M&M leerwerkboek 6: Uitvindingen, blok 1.

• Mens en maatschappij
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Mens en maatschappij.

UITVINDINGEN.

Samenvatting blok 1 en 2

Tijdbalk

Tijd van ontdekkers & hervormers 1500 - 1600

Jullie weten wat een eeuw is. Wij leven nu in de 21e eeuw. De tijd waar wij het in deze les over gaan hebben, is heel lang geleden. Wel 5 eeuwen geleden. Dat is 500 jaar. Weten jullie nog dat we het hadden over dat sommige mensen wel 100 jaar oud kunnen worden? Dus dat is 5 x zoveel.. In alle tijden leefden mensen die de wereld gingen in ontdekken maar.... de belangrijkste ontdekkingen waren in de 16e eeuw. 

Blok 1: Naar de Oost.

Door uitvindingen  zijn er mogelijkheden tot ontdekkingen: de kompas heeft er voor gezorgd dat we gebieden hebben ontdekt 

Van land naar zee.

*Vanaf 1000 ontstaan handel en steden.

* Handel uit het oosten werd doorverkocht en werd te duur.

* Europeanen gingen producten zelf halen, handel over zee.

* Door de kompas ontdekkingsreizen.

Waarom zochten handelaren naar nieuwe handelswegen? ( niet over land, maar over zee)

1. Om meer soorten producten te kunnen verhandelen.
2. Producten over land aanvoeren werd te duur.
3. Doorverkoop van producten door handelaren maakte producten te duur.
4. Producten over zee aanvoeren was goedkoper.

Ontdekkingsreizen naar Indië.

* 1498, de Portugees Vasco da Gama, vaart via Afrika naar Indië.

* 1492, de Spanjaard Columbus ondekt een nieuw werelddeel.

* Amerika vernoemd naar ontdekkingsreiziger; Amerigo Vespucci.

Het beeld van de aarde verandert.

 "De aarde is plat en vormt het middelpunt van het heelal", volgens de kerk.

* Nieuwe aanwijzingen dat de aarde NIET plat is.

* 1609: Galileo Galilei bouwde een telescoop.

De wereld in kaart.

* De wereld is een bol en is lastig om op een platte kaart af te beelden.

* Verschillende manieren van projectie; bijvoorbeeld: Mercatorprojectie ( 450 jaar oud).

Dit is de wereld volgens de Petersprojectie. Wat klopt aan deze kaart wel of niet?

Rijkdom en nieuwe producten.

* De Spaanse  ontdekkingsreiziger Cortes komt aan in het Azteekse Rijk.

* Het Azteekse Rijk wordt Nieuw Spanje en een  Spaanse kolonie.

* Kennis van nieuwe producten.

Wat is een kolonie?

Vul in: In Midden- en Zuid Amerika spreekt men ....... en hebben de meeste mensen een ........ godsdienst?

1. Spaans Indiaanse
2. Portugees Christelijke
3. Spaans en Portugees Indiaanse
4. Spaans en Portugees Christelijke

Ontdekkingsreizen van deze tijd.

* 2016: vanuit een vliegtuig genomen scan ontdekt men een tempelcomplex in Cambodja.

* Nieuwe technieken bij diepzeeduiken en ruimtevaart.

Wie was de eerste man op de maan?

1. De rus Youri Gagarin.
2. De Amerikaan Neil Armstrong.
3. Youri en Neil samen.
4. De Nederlander André Kuiper

Blok 2: Hervorming.

In deze tijd gingen mensen anders nadenken over de wereld om zich heen, en over de kerk.

Mensbeeld

Door de ontdekkingen veranderde het mensbeeld; mensen gingen meer in zichzelf geloven. God werd minder belangrijk. We hadden de Kerk minder hard nodig om goede beslissingen te kunnen maken. We richten ons op het leven op aarde en niet het leven na de dood.

Humanisme

De humanisten waren wetenschappers die de mens weer in het middelpunt plaatsten. Het waren zelfstandige, kritische denkers die probeerden de samenleving beter te maken. 

Daarbij bestudeerden de humanisten allerlei teksten uit de klassieke oudheid.

Hervorming (1)

• Betekent veranderen

• In dit geval verandering van de katholieke kerk

• Begint aan het einde van de middeleeuwen, rond 1500

• Protesteren tegen de macht en rijkdom (o.a. door aflaten) van de katholieke kerk

Hervorming(2)

• Belangrijkste hervormers: Maarten Luther en Johannes Calvijn

• In 1517 komt Luther met 95 stellingen (vooral tegen aflaten)

• Hij hoopt dat de Paus mee wil denken en de Kerk zal hervormen

• Luther wordt echter door de Paus uit de kerk gezet

Waarom heeft Luther succes?

• Door de uitvinding van de boekdrukkunst kunnen de teksten van Luther snel worden gekopieerd en verspreid.
  
• Luther wordt gesteund én beschermd door machtige Duitse vorsten.
• De ideeën (van eenvoud en soberheid) spreken veel arme gelovigen aan.
• Veel gelovigen zijn het niet eens met de aflaten: Luther durft er iets van te zeggen.

Middeleeuwse schilderkunst (1)

• Bijbelse voorstellingen

• weinig details

• felle kleuren

• geen expressie in gezichten (levenloos)

Middeleeuwse schilderkunst (2)

• geen diepte (perspectief)

• weinig realistisch: zolang het maar duidelijk werd wát er was afgebeeld (onderwerp, persoon)

• (vrijwel) geen naakt

Renaissance

• Betekent: wedergeboorte van de Griekse en Romeinse kunst en cultuur

• Periode tussen ongeveer 1450-1600

• Ontstaan in Italië

Waarom in Italië? (1)

• Veel overblijfselen uit de Romeinse tijd

• Door handel: meer geld en contacten met andere culturen (Afrika, Midden-Oosten, Azië)

• Genieten van luxe spullen

Waarom in Italië? (2)

• Rijke Italianen willen kunst (van zichzelf)

• Kunstenaars krijgen daarom veel geld

• Kunst wordt daardoor steeds beter

Anders denken over het leven en de dood

• Memento mori (Gedenk te sterven), wordt carpe diem (Pluk de dag)

• Mensen gaan meer leven voor het leven nu, en niet voor het leven na de dood

• God en geloof blijven heel erg belangrijk, maar het vertrouwen in de kerk wordt minder

Kenmerken van de Renaissance-kunst (1)

• wedergeboorte van de Griekse- en Romeinse kunst/cultuur

• realistisch

• veel details

• perspectief (weergeven van diepte)

Kenmerken van de Renaissance-kunst (2)

• thema’s: Griekse/Romeinse mythen/sagen, maar ook Bijbelse verhalen
  

• naakt
  

• observeren, dan pas schilderen

Het orgineel:

rond 120 na Chr.

De kopie:

rond 1580 na Chr.

Leonardo da Vinci

Homo universalis (Universele mens)

00:05-00:15

Aan het werk!

Opdrachten van blok 1 en 2 (Naar de Oost en Hervormingen) afmaken.