opbouw en indeling van een tekst

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Lesdoel:

(herhaling: ow en hoofdgedachte en betrouwbaarheid van een tekst) 

indeling en opbouw van een tekst.

herhaling, Elke tekst heeft een onderwerp en een hoofdgedachte

Hoe herken je het onderwerp? 

• het onderwerp geeft in één woord aan waar een tekst over gaat
• het onderwerp is nooit een hele zin
• je kunt het onderwerp vaak al uit de titel halen
• vaak wordt het onderwerp herhaald in de tekst

Hoofdgedachte

De hoofdgedachte is altijd een complete zin. Je vindt de hoofdgedachte meestal in de inleiding of in het slot van een tekst, dus lees die twee gedeelten goed!

Let op: de hoofdgedachte is nooit een vraag!

Een hoofdgedachte is hetzelfde als een onderwerp

1. Juist
2. Onjuist

Wat is het onderwerp van de tekst?

Wat is het onderwerp van de tekst?

1. Pootafdrukken dino's
2. het Schotse eiland Skye
3. wetenschappers in Schotland
4. dino's leefden in een gezin

Wat is het verschil tussen een onderwerp en een hoofdgedachte?

1. Hoofdgedachte is een paar woorden. Onderwerp is een hele zin.
2. Hoofdgedachte is een samenvatting over de tekst.
3. Onderwerp is waar de tekst over gaat. Hoofdgedachte is wat de schrijver over het onderwerp zegt.
4. Hoofdgedachte is waar de tekst over gaat. Onderwerp is wat de schrijver over het onderwerp zegt.

Wat is de hoofdgedachte?

De hoofdgedachte = ?

1. Man vindt vogelspin in fruit, dit is vrij uniek.
2. Arnhemmer Bart van den Akker houdt van druiven.
3. Albert Heijn vindt de vondst van een vogelspin uitzonderlijk.
4. De vrouw van Bart van den Akker koopt druiven.

Theorie

• Teksten zijn niet altijd betrouwbaar
  
• Wat kun je doen om te controleren of een tekst betrouwbaar is?

Betrouwbaarheid teksten

• Deskundigheid auteur;
• Datum van publicatie;
• Objectiviteit;
• Taalgebruik;
• Feiten of meningen;
• Gebruik van bronnen.

Bekijk de uitspraken over betrouwbaarheid van een tekst.
1. Als de schrijver de bron vermeldt, is de tekst betrouwbaar.
2. Als de tekst oud is, is de tekst onbetrouwbaar.

Welke uitspraak over betrouwbaarheid van een tekst is juist?

1. Alleen uitspraak 1 is juist.
2. Alleen uitspraak 2 is juist.
3. Beide uitspraken zijn juist.
4. Beide uitspraken zijn onjuist.

Wanneer is een tekst betrouwbaar?

1. Als je de informatiebron terug kunt vinden.
2. Als de bron belanghebbend is.

Wat zijn aanwijzingen voor een betrouwbare tekst?

1. Staan veel meningen in de tekst.
2. De auteur of programmamaker neemt zelf een duidelijk standpunt in.
3. Feiten worden objectief beschreven en de bronnen worden vermeld.
4. De auteur probeert iets te verkopen.

Betrouwbaar? "Een reclametekst van een auto"

1. ja
2. nee

Betrouwbaar?: "Bijsluiter van een medicijn."

1. ja
2. nee

Langere tekst vaak zelfde opbouw

Dat is niet voor niks. Kijk eens naar de volgende slide... 

Teksten hebben vaak dezelfde opbouw. 

Dat is niet voor niks. 

Zonder een duidelijke opbouw wordt een tekst onbegrijpelijk

In de volgende video wordt het uitgelegd.

Titel: haar

Inleiding: hoofd

Kern: lijf

Slot: benen / voeten

Opbouw

Titel: bevat het onderwerp of trekt de aandacht

Inleiding: onderwerp wordt duidelijk: introductie/voorbeeld

Kern: verschillende kanten van het onderwerp worden besproken

Slot: samenvatting, conclusie, tip, verwijzing naar begin tekst, oplossing, aansporing , open eind

Titel

De titel verraadt al veel

Het trekt de aandacht; ga je de tekst lezen of niet?

De titel noemt vaak al het onderwerp.

Inleiding: doel

• aandacht trekken van het publiek;
  
• het publiek motiveren om de tekst te lezen of te blijven luisteren;
  
• informatie geven over wat komen gaat.

De titel hoort niet bij de inleiding

Inleiding: verschillende vormen

• beschrijving van het onderwerp
  
• samenvatting
  
• vragenreeks
  
• beschrijving van de aanleiding
  
• voorbeeld
  
• eigen ervaring
  
• anekdote
  
• historische verwijzing

Wat is volgens jou
het onderwerp van
dit artikel?

Inleiding

Een schrijver kan een tekst op meerdere manieren inleiden:

• Beschrijven van de aanleiding --> een gebeurtenis die aanleiding was om de tekst te schrijven
• Vragen stellen --> de schrijver stelt vragen die hij in de tekst gaat beantwoorden
• Situatieschets/anekdote/historische verwijzing/voorbeeld --> een situatie die voor de lezer herkenbaar of interessant is
• Omschrijving van een probleem --> een probleem dat in de tekst centraal staat.
• Samenvatting --> een verkorte beschrijving van de inhoud
• Combinatie van bovenstaande elementen

Hoe is een goede tekst opgebouwd?

1. Titel, inleiding, kern
2. Inleiding, kern, slot
3. Titel, kern, slot
4. Titel, inleiding, slot

Wat is waar?

1. In de inleiding staat de conclusie
2. In de inleiding geef je aan waar het over gaat
3. De inleiding begint altijd met een vraag
4. De titel hoort bij de inleiding

Kern (1)

• Kern is het middenstuk; bestaat vaak uit meerdere alinea's.
  
• Als je zelf een tekst schrijft, vertel je in dit stuk waar het om draait: je boodschap.
  
• Het onderwerp dat in de inleiding kort genoemd is, wordt in de kern verder uitgewerkt.
• De kern bevat vaak meerdere deelonderwerpen, die vaak te herkennen zijn aan de tussenkopjes.
  

Kern (2)

De volgorde van de deelonderwerpen is afhankelijk van de structuur van de kern. Bijvoorbeeld:

• vroeger - nu (tijd);

• stelling - argumenten - weerleggen tegenargumenten (argumentatie);

• oorzaak - gevolg.

Kortom: er zit een logische volgorde in.

Kern

- Verschillende kanten 
van het onderwerp.
- Vaak meerdere alinea's 
en ook tussenkopjes (deelonderwerpen)

Kern - voorbeeld

• De verschillende kanten van een onderwerp komen aan de orde
• Dit gebeurt met behulp van deelonderwerpen
• Bijvoorbeeld: een tekst over phishing
• Deelonderwerpen kunnen dan zijn: gevaarlijke e-mails, criminaliteit, financiële schade, aangifte doen bij de politie, etc.

Slot

Het slot is het laatste deel van de tekst en heeft meestal één of meer van de volgende vier functies:

• een samenvatting geven;

• een conclusie trekken;

• naar de toekomst kijken;

• een vraag meegeven aan de lezer (soms een open eind).

Slot - vervolg

Soms wil de schrijver ook

• Activeren --> de schrijver wil dat een lezer iets gaat doen, bijvoorbeeld een product kopen
• Advies/tip --> de schrijver geeft de lezer advies
• Oplossing --> de schrijver geeft een oplossing voor het probleem dat in de tekst is beschreven

Let op signaalwoorden in het slot: dus, al met al

Wat staat er in het slot

1. conclusie
2. uitleg
3. onderwerp
4. trigger

Wat is de juiste volgorde van een tekstindeling?

1. Inleiding, kern met tussenkopjes, slot
2. Inleiding, slot, kern
3. Inleiding, kern met eventueel tussenkopjes, slot
4. Titel, inleiding, kern met eventueel tussenkopjes, slot

In welk deel van de tekst maak je kennis met het onderwerp?

1. Inleiding
2. Kern
3. Slot
4. Titel

Opbouw

Titel: bevat onderwerp of trekt de aandacht

Inleiding: onderwerp wordt duidelijk: introductie/voorbeeld

Kern: verschillende kanten van het onderwerp worden besproken.

Slot: samenvatting, conclusie, tip, verwijzing naar begin tekst, oplossing, aansporing, open eind 

Wat is de juiste volgorde van de tekst?

1. A-B-C-D
2. B-C-D-A
3. D-A-C-B
4. C-D-A-B