4.2 - botten

• Biologie
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Thema 4: stevigheid en beweging

Basisstof 2: botten

vmbo-t / havo

Vandaag

•  Oefenen botten van skelet (herhaling)
• Uitleg 4.2
• Werktijd en huiswerk check
• Afsluiting

Volgende week SO !

Welke botten ken je nog?

Welk bot wijst de juf aan?

Leerdoelen

•  Je kunt de bouw van botweefsel en kraakbeenweefsel beschrijven
• Je weet hoe de samenstelling van botten verandert tijdens je leven. 

Bot

Botten bestaan uit kalk en lijmstof (collageen). 

Kalk zorgt voor stevigheid.

Lijmstof zorgt ervoor dat het bot buigzaam blijft (soepel/flexibel).

Botweefsel

In botweefsel ligt de botcel in kringen rond een kanaaltje. In het kanaaltje lopen bloedvaten. De tussencelstof bestaat uit kalk en lijmstof, hierdoor is botweefsel hard en niet buigzaam.

Kraakbeen

Kraakbeen is bot dat veel buigzamer is. Er zit in kraakbeen veel lijmstof en minder kalk. Daarom is het stevig maar kun je het wel buigen. 

Waar in je lichaam zit kraakbeen? Geef een voorbeeld.

Kraakbeenweefsel

In kraakbeenweefsel ligt de kraakbeencellen in groepjes in flexibele (elastische) tussencelstof. De tussencelstof hier bestaat vooral uit lijmstof.

Oplossen

Lijmstof (collageen) kun je laten verdampen met hitte, er blijft dan alleen kalk over. Het bot is dan breekbaar.

Kalk kun je laten oplossen in een zuur, er blijft dan alleen lijmstof over. Het bot is dan buigbaar.

Fontanellen 

De schedel van een baby is nog niet aan elkaar gegroeid, de ruimte tussen de schedelbeenderen noem je fontanellen. Fontanellen zijn een ruimte gevuld met bindweefsel. 

Fontanellen

Omdat een baby fontanellen heeft kan het hoofd makkelijk een andere vorm krijgen. Dit is handig tijdens de bevalling, het hoofd van de baby past dan beter door het bekken van de moeder.

Samenstelling van botten tijdens je leven

Hoeveel kalk en lijmstof er in je beenderen zitten veranderd tijdens je leven. Hoe meer lijmstof je hebt hoe flexibeler je bent. Hoe meer kalk je hebt hoe breekbaarder je bent. 

Wie breekt er sneller een bot? Een oma of een baby? Leg uit waarom.

Baby's

Baby's hebben meer lijmstof dan kalk, hun geraamte bestaat dus voornamelijk uit kraakbeen. Naar mate ze ouder worden verandert dit naar bot.

Ouderen

Oude mensen hebben steeds minder lijmstof, hierdoor breken ze sneller hun botten. 

Wie heeft er meer lijmstof?

1. De juf
2. De klas

Werktijd

- Lezen basisstof 2

- Opdrachten maken basisstof 2

- Samenvatting maken

- Botten oefenen via biologiepagina of het skelet

- Begrippenlijst maken

- Biologie met Joost (youtube)

Havo/Vwo termen

Collageen - lijmstof, zorgt voor buigzaamheid.

Kalkzouten - Kalk, zorgt voor hardheid.