5 HAVO HERHALING VOORBEREIDING EXAMEN

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Vandaag

Herhaling!

BBP

• BBP= bruto binnenlands product
  
• Maar de hoogte van het BBP geeft niet altijd een goed beeld.
• Waarom niet? 2 redenen:

1. Omdat het BBP niks zegt over de verdeling van de rijkdom van dat land.
   
2. Omdat het BBP niet zegt met hoeveel mensen je dat geld moet verdelen.

BRP China

BRP VS

Bovenloop

Smalle rivier

Lager debiet

Erosie

Snel stromend

Hoog verval / verhang

Benedenloop

Brede rivier

Hoog debiet

Sedimentatie

Langzaam stromend

Laag verval / verhang

Meanderen

Mondiale economische, demografische en sociaal-culturele spreidingspatronen, alsmede de meest opvallende veranderingen hierin sinds 1980 beschrijven en in hoofdlijnen verklaren.

Het (oorspronkelijke) mondiale centrum-periferie patroon 

hangt samen met de erfenis van het koloniale verleden en de

internationale arbeidsverdeling die daar uit naar voren kwam.

De periferie (het zuiden) raakt meer gedifferentieerd
(opkomende landen, middengroep, achterblijvers).

Waar draait het om bij wereldbeeld?

Je kijkt naar economie, demografie en cultuur en bestudeert de spreidingspatronen op deze terreinen. Je kunt verbanden leggen tussen de spreidingspatronen en kunt deze verklaren. 

Of wel hoe.....hoe.....zinnen

Mondiale economische, demografische en sociaal-culturele spreidingspatronen, alsmede de meest opvallende veranderingen hierin sinds 1980 beschrijven en in hoofdlijnen verklaren.

Talen en godsdiensten zijn (o.a.) door kolonialisme en migratie verspreid.

Culturele grenzen zijn door huidige migratie en culturele uitwisseling steeds moeilijker te trekken

internationale arbeidsverdeling

verbouwen/grondstoffen leveren

R&D

Productie

Productie hoogwaardige producten

Consumptie/Reclame

Nieuwe internationale arbeidsverdeling --> 

Oefenen met verval/verhang

	Hoogte (m)	Afstand (km)
Bron	3000 m	0 km
Plaats 1	2400 m	400 km
Plaats 2	800 m	1300 km
Monding	0 m	2000 km

Verval = hoogteverschil

Verhang = verval per kilometer

Wat wordt er met demografie bedoeld

1. Ander woord voor democratie
2. Gaat over bevolkingsaantallen
3. Gaat over culturen
4. Gaat over de ontwikkeling van een land.

Demografie

Bevolkingsleer is de wetenschap die de kwantitatieve (=aantallen) aspecten van de bevolking bestudeert

https:

Erosie kan zorgen voor de rotsen hiernaast. Leg uit welke vorm van erosie dit is en hoe deze vorm kan ontstaan.

Hoe noem je het neerleggen van verwerings- of erosiemateriaal?

Deze vorm van erosie komt door....

Verschillende irrigatietechnieken:

• Oppervlakte-irrigatie
• Beregening
• Druppelirrigatie

Verzilting

Verzilting & drainage

Oorzaak verzilting: Irrigatie: Kunstmatige bevloeiing of beregening van het land.

Oplossing: Drainage: Het afvoeren van (grond)water van het land.

Andere oplossing: 

Druppelirrigatie: Gericht water toevoegen. 

Minder water is nodig (want; minder verdamping), dus ook minder zout

Drainage

Het probleem van verzilting kan opgelost worden door het water niet op de bodem te laten rusten. Daar verdampt immers veel water, waardoor er zout achterblijft. Door het water ook snel weer af te voeren, spoelt het zout ook mee, waardoor dit niet op het land blijft liggen. Als het water snel wordt afgevoerd, wordt er gesproken van drainage. Dat kan door het graven

van greppels of het aanleggen van 

buizen onder de grond die het water

afvoeren. 

Tweede Deltacommissie

1. Kans op overlijden door overstroming < 1:100.000 elk jaar
2. Voorkomen grote aantallen slachtoffers en grote econmische schade 
3. Beschermen vitale / kwetsbare infrastructuur

Wat adviseert de tweede Deltacommissie niet?

1. Maak een evacuatieplan
2. Geen 100% veiligheid
3. Laat mensen nadenken over waterveiligheid
4. Letten op de waterafvoer en kwaliteit

Bekijk de bron. Het peil van het IJsselmeer moet volgens de Tweede Deltacommissie verhoogd worden.
Geef hiervoor twee redenen.

Gesteentekringloop

3. Wat zijn de drie
hoofdgroepen gesteenten
van de gesteentekringloop?

Gesteentekringloop

Klimaatsysteem van Köppen

Overzicht van het klimaatsysteem van Köppen

Aan welke eis moet worden voldaan om van good governance te spreken?

1. Corruptie
2. Eerlijke verspreiding van voedsel
3. Fatsoenlijk bestuur
4. Openbaarheid van gegevens

Good governance

Geofactoren

Op deze kaart zie je de triade.

Wat is het verschil tussen de triade en global shift?

Wat wordt bedoeld met 'De Triade'?

1. Europa, Azië, Amerika
2. Noord-West Europa, Afrika, Japan
3. Japan, de VS, Noord-West Europa
4. Noord-west Europa, Japan, de VS en Australië

Wat is ruilvoet?

1. Hoeveel iets opbrengt
2. Verhouding import- en exportprijzen
3. Verhouding prijs-kwaliteit
4. Verhouding voedselvoorraden en consumptie

Ruilvoet

• Ruilvoetverslechtering
  

Ruilvoet

Centrum: meest ontwikkeld, hoge productie, koopkracht

Periferie: afhankelijkheid, gebrekkige technologie en lage productie

Probleem: ruilvoet

Een buurtprofiel
let op ...

1. bewonerskenmerken
2. suburbanisatie
3. woningkenmerken
4. woonomgeving

Andere kenmerken (buurtprofiel)?

Leefbaarheid

Zowel objectieve leefbaarheid als subjectieve leefbaarheid. 

sociale veiligheid: 

Objectief: criminaliteitscijfers.

Subjectief: Beleving van de veiligheid. 

Demografisch transitiemodel

Wind- en zeestromen

Invloed van wind en zeestromen (vr 5/6)

opbouw aarde

• exogene en endogene krachten
• exo = buiten, endo = binnen, genesis = ontstaan

exogene krachten: verwering en erosie

Wat is het verschil tussen endogene en exogene krachten?

In Europa zijn als gevolg van endogene krachten een aantal gebergten ontstaan van verschillende ouderdom. Exogene krachten zorgen voor de afbraak van deze gebergten. 1p 14 Welke relatie bestaat er tussen de ouderdom van de gebergten in Europa en de mate van afbraak door stromend water?

Het externe systeem aarde/ aantekening

Atmosferische circulatie / Grote windsystemen:

ITCZ / zone van equatoriale lage luchtdruk

Wet van Buys Ballot

Passaat en moesson

Oceanische circulatie: warme en koude zeestromen

Klimaatsysteem van Koppen

De tropische lagedrukgebieden (ITCZ) liggen in de zomer op een andere plek dan in de winter.
1p 14 Geef hiervoor de oorzaak.

De tropische lagedrukgebieden (ITCZ) schuiven niet iedere zomer even ver naar het noorden. Soms bereiken de tropische lagedrukgebieden (ITCZ) het Tsjaadmeer en omgeving een aantal jaren achter elkaar niet.
2p 15 Leg uit welk effect dit heeft op de omvang van het Tsjaadmeer. Je uitleg moet een oorzaak-gevolg relatie bevatten

Gebruik de atlas.
3p 19 Welk deel van Indonesië (kies uit: Kalimantan, Sumatra of Timor) ontvangt in de maand juli de meeste uren zon? Leg met behulp van het begrip luchtdruk uit dat dit deel van Indonesië in juli de meeste uren zon ontvangt. Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

In Zuid-Amerika komt bij de evenaar het tropisch regenwoudklimaat voor. Verder van de evenaar af komt een savanneklimaat voor.
2p 10 Leg uit dat er verder van de evenaar af geen tropisch regenwoudklimaat maar een savanneklimaat voorkomt. Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

Gebruik atlaskaart 150A. In de periode mei tot en met september overheerst in het zuiden van Sulawesi een andere windrichting dan in het noorden. 3p 21 Beschrijf hoe dit verschil in windrichting in die periode ontstaat.