4.4 Romeinen, joden en christenen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Wat is de goede volgorde van bestuursvormen in Rome?

1. Koninkrijk-Republiek-Keizerrijk
2. Republiek-Koninkrijk-Keizerrijk
3. Koninkrijk-Keizerrijk-Republiek
4. Keizerrijk-Koninkrijk-Republiek

Wie regeerde de Romeinse Republiek?

1. De senaat
2. De consuls
3. De senaat en de consuls
4. De senaat en de keizer

Wat betekent de Pax Romana?

1. Periode van onrust in het Romeinse rijk
2. Periode van vrede in het Romeinse rijk
3. Periode waarin veel keizers elkaar afwisslen

Hoe noem je het verspreiden van de Romeinse cultuur?

Het Romeinse Rijk

4.4 Romeinen, joden en christenen

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je uitleggen hoe het christendom ontstond en waarom dit een belangrijke godsdienst werd.

Joden

• Palestina
• monotheïsme: geloven in één god
• wachten op een Messias
• Jezus van Nazareth in de ogen van de joden een onruststoker
• kruisiging van Jezus

Jezus van Nazareth

• Jezus is een Joodse man die rondreist in de streek Palestina en vertelt dat God goede mensen beloont en slechte mensen straft.
• Jezus krijgt veel aanhangers. 
• De leiders van de Joden vinden hem daarom gevaarlijk. Ze verraden hem bij de Romeinen die hem laten kruisigen

Christenen

• De volgelingen van Jezus noemen zichzelf christenen. 
• Deze naam komt van Christus, dat 'gezalfde' betekent.  
• Jezus wordt door zijn volgelingen zo genoemd. 
• Zij geloven in de woorden die Jezus (via zijn leerlingen) aan hen heeft gegeven: 'Iedereen is gelijk voor God en voor ieder goed mens is er een plek in de hemel'.

Christenen in het Romeinse Rijk

• Het Christendom verspreidt zich snel in het Romeinse Rijk. 
• De goede wegen en de aantrekkingskracht van het geloof (gelijkheid in de hemel, mysterieus en interessant) zorgen ervoor dat veel mensen christen worden.

Christenen gebruikten zelden het kruis als symbool. Ze gebruikte liever het Chi Rho-teken: de eerste twee letters van de naam Christus in het Grieks. De twee letters naast het teken zijn de alpha (α) en de omega (Ω): de eerste en laatste letter van het Griekse alfabet. Hiermee gaven ze aan dat Jezus het begin en het einde was.

Christenvervolging

• Maar christen zijn in het Romeinse Rijk is gevaarlijk
• Net als de Joden geloven de christenen maar in één god, en dat is niet de Romeinse keizer..
• De Romeinse keizers laten daarom de christenen vervolgen en doden

Onder sommige Romeinse steden bevonden zich catacomben waarin christenen (maar ook Joden) hun doden begroeven.

Veel van deze catacomben zijn mooi versierd met christelijke muurschilderingen.

De catacomben werden soms ook gebruikt voor kerkdiensten, omdat het boven de grond te gevaarlijk was om openlijk voor je geloof uit te komen.

Waarom zouden de Romeinen de christenen wel vervolgen maar de joden niet?

Wat maakt een bron betrouwbaar?

Rond het jaar 100 schreef de Romeinse historicus Tacitus:

‘In 64 was er een grote brand: de helft van Rome 

brandde af.  Al gauw werd verteld dat keizer Nero 

de brand had laten aansteken, omdat hij ruimte nodig 

had voor een nieuw paleis. Daarom gaf Nero de 

christenen de schuld. Hij liet hen zwaar straffen.

Zo kregen zij beestenvellen aangetrokken om door 

wilde honden verscheurd te worden, of ze werden 

gekruisigd, of ze werden door vuur gedood: aan het 

eind van de dag werden ze aangestoken om te dienen 

als straatverlichting.’

Is de tekst van Tacitus een betrouwbare bron? Waarom wel of niet?

Constantijn de Grote

• Christenen zijn ruim 3 eeuwen vervolgd in het Romeinse Rijk. 
• Door keizer Constantijn de Grote komt daar een einde aan:  kort voor een veldslag zou hij in een visioen een teken hebben gezien met daarbij een christelijk teken
• Hij won de veldslag en werd christen...

Constantijn de Grote ziet een christelijk teken. Gravure uit de 17e eeuw.

Wat is er echt gebeurd?

• ...vermoedelijk was de werkelijkheid iets anders: er braken steeds meer rellen uit tussen christenen en Romeinen. 
  

• Constantijn bedacht de oplossing: godsdienstvrijheid voor de christenen. 
  
• Hij werd zelf pas christen vlak vóór zijn dood.
  

Een standbeeld van Constantijn de Grote, of eigenlijk Flavius Valerius Aurelius Constantinus. De naam 'de Grote' heeft niets te maken met zijn lengte of het feit dat hij een goede keizer was. Het is een titel die de christelijke kerk aan hem heeft gegeven voor zijn bijdrage aan het christendom.

Staatsgodsdienst

• In 380 gebeurt er iets bijzonders: keizer Theodosius verplicht iedereen om christen te worden. 
• Het christendom wordt staatsgodsdienst en alle andere godsdiensten worden verboden. 
  
• Iedereen die niet christen is wordt vervolgd en hij verbiedt de Olympische Spelen, omdat ze niet christelijk zijn.
  

Romeinse munt met het hoofd van Theodosius I de Grote