*Woordenschat stijlfiguren

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Woordenschat H1

Retorische middelen

Retorische middelen gebruik je om een tekst aantrekkelijker en afwisselender te maken.

Retorica is de leer van de welsprekendheid!!

Aristoteles met zijn Ars rhetorica

Retorische middelen

beeldspraak

rijmende uitdrukkingen/woordparen

Nieuw: stijlfiguren

retorische middelen 

beeldspraak (vergelijking, metafoor, personificatie en metoniem)

  uitdrukkingen met rijm / woordparen

Nieuw: STIJLFIGUREN (om iets te benadrukken)

repetitio - enumeratio - opsomming in drieën - drieslag - climax - omgekeerde climax (anti climax)

1. Repetitio

Bij een repetitio draait het om herhaling

Voorbeelden: 

 Je hebt mensen en mensen. 

Uur na uur na uur zagen we hetzelfde.

 Ik ben het zat, zat, zat. 

Regen, regen, niets dan regen.

Enumeratio

Een enumeratio is een lange opsomming.

Voorbeeld:

 In de verte zag ik heuvels, bomen, bloemen, geiten en koeien.

Wat een schoolcarrière heeft Maud: vmbo, havo, hbo en tot slot de universiteit.

Opsomming in drieën

Een opsomming in drieën is een opsomming

van drie woorden, zinsdelen of zinnen. De opsomming vormt één geheel. Het is een effectieve manier om je boodschap extra krachtig en overtuigend te maken.

Voorbeeld:

Ze verlangden naar vrede, vrijheid en geluk. 

Drieslag

Een drieslag is een vaste combinatie van een opsomming in drieën.

Bekende voorbeelden: 

Met bloed, zweet en tranen

Ik kwam, ik zag, ik overwon 
 

Climax

Een climax is een opsomming die naar een hoogtepunt voert.

Voorbeeld:

Jullie zijn de leukste klas van het RML, van Rotterdam, van Nederland

Sterk in Rotterdam, sterk in Nederland, niets is sterker dan dat ene woord: Feyenoord mijn Feyenoord

Omgekeerde climax

Een omgekeerde climax (of anti climax)  is een stijlfiguur, waarbij in een opsomming de betekenissen in kracht afnemen. 

Het is het tegenovergestelde van een climax.

Hij is wereldberoemd, nou ja... in Nederland, in onze stad dan. Ik bedoel: ik heb van hem gehoord.

Het is schitterend, prachtig, mooi, eigenlijk best aardig.

Wat ben jij een miezerig, vervelend, irritant, misselijk ventje

1. opsomming in drieën
2. enumeratio
3. climax
4. repetitio

Hij voelde zich goed, geweldig, fantastisch toen hij geslaagd was.

1. drieslag
2. enumeratio
3. repetitio
4. climax

De soldaten vochten voor God, vaderland en Oranje.

1. opsomming in drieën
2. climax
3. enumeratio
4. drieslag

Uur na uur gebeurde er niets.

1. omgekeerde climax
2. repetitio
3. enumeratio
4. climax

Hij dacht een auto te hebben gewonnen, maar het was zelfs geen fiets. Zijn prijs was een zakradiootje.

1. omgekeerde climax
2. drieslag
3. repetitio
4. enumeratio

Ik wil weg, ik wil naar huis, ik wil naar bed.

1. repetitio
2. climax
3. drieslag
4. omgekeerde climax

Filmpje

In het filmpje op de volgende slide worden alle stijlfiguren uit het Nederlands uitgelegd. 

Ook de repetitio, de enumeratio, de opsomming in drieën, de climax en de anti climax!

Bekijk het thuis; een goede voorbereiding op de toets

bespreken huiswerk

opdrachten 1 en 2 

(blz. 26 - 29)

toespraak Frans Timmermans

Luister naar de toespraak + lees de Nederlandse vertaling

Citeer 8 zinnen waarin Timmermans een retorisch middel hanteert

Beter op papier of in gesproken tekst? Licht je antwoord toe!

Woordenschat H5

uitdrukkingen en spreekwoorden

blz. 160-163

letterlijk of figuurlijk??

letterlijk of figuurlijk?

Woorden en zinnen kunnen letterlijk en figuurlijk bedoeld zijn.

voorbeeld:

Ik heb twee tickets voor het Met gala.

Succes als influencer is een ticket voor het Met gala.

Spreekwoorden en uitdrukkingen

• wat zijn het?
• zinnen met figuurlijk taalgebruik
• wat is het verschil tussen beide?
• uitdrukking: woordcombinatie met vaste betekenis. Kun je aanpassen of van tijd veranderen
• spreekwoord: (algemeen geldende) wijsheid in een vaste zin in tegenwoordige tijd

uitdrukking

Een uitdrukking is een woordcombinatie met een vaste betekenis. Je kunt een uitdrukking enigszins aanpassen of van tijd veranderen.

Zijn schoolcarrière hangt aan een zijden draadje

Tot de laatste toets van het jaar, hing zijn overgang aan een zijden draadje

spreekwoord

Een spreekwoord is een wijsheid of opvatting die geformuleerd is in een hele zin. Je kunt een spreekwoord niet aanpassen. 

Het staat altijd in de tegenwoordige tijd.

Als de wijn is in de man, is de wijsheid in de kan.

DE KAT UIT DE BOOM KIJKEN

• Uitdrukking of spreekwoord?
• Betekenis?

MET DE NOORDERZON VERTREKKEN

• Uitdrukking of spreekwoord?
• Betekenis?

Maak een zin waarin 'brood' letterlijk is gebruikt.

Maak een zin waarin 'brood' figuurlijk is gebruikt.

Wat is het bedoelde
spreekwoord?

Wat is het bedoelde
spreekwoord?

Wat is het bedoelde
spreekwoord?

aan de slag

maken:

opdracht 1 en 2 (blz. 160-161)

Woordenschat H6

vaste combinaties