Gastles basisschool

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 7,8

Vak: Geschiedenis

•  Welke onderwerpen? 
• Tien tijdvakken 
• Toetsen
• Maar ook praktische opdrachten 

Ons volkslied

Het Wilhelmus 

www.npostart.nl

De tekst van het Wilhelmus:

Wilhelmus van Nassouwe

ben ik, van Duitsen bloed,

den vaderland getrouwe

blijf ik tot in den dood.

Een Prinse van Oranje

ben ik, vrij, onverveerd,

den Koning van Hispanje

heb ik altijd geëerd.

De 80-jarige oorlog

• Duurt hoeveel jaar? 
• Oorlog tussen Spanje en Nederland
• Filips II en Alva (Spanje)
• Willem van Oranje (Nederland)
• De reformatie
• Minder macht van de edelen

Plakkaten tegen ketters

• In de Nederlanden hadden de protestanten ook aanhangers gekregen.
  
• Filips  II wilde dat zijn onderdanen katholiek waren. Daarom vaardigde hij plakkaten (wetten) uit aan de protestanten.
  
• Filips  II zag de protestanten als ketters. 

De Beeldenstorm

1566

• 
  
• Na een oproep, van protestantse predikanten, om de beelden in de kerken te verwijderen, worden honderden kerken vernield en geplunderd.
• Deze Beeldenstorm werd overigens niet alleen gedaan door fanatieke protestanten, maar ook door arme en hongerige katholieken en relschoppers.

Filips II is woedend!

• Filips  II stuurt zijn beste generaal, Alva, met 10.000 soldaten, om af te rekenen met de Beeldenstorm
• Filips II heeft Alva de opdracht gegeven een einde te maken aan de opstand en de 'Beeldenbrekers' te straffen, ongeacht hun rang. 
• Hij richt een rechtbank om de beeldenstormers/protestanten te straffen.
• Sommige edelen, zoals Willem van Oranje, vluchtten uit de Nederlanden.
  

Fernando Álvarez de Toledo y Pimentel, hertog van Alva, was één van de succesvolste generaals van Karel V en Filips II. Voor hen had hij al veel belangrijke veldtochten gewonnen.

Hij was al 60 jaar, voor die tijd een hoge leeftijd, toen hij landvoogd van de Nederlanden werd.

De Opstand begint

1568-1572

• Met terreur maakt Alva de bevolking bang. Dat werkt: vrijwel niemand durft in opstand te komen of geld te geven aan Willem van Oranje.
• Hij wil de legers van Alva aanvallen en de Nederlanden bevrijden.
• Hoewel de Slag bij Heiligerlee (1568) een succes is, mislukt de aanval volledig en moet Willem van Oranje verslagen terug naar Duitsland.

Succes voor de opstandelingen 1572-1579

• In 1572 probeert Willem van Oranje opnieuw de legers van Alva aan te vallen.
• Hoewel het niet helemaal volgens plan verloopt, is er succes:
• Op 1 april 1572 veroveren de Watergeuzen de stad Den Briel
• Vanaf dat moment durven meer steden voor de Prins van Oranje te kiezen, en hem ook (met geld) te steunen

Dit is een mooi plaatje, maar het is wél ruim 400 jaar na de inname van Den Briel door de Watergeuzen gemaakt. Hierdoor klopt de gebeurtenis wél, maar heeft de tekenaar er misschien zelf veel bij verzonnen. 

Kijk daarom altijd goed wanneer de bron is gemaakt én waarom de maker de bron heeft gemaakt.

Belegerd en uitgemoord

• Kiezen voor de Prins was voor de steden gevaarlijk
• De legers van Alva deden er alles aan om een stad terug te veroveren voor de koning van Spanje
• Steden werden maandenlang belegerd en als een stad zich overgaf, vaak uitgemoord, zoals Naarden, Haarlem en Oudewater.
• Leiden en Alkmaar hadden wel geluk en werden ze ontzet.

Bloedbad van Naarden (2)

Ook kwamen vanuit de naburige dorpen mensen naar Naarden, de straten van Naarden waren gevuld met handelaren om de geroofde buit op te kopen. De plunderende soldaten verkrachtten daarbij de vrouwen en meisjes.

Toen staken ze de hele stad in brand, om verstopte burgers te dwingen hun schuilplaatsen te verlaten. Deze burgers werden met dolken en vleesbijlen vermoord. Diegenen die verzet boden werden doodgemarteld, omringd door lachende soldaten. Men tapte bij de slachtoffers het bloed af en dronk dat als wijn. 

Lambertus Hortensius moest getuige zijn van de moord op zijn zoon, waarbij een Spaanse soldaat zijn zoons hart uitsneed en bij hem in het gezicht wierp. Ongeveer honderd burgers die nog door de besneeuwde weiden wisten te ontsnappen vielen alsnog in Spaanse handen, zij werden naakt aan hun voeten in bomen gehangen om dood te vriezen.

Bloedbad van Naarden (1)

Nadat de stad Naarden zich had overgegeven aan de Spanjaarden, beloofden de Spaanse troepen dat ze de bevolking met rust zouden laten. Dat deden ze niet...

De Spaanse bevelhebber Romero nodigde de inwoners uit in het stadhuis in gebruik. Er hadden zich daar ongeveer vijfhonderd mensen verzameld. Op dat moment sloegen de deuren open en verschenen Spaanse musketiers. Ze vuurden hun musketten op de dichte massa en sloegen de overgebleven mensen neer met het zwaard en degen. 

Veel van hen waren de toren ingevlucht en luidden de klok. De Spanjaarden dreven er de spot mee en staken de kerktoren daarna in brand, de slachtoffers, dood en levend verteerden tot as. De Spanjaarden vermoordden binnen enkele minuten bijna alle inwoners.

Toen drongen de Spanjaarden de huizen binnen. Burgers werden neergeschoten, hun huizen geplunderd, bewoners werden gedwongen de buit naar het Spaanse kamp te brengen, nadien werden zij als "dank" gedood. 

Willem van Oranje vogelvrij

- Filips II was klaar met Willem van Oranje

- Hij verklaarde in 1580 Willem van Oranje vogelvrij

- Willem van Oranje publiceerde een Apologie (verweerschrift) om zichzelf te verdedigen

- 1584: Willem van Oranje wordt doodgeschoten door Balthasar Gerards in Delft. 

Quiz

Hoelang duurde de 80-jarige oorlog?

1. 80 jaar
2. 75 jaar
3. 84 jaar
4. 39 jaar

Hieronder staan vier uitspraken over het Wilhelmus. Noteer de letters van de juiste uitspraak!

1. Het is een eerbetoon aan Filips.
2. Het is meteen ons volkslied geworden.
3. Het is een kort lied met een couplet.
4. Het lied gaat over de opstandsleider tijdens de 80-jarige oorlog.

De 80 jarige oorlog
was tegen welk land?

1. Frankrijk
2. Portugal
3. Spanje
4. Engeland

Willem van Oranje ging de Opstand pas winnen toen......

1. de steden gingen helpen.
2. de geuzen gingen helpen.
3. de Spanjaarden gingen helpen.
4. de Fransen gingen helpen.

Willem van Oranje werd door Filips II vogelvrij verklaard.
Wat wordt er bedoeld met 'vogelvrij?'

1. Dat Willem van Oranje wordt vrijgesproken
2. Dat Willem van Oranje zijn eigen gang mag gaan.
3. Dat Willem van Oranje moet worden vermoord.
4. Dat Willem van Oranje zo vrij als een vogel is.

Wat vindt Willem van Oranje het meest belangrijk?

1. Vrijheid van Godsdienst
2. Iedereen moet Katholiek worden
3. Samen strijden tegen de Spaanse Koning
4. De gewesten moeten bij Spanje aansluiten

Wie vermoordde Willem van Oranje?

1. Balthasar Gerards
2. de graaf van Hoorne
3. Frederik Hendrik
4. de hertog van Alva

In welk jaar werd Willem van Oranje vermoord?

1. 1566
2. 1568
3. 1579
4. 1584

Wie is Willem van Oranje?

1. Koning van het Spaanse rijk.
2. Hij kwam in opstand tegen het Spaanse leger.
3. Hij ontdekte Indië.
4. Hij begon met het houden van Hagenpreken.

Willem van Oranje werd neergeschoten in deze stad

1. Den Haag
2. Amsterdam
3. Delft
4. Utrecht

Willem van Oranje vluchtte naar

1. Duitsland
2. Frankrijk
3. Engeland
4. Spanje