Spelling van de persoonsvorm en het (on)voltooid deelwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

Spelling van de persoonsvorm

Welke drie dingen moet je weten om de PV te kunnen spellen?

Spelling van de persoonsvorm

Wat is het onderwerp in de zin?

In welke tijd staat de zin?  Tegenwoordige of verleden tijd?

Wat is het getal van het onderwerp?

Enkelvoud

1e persoon: ik

2e persoon: je/jij/u

3e persoon: hij/zij/hen/het

Meervoud

1e persoon: wij / we

2e persoon: jullie / u

3e persoon: zij ze

Verleden tijd: Zwak of sterk?

Zwakke werkwoorden: 

veranderen niet van klank:

snoep / snoepte / gesnoept.

Sterke werkwoorden: 

veranderen van klank:

lopen / liep / gelopen.

Afgelopen dinsdag (wachten) we gespannen op de persconferentie

1. wachten
2. wachte
3. wachtte
4. wachtten

Afgelopen dinsdag wachtten we gespannen op de persconferentie

• wachtten = persoonsvorm verleden tijd
• onderwerp = we
• we = meervoud
• verleden tijd, meervoud, zwak ww = ik-vorm + ten/den
• wacht + ten

Sorry, ik (horen) je gisteren niet goed.

1. hoorde
2. hoorden
3. hoordde
4. hoordden

Sorry, ik hoorde je niet goed.

• hoorde = persoonsvorm verleden tijd 
• onderwerp = ik
• ik = enkelvoud
• verleden tijd, enkelvoud, zwak ww= ik-vorm + te/de
• hoor + de

Mijn broertje (worden) gisteren gebeld door zijn juf.

1. wert
2. werd
3. werdt
4. wierd

Mijn broertje werd gisteren gebeld door zijn juf.

• werd = persoonsvorm verleden tijd, sterk werkwoord
• onderwerp = mijn broertje
• mijn broertje = enkelvoud
• enkelvoud verleden tijd sterk ww = vaste vorm
• werd

Mevrouw Brobbel (vertellen) vroeger al sterke verhalen.

1. vertelden
2. vertellde
3. verteldde
4. vertelde

Mevrouw Brobbel vertelde vroeger al sterke verhalen

• vertelde = persoonsvorm verleden tijd 
• onderwerp = Opi Kas
• Opi Kas = enkelvoud
• verleden tijd, enkelvoud, zwak ww= ik-vorm + te/de
• vertel + de

Op de snelweg (gebeuren) gisteren een ongeluk.

1. gebeurde
2. gebeurte
3. gebeurden
4. gebeurdde

Op de snelweg gebeurde gisteren een ongeluk.

• gebeurde = persoonsvorm 
• verleden tijd & enkelvoud
• ik-vorm + de
• gebeurde

(Worden) je broer nog steeds lastiggevallen?

1. wordt
2. werdt
3. word
4. werd

Wordt je broer nog steeds lastiggevallen?

• Wordt = persoonsvorm
• Onderwerp = je broer
• je broer = 3e persoon enkelvoud (dus geen ik)
• 3e persoon enkelvoud tegenwoordige tijd = ik-vorm + t
• Word + t

Waarom (binden) je dat touw vast?

1. bind
2. bint
3. bindt

Waarom bind je dat touw vast?

• bind = persoonsvorm
• Onderwerp = je 
• je = jij achter de persoonsvorm - enkelvoud
• je/jij achter de persoonsvorm = ik-vorm 
• bind

TIP: verander 'binden' in 'lopen'

Waarom (binden) je zus dat touw vast?

1. bind
2. bint
3. bindt

Waarom bindt je zus dat touw vast?

• bindt = persoonsvorm
• Onderwerp = je zus
• je zus = ander enkelvoud = ik-vorm + t
• bindt

TIP: verander 'binden' in 'lopen'

Gebiedende wijs

• Er wordt een bevel of opdracht gegeven.
• Er staat vaak een uitroepteken achter.
• Er staat geen onderwerp in de zin.
• Regel: schrijf de ik-vorm

(Binden) dat touw onmiddellijk vast!

1. Bind
2. Bint
3. Bindt

Bind dat touw onmiddellijk vast!

• bind = persoonsvorm
• Onderwerp = geen 
• geen onderwerp, bevel = gebiedende wijs
• gebiedende wijs = ik-vorm 
• bind

TIP: verander 'binden' in 'lopen'

(Worden) nou eens wakker, (kleden) je aan en (houden) op met gapen!

Het voltooid deelwoord (blz. 182) 

Wat is een voltooid deelwoord?

Een voltooid deelwoord is een vorm van het werkwoord die aangeeft dat een actie in het verleden is voltooid.

Leg aan de leerlingen uit wat een voltooid deelwoord is en geef een voorbeeld.

Werkwoordspelling

Bij het schrijven van het voltooid deelwoord moet je letten op de werkwoordspelling.

Twijfel over een D/T?

Gebruik 't kofschip!!!

Leg aan de leerlingen uit waar ze op moeten letten bij de werkwoordspelling.

Hoe maak je een voltooid deelwoord?

Om een voltooid deelwoord te maken, gebruik je 'hebben' of 'zijn' en het voltooid deelwoord van het werkwoord.

Vertel de leerlingen hoe ze een voltooid deelwoord kunnen maken.

LET OP:

• Geen extra voorvoegsel:
  ge-, be-, ver- ont-, er-  Ik heb genoten / verteld.
• Scheidbare ww: 'ge' tussen de delen: Mo heeft afgewassen.
• Samengestelde ww: soms niet scheidbaar: ge ervoor:   vb: stofzuigen: Mo heeft gestofzuigd. Want: hij stofzuigt
• Bij klinkerbotsing:
    gebruik een trema:  Ik heb het toegeëigend.
  

Voorbeelden met 'hebben'

Ik heb gezwommen. Jij hebt gewerkt. Zij hebben gelachen.

Laat de leerlingen voorbeelden bedenken van voltooide deelwoorden met 'hebben'.

Voorbeelden met 'zijn'

Ik ben geweest. Jij bent gekomen. Zij zijn vertrokken.

LEG UIT:

Er gebeurt in deze stad nooit iets.

Dat is niet eerder gebeurd. 

Laat de leerlingen voorbeelden bedenken van voltooide deelwoorden met 'zijn'.

Het onvoltooid deelwoord (blz. 182)

Wat is een onvoltooid deelwoord?

Een voltooid deelwoord is een vorm van het werkwoord die aangeeft dat een actie nog bezig is.

Leg aan de leerlingen uit wat een voltooid deelwoord is en geef een voorbeeld.

Hoe schrijf je een onvoltooid deelwoord?

Om een voltooid deelwoord te maken, gebruik je het hele werkwoord + d of + de

Fluiten - d fietst hij naar school.

Al praten - de fietste hij naar school

Kwispelen -d kwam de hond binnen.

Al doen -de leert men.

Vertel de leerlingen hoe ze een voltooid deelwoord kunnen maken.

Onregelmatige werkwoorden (blz. 183)

hebben

kunnen

mogen

willen

zijn

zullen

Deze moet je kennen / weten / leren!

Laat de leerlingen voorbeelden bedenken van voltooide deelwoorden met 'hebben'.

Engelse werkwoorden (blz. 183)

Vervoegd volgens de Nederlandse spellingsregels'

LET OP; voor de uitspraak is het soms nodig om bepaalde klinkers of medeklinkers te behouden:

Even twee voorbeelden:

Faken 

Stressen

Laat de leerlingen voorbeelden bedenken van voltooide deelwoorden met 'zijn'.

Engelse werkwoorden (blz. 183)

De popster timet haar nieuwe release zorgvuldig.

hele werkwoord – en + t

timen – en + t = timt  timet

De popster timede haar nieuwe release zorgvuldig.

hele werkwoord – en + te / de

timen – en + de = timde  timede

Laat de leerlingen voorbeelden bedenken van voltooide deelwoorden met 'zijn'.

Aan de slag (=huiswerk)

Afmaken oefenboek, blz. 122; opdracht 9 t/m 12

Bij tijd over

Wat is een voltooid deelwoord?

1. werkwoord
2. de , het , een
3. persoonsvorm
4. zelfstandig naamwoord

Wat is geen voltooid deelwoord?

1. Gelopen
2. Verzorgd
3. Gewerkt
4. Worden

Wat is een voltooid deelwoord?

1. bedoelt
2. bedoeld
3. zeg
4. sprak

Een voltooid deelwoord ...

1. staat altijd aan het begin van een zin
2. staat vaak in het midden van een zin
3. staat meestal aan het eind van een zin

Voltooid deelwoord

1. Hij heeft gestund
2. Hij heeft gestundt
3. Hij heeft gestunt
4. Hij heeft gestuntt