9.2 WOI: het verloop

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

De Eerste Wereldoorlog

Eerst de naam...

• De naam 'Eerste Wereldoorlog' werd pas voor het eerst rond 1920 gebruikt.

• Veelgebruikte namen voor de oorlog zijn (nu nog steeds): The Great War (En.), Der Grosse Krieg (Dld.), La Grande Guerre (Fr.) of De Groote Oorlog (Bel.)

"De oorlog die alle 

oorlogen zou beëindigen"

Oorzaken

Slag bij Waterloo

1815

Laatste grote Europese oorlog

tot aan de Eerste Wereldoorlog 

Congres van Wenen

1815

Er komt een machtsevenwicht

in Europa

De Frans-Duitse Oorlog

1870-1871

Frankrijk verliest de oorlog

Oorzaak 1

Frankrijk raakt 

Elzas-Lotharingen kwijt

Zorgt voor wraakgevoelens bij Frankrijk

Oorzaak 2

Duitsland ontstaat

1871

In één keer komt er een groot nieuw land bij

Het Duitse Rijk voor 1871

Europa rond 1900

Duitsland: midden in Europa

Na winst Frans-Duitse oorlog in 1871: Duitsland één groot (modern, geïndustrialiseerd) land, midden in Europa

= bedreiging voor omliggende landen + rancune Frankrijk

--> machtsbalans verstoord

Het machtsevenwicht wordt nu verstoord

Oorzaak 3

Wapenwedloop

Vooral tussen Engeland en Duitsland ontstaat 

een felle strijd om wie de sterkste en meeste wapens heeft

Oorzaak 4

Modern imperialisme

De Europese landen willen hun macht uitbreiden in Azië en Afrika.

Oorzaak 5

Nationalisme

Extreme trots op het eigen volk en land: 'Ons land is het beste!'

Oorzaak 6

Militarisme

Trots op alles wat met het eigen leger te maken heeft

Vertrouwen in de kracht van het eigen leger

Oorzaak 7

Bondgenootschappen

Economische en militaire afspraken tussen de landen: Wij helpen elkaar!

Oorzaak 8

Het Ottomaanse Rijk valt uit elkaar

Het oude rijk stond in Europa

bekend als: de zieke man van Europa

Alle oorzaken zorgen voor een eplosieve situatie in Europa

Het wachten is op het aansteken van de lont...

Bosnië is in 1914 deel van Oostenrijk-Hongarije, maar niet iedereen is daar blij mee. Een groep nationalisten, de Bende van de Zwarte Hand, wil bij Servië horen en willen ver gaan om dit doel te bereiken...

Aanleiding

Gavrilo Princip vermoordt Franz-Ferdinand

De kroonprins van Oostenrijk-Hongarije bracht op 28 juni 1914 een bezoek aan de Bosnische stad Sarajevo. Daar wordt hij vermoord

door de Bende van de Zwarte Hand.

Von Schlieffenplan

• Duitsland was ingesloten tussen twee vijanden: Frankrijk en Rusland
• Om een tweefrontenoorlog te voorkomen wilden de Duitsers met dit plan eerst snel Frankrijk uitschakelen, om daarna Rusland te kunnen verslaan

Loopgravenoorlog

• Het Von Schlieffenplan mislukt: de opmars van Duitsland loopt vast in Noord-Frankrijk en België
• Aan beide kanten van het front worden loopgraven gegraven

Verloop WOI

Oostfront: bewegingsoorlog, tot wapenstilstand met Rusland (maart 1918)

Westfront: loopgravenoorlog met massale sterfte, maar weinig beweging

Westfornt

Uitputtingsoorlog & Totale oorlog

Grote impact op de betrokken landen:

- massale dienstplicht & sterfte jonge mannen

- (voedsel)schaarste

- inzet massavernietigingswapens

In WOI

Actief gebruik:

• moderne propaganda (posters, films)
• moderne communicatiemiddelen (telegraaf, telefoon)

USA onderdeel geallieerden

Vrede van Brest-Litovsk

Armistice 1918

• wapenstilstand 11 nov 1918
• overgave Duitsland
• Wapenstilstand getekend in treinwagon in Compiègne

Vrede van Versailles 1919