4.5

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

VWO 4

4.5 Christelijk Europa en de buitenwereld

Lesdoelen:

In deze paragraaf leer je:

- hoe de kruistochten naar het Midden-Oosten plaatsvonden.

- hoe de kruistochten kunnen worden verklaard.

- welke christelijke expansie plaatsvond in Zuid en Oost Europa.

KA: -de expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van de kruistochten.

4.5 Christelijk Europa en de buitenwereld

Vóór de kruistochten

Het contact is meestal vreedzaam: handel

Dit verandert als de Seldjoeken, een Turks volk, Jeruzalem veroveren en de Heilige Grafkerk verwoesten.

De keizer van het Byzantijnse Rijk voelt zich bedreigd.

Seldjoeken hebben Jeruzalem in hun macht en zijn dichtbij zijn Rijk.

De keizer vraagt de paus om hulp.

4.5 Christelijk Europa en de buitenwereld

Kruistochten naar het Midden-Oosten

In 1095 riep de paus Urbanus II alle rooms-katholieken op om op kruistocht te gaan en het heilige land (Jeruzalem/Palestina) te veroveren op de moslims.

--> heilige oorlog.          

  ''God wil het''

4.5 Christelijk Europa en de buitenwereld

Kruistochten naar het Midden-Oosten

Tienduizenden gingen op kruistocht;

1. Als ze sneuvelden kregen ze een volledige aflaat.

2. Koningen/Edelen konden een eigen koninkrijk veroveren.

--> De meeste gewone mensen stierven onderweg richting het Heilige land al, doordat ze aangevallen werden door de Turken. Of ze werden verkocht als slaaf.

1099: verovering van Jeruzalem door het Frankische leger (Frans), stichting van vier kruisvaarderstaatjes aan de kust.

1187: Jeruzalem heroverd door moslims (Koerdische sultan Saladin) --> paus riep op tot nieuwe kruistocht. Deze mislukt. 

Paus Urbanus II

Totaal waren er 9 kruistochten. In de bekendste kruistochten streden Richard Leeuwenhart en Saladin tegen elkaar.

4.5 Christelijk Europa en de buitenwereld

Kruistochten naar het Midden-Oosten

Later in 1229 bracht de Duitse keizer Frederik II Jeruzalem onder zijn gezag.

--> compromis met de sultan al-Kamil (Egypte).

- Frederik werd koning van Jeruzalem, maar moslims bleven hun heilige plaatsen houden.

--> Paus beschouwd hem als ketter.

1244 werden de Franken uit Jeruzalem verslagen. Nieuwe kruistochten leidden tot niets. 

1291 viel Akko (laatste kruisvaardersstaatje).

4.5 Christelijk Europa en de buitenwereld

Oorzaken van de kruistochten

Sociaal-economisch:

1. Geloof in de ideologie --> aangewakkerd door de propaganda van de paus.

2. Ridders vochten ook voor de redding van hun ziel.

3. Aanzien en avontuur.

Politiek:

1. Middel voor de paus om zijn macht over de christelijke wereld te tonen (tijd van de investituurstrijd).

2. De keizer van Byzantium had de paus om hulp gevraagd.

Algemene expansie van christelijk Europa:

1. Italiaanse kooplieden zochten naar nieuwe markten. (handelsposten, kolonies)

2. Edelen en boeren zochten nieuwe landbouw-gronden en rijkdommen.

3. Ridders zochten nieuwe strijdtonelen.

4.5 Christelijk Europa en de buitenwereld

Christelijke expansie in Zuid en Oost-Europa

Omstreeks 1000 veroveren christelijke koningen de noordelijke helft van het Iberisch schiereiland op de islamitische vorsten. ​

​

Ondanks gewelddadig verzet konden deze vorsten de reconquista, christelijke herovering van het Iberisch schiereiland, niet tegenhouden:​

1147: verovering Lissabon​

1212-1247: verovering Zuid-Spanje m.u.v. Granada ​

1492: val Granada, vorming koninkrijk Spanje​

​

Ook christelijke expansie in Oost-Europa en aan de Oostzee door kruisridders en boerenkolonisten.

Duitse ridders veroverden grote gebieden aan de Oostzee op niet christelijke Slaven en Balten --> horigen.

4.5 Christelijk Europa en de buitenwereld

Aan de slag!

- Kijk de eindopdrachten 4.4 na.

- Maak de gedeelde LessonUp af.

- Maak de eindopdrachten 4.5 via Teams

Lees kruistochten naar het Midden-Oosten
Noem een motief van paus Urbanus voor zijn oproep.

Lees kruistochten naar het Midden-Oosten
Geef aan;
- welk motief kruisvaarders hadden voor deelname aan de kruistocht.
- welke 2 successen ze hadden in de kuststrook ten oosten van de Middellandse zee en
- hoe deze successen teniet werden gedaan.

Lees Christelijke expansie in Zuid- en Oost Europa.
Gebruik afbeelding 4.20
Leg uit dat het begrip reconquista een westers perspectief vertegenwoordigd.

Lees Christelijke expansie in Zuid- en Oost Europa.
Gebruik afbeelding 4.20
Leg met beeldelementen uit welk perspectief afbeelding 4.20 vertegenwoordigt.

Lees Christelijke expansie in Zuid- en Oost Europa.
Gebruik afbeelding 4.20
Leg uit dat de afbeelding past bij het kenmerkend aspect van de paragraaf.

Lees de tekst 'Kruistochten naar het Midden-Oosten'. Sleep de kenmerken van de landbouwsamenleving naar juist.

Juist

Onjuist

De eerste kruistocht ontstond na de oproep van de paus in 1095.

De kerk vertelde kruisvaarders dat ze, als ze sneuvelden, direct in de hemel zouden komen.

De eerste kruistocht begon in 1099 met de verovering van Jeruzalem en de stichting van vierkruisvaarderstaten ten oosten van de Middellandse zee.

Tussen Saladins verovering (1087) en de val van Akko (1291) werden de kruisvaarders stap voor stap door moslims uit het gebied verdreven.

De kerk noemde de kruistocht een 'heilige' oorlog tegen de christenen die heersten over Jeruzalem.

Lees de tekst 'Oorzaken van de kruistochten'. Sleep de kenmerken van de landbouwsamenleving naar juist.

Juist

Onjuist

Door op te roepen tot de kruistochten presenteerde de paus zich als leider van de christelijke wereld.

Kruisvaarders geloofden dat ze een heilige oorlog voerden waarmee ze hun ziel redden.

Een oorzaak van de kruistochten was de uitbreiding van de handel tussen Europa en het Midden-Oosten.

De kruistochten waren onderdeel van een algemene expansie van christelijk Europa.

Als gevolg van de oproep van de paus deed de Byzantijnse keizer een verzoek om hulp tegen de Turken.

Gebruik de tekst 'Christelijke expansie in Zuid en Oost Europa''.
I De verovering van gebieden aan de Oostzeedoor Franse ridders maakte deel uit van de expansie van de christelijke wereld.
II De verdrijving van moslimsheersers uit Spanje en Portugal maakte deel uit van de expansie van Christelijk Europa.

1. I is goed, II is fout
2. I is fout, II is goed.
3. Beiden zijn goed.
4. Beiden zijn fout.