wk 46 vast 2.2 Onrust in de kerk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Welkom bij geschiedenis

Binnen= beginnen:

• Ga rustig zitten op je plek volgens de klassenplattegrond.
• Telefoon in je tas
• Jas uit


• Pak alvast je leerboek en schrift en start met lezen van paragraaf 2.2

Een verschil...

              Protestantse kerk                                  Katholieke kerk

Ontdekkers & Hervormers

H1: Ontdekkers

H2: Hervormers

Waarom is de Opstand belangrijk voor ons?

• de Opstand
• Eerst meer een burgeroorlog
• Later oorlog tussen twee staten: Spanje en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. 
• 1588: De Republiek ontstaat
• Voorloper van ons Koninkrijk der Nederlanden.

PLANNING

Week	Bijzonderheden	Lesstof
45		2.1 orientatie
46		2.2 onrust in de kerk
47	30 min. rooster	2.2 onrust in de kerk protestanten v. ketters
48	deadline Luther opdracht	2.3 onrust in de Nederlanden
49	exitticket kennisvragen	2.4 hoe leidde de onrust tot de Opstand?
50	FT maken tijdens i-uur	Oorsprong en uitleg Wilhelmus
51		Activiteitenweek, geen normale lessen
52+1	Kerstvakantie	jingle bells, jingle bells....
2	uitleg stripopdracht	herhaling H2 tot nu toe plus uitleg 2.5
3		2.6 De republiek ontstaat
4	Deadline stripopdracht	Afsluiten, werken aan formatieve opdracht strip tekenen

Leerdoelen deze week:

• Je kunt uitleggen welke kritiek er rond 1500 op de kerk kwam.
  
• Je kunt beschrijven hoe de christelijke kerk in de 16e eeuw uiteenviel en de gevolgen daarvan noemen.
• Ik kan de verschillen tussen protestanten en katholieken benoemen
• Ik weet wie Erasmus, Luther en Calvijn zijn.

a) Over welke eeuw gaat hoofstuk 2
b) noem een willekeurig jaartal uit deze eeuw.

Ontdekkers & Hervormers

H1: Ontdekkers

H2: Hervormers

De Katholieke Kerk?

Hoe zat het ook alweer?

Katholieke kerk (1)

Christelijke kerk

Staat onder leiding van de Paus in Rome (vandaar ook wel: Rooms-Katholieke Kerk)

Hiërarchisch: er is een duidelijke leider en indeling van macht

De mis (kerkdienst) en de Bijbel zijn in het Latijn

Katholieke kerk (2)

Er staan beelden in de kerk

Deze beelden (van bijvoorbeeld heiligen) worden soms ook vereerd

Ook relieken (overblijfselen van heiligen) worden vereerd

Er zijn magische handelingen en rituelen, zoals: wijn/bloed en brood/lichaam

Misstanden

Tijdens de middeleeuwen werd de kerk steeds machtiger en rijker.

Misstanden in de kerk:

1. De paus en bisschoppen leefden in grote rijkdom en bezaten veel macht. 
2. Geestelijken hielden zich niet aan de regels, hadden bijvoorbeeld een vrouw.
3. Aflaten(handel). Met een aflaat kocht je je zonden af.

Onrust in de kerk

Steeds meer kritiek op de kerk:

* Leefwijze van geestelijken paste niet bij hun status. (te rijk, te luxe, stiekem een vrouw, kind)

Geleerden (o.a Erasmus) lazen boeken --> Conclusie: veel ideeën & gebruiken van de kerk hoorden niet bij oorspronkelijke teksten.

Reformatie 

• Betekent hervorming

• In dit geval hervorming van de katholieke kerk

• Begint aan het einde van de middeleeuwen, in de 15e eeuw

• Protesteren tegen de macht en rijkdom (o.a. door aflaten) van de katholieke kerk

Erasmus

• Humanisten stellen mens centraal
  
• Humanisten: bewonderden de cultuur van de klassieke oudheid. Ook hielden zij zich bezig met de studie van de bijbel. 
• Uit bijbelonderzoek blijkt dat de kerk zich niet aan de leefregels van Christus hield
• Beroemdste humanist: Desiderius Erasmus
• Eind 15e eeuw: groeiende kritiek op kerk

Reformatie

1517: Maarten Luther publiceert 95 kritiekpunten op de kerk: start Reformatie

• Hij vond aflaten onzin
• Kern: het ware geloof staat in de bijbel, de (luxe) kerk is overbodig

1521: keizer Karel V eist dat hij zijn kritiek intrekt --> excommunicatie na weigering

• Gevolg: godsdienstoorlogen in Duitsland

1555: godsdienstvrede van Augsburg

• Cuius regio, eius religio: de vorst bepaalt het geloof

Calvijn

• De protestant Johannes Calvijn is veel strenger dan Luther:

1. Priesters moeten land regeren, niet vorsten
2. Predestinatie: god heeft al vantevoren bepaald of je in paradijs of hel terecht komt

3.  Calvijn vond dat het volk zich tegen de vorst kon verzetten als hij slecht presteerde.

• In de Nederlanden is men voornamelijk Calvinistisch 
• De landsheer (Fillips II) is echter katholiek... 

gevolg

Kerkscheuring.

 Protestanten vs. Katholieken

Boekdrukkunst

•  De ideeën van de hervormers, zoals Calvijn en Luther verspreide zich erg snel door Europa (rond 1450)
• Dit door de uitvinding van de drukpers 
• Boeken werden niet meer met de hand geschreven, maar gedrukt met een machine
• Ook de bijbel werd zo toegankelijker voor veel meer mensen en in een normale taal

FT Opdracht overeenkomst en verschillen in tweetallen

1. Per tweetal krijg je 1 opdracht. Je vind de bijbehorende powerpoint in de studiewijzer
2. Zoek in je leerboek en online naar de overeenkomsten en/of verschillen.
3. Aan het einde van les presenteert elk groepje. Maak aantekeningen van elkaars presentaties!

groepje met nummer 1: Wat zijn de overeenkomsten en verschillen Erasmus en Luther

Groepje met nummer 2 :Wat zijn de verschillen tussen katholieken/katholieke kerk en protestanten/protestantse kerk

groepje met nummer 3: Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen Calvijn en Luther?

uitwerkingen en belangrijke begrippen

Hoewel er grote en kleine verschillen zijn...

...horen beide kerken bij de christelijke godsdienst

Verschil Luther en Calvijn 

Calvijn                                                                      Luther

• God heeft bij je geboorte bepaald of je naar de hemel gaat of niet

• Je eert God het best door zo sober en zuinig mogelijk te leven

• Wanneer een vorst slecht is voor zijn onderdanen mag deze worden afgezet 

• Pas na je dood wordt bepaald of je naar de hemel gaat of niet

• Minder streng op soberheid 

• Een vorst is aangesteld door God, wie tegen hem in gaat gaat in tegen God

Verschil Calvijn en luther over predestinatie

God bepaalde welke mensen naar de hemel gingen. Volgens Calvijn hadden mensen zelf daar geen invloed op, terwijl Luther stelde dat mensen met een goed geloof hun kansen vergrootten om naar de hemel te gaan.

Verschillen Luther en Erasmus

1. Luther is een Duitser, Erasmus is een Nederlander
2. Erasmus leverde van binnen uit kritiek op de katholieke kerk, Luther deed dit in het openbaar. 

Overeenkomsten Erasmus en Luther

• Beiden christen
• Hebben beiden kritiek op de katholieke kerk 

Wat is een aflaat?

1. Een stuk papier dat je als protestant kon kopen.
2. Kritiek op de katholieke kerk van Luther.
3. Kritiek op de Protestantse kerk van de Paus.
4. Bewijs dat (een deel van) iemands zonden zijn kwijtgescholden.

Wat is predestinatie?

Volgende week

Wat gaan we doen in:

• Vaste les: Instructie Onrust in de Nederlanden
• Inschrijfuur: kijk in de studiewijzer!

Huiswerk staat in de studiewijzer Geschiedenis

Voor mij zijn de leerdoelen behaald

😒🙁😐🙂😃

Opdracht 1 - Moderne Maarten Luther

Bedenk een fictieve moderne versie van Maarten Luther bedenken die vandaag de dag zou kunnen bestaan. Laat ze zijn overtuigingen, idealen en mogelijke invloed op de samenleving onderzoeken en presenteren.

Geef de leerlingen de opdracht om een moderne versie van Maarten Luther te bedenken en tekenen. Laat ze hun creaties aan elkaar presenteren.

Pak pen en papier. Stel, je moet kiezen met welke gebeurtenis de Middeleeuwen overgaan in de Vroegmoderne tijd. In welke volgorde zet jij deze gebeurtenissen dan. De belangrijkste bovenaan.

- Rond 1450: De drukpers wordt uitgevonden

- 1492: Columbus ontdekt Amerika

- 1515:  Karel V wordt keizer

- 1517: Luther bekritiseert de Kerk, wat de Hervorming en protestantisme tot gevolg heeft.