Burgerschap les 4 - in de rechtzaal + straffen

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 3

BURGERSCHAP

Leerjaar 3, periode 2

In de rechtzaal + straffen

VANDAAG

• Terugkoppeling van les 3
• Lesdoelen bespreken
• In de rechtszaal + straffen
• Zelfstandig aan het werk met opdrachten

In Nederland word je beschermd tegen ... :

1. De medeburger
2. De overheid
3. De overheid en de medeburger
4. De politiek en de overheid

Hoe zat dat ook alweer?
Omschrijf het verschil tussen een rechtstaat en een totalitaire staat.

In Nederland is de scheiding der machten niet helemaal goed ingevoerd. Hoe kwam dit ook alweer?

Regering is zowel uitvoerende als wetgevende macht

Lesdoelen

Aan het einde van de les ben je bekend met:

• het verschil tussen een overtreding en misdrijf;
• de verschillende soorten rechtbanken;
• Welke soorten straffen er in Nederland zijn;
• hoe rechtspraak in het buitenland werkt

Stelling:
"We moeten in Nederland strenger straffen, zodat er minder criminaliteit is."

Nederland is een van de meest streng straffende landen van Europa. We staan zelfs op plek 2 (#1 Engeland)!

Echter, Nederland doet ook veel zaken af met het OM, waardoor veel zaken niet eens tot een officiële zitting komen

OVERTREDING EN MISDRIJF

In Nederland wordt er in de wet onderscheid gemaakt tussen overtredingen en misdrijven.

Overtredingen zijn lichte wetsovertredingen, terwijl misdrijven zware wetsovertredingen zijn.

Voorbeeld van overtreding:

• Hondenpoep op straat. Baasje begaat een overtreding. Wordt gelukkig niet meteen in de bak geslingerd. 

Voorbeeld van misdrijf:

• Rijden door rood licht (geen strafrecht)
• Rijden met meer dan 50km/h te hard (wel strafrecht)

Poging tot misdrijf kan al leiden tot een veroordeling, terwijl poging tot overtreding nooit strafbaar is.

Misdrijven worden niet altijd zwaarder bestraft dan overtredingen.

OVERTREDING EN MISDRIJF

Het willen plegen van fietsendiefstal is een voorbeeld van een misdrijf. Ondanks dat je nog geen misdrijf hebt gepleegd, kan je toch aangehouden worden wanneer je de intentie hebt om een fiets te stelen!

Het is enorm lastig te bepalen wat een misdrijf is en wat een overtreding is. Dit bepaalt de wet

Overtreding of misdrijf?
Poging tot doodslag

Overtreding

Misdrijf

Geen van beide

Misdrijf

Overtreding of misdrijf?
Geluidsoverlast

Overtreding

Misdrijf

Geen van beide

Na 2/3 van je straf kan je vervroeg vrijkomen op basis van goed gedrag. Gebeurt altijd voorwaardelijk: je moet je aan bepaalde regels en voorwaarden houden, anders moet je je straf afmaken.

Levenslang word je na 25 jaar beoordeeld 

tbs-straf wordt elke 2 jaar geëvalueerd. Lengte wordt niet bepaald. Kan telkens met één of twee jaar verlengd worden. Kan levenslang durne. 

Overtreding of misdrijf?
Poging tot fietsendiefstal

Overtreding

Misdrijf

Geen van beide

Misdrijf

Overtreding of misdrijf?
Na sluitingstijd op het station zijn

Overtreding

Misdrijf

Geen van beide

Overtreding

Overtreding of misdrijf?
Drone vliegen boven een natuurgebied

Overtreding

Misdrijf

Geen van beide

Overtreding

Overtreding of misdrijf?
Nemen van XTC op festival

Overtreding

Misdrijf

Geen van beide

Kan een misdrijf zijn, hoeft niet. Gemeenten bepalen zelf wanneer wel en wanneer niet. Gedoogbeleid in Nederland geeft hiervoor 'vrijstelling'. Echter, bezit is in Nederland wettelijk strafbaar; dus een misdrijf! Door dit gedoogbeleid gebeurt dit niet.

DE RECHTBANK

Wanneer er ruzie is tussen twee partijen en dit niet onderling opgelost kan worden, kan je naar de rechter stappen. Je zaak wordt dan behandeld.

Op kleine schaal ga je naar de kantonrechter. Voor grotere zaken ga je naar een strafrechter. 

In de rechtzaal bevinden zich verschillende personen, waaronder de verdachte zelf. Maar ook: de advocaat, de griffier, eventuele getuigen, en de officier van justitie.

Kantonrechter = tot €25.000 spelende zaken. Zoals: 

• de schutting van de buurman staat een deel op jouw erf
• Je bent het niet eens met de boete m.b.t. loslopen van jouw hond in het bos.

Strafrechter

Zaken zoals:

• Fraude
• Mishandeling
• Misbruik
• Ingewikkelde zaken

HET GERECHTSHOF

Wanneer je het niet eens bent met de uitspraak van jouw zaak, dan kan je in beroep gaan. De zaak wordt dan opnieuw behandeld in een hogere rechtbank: het gerechtshof.

Wanneer je het met de uitslag van het gerechtshof oneens bent, kun je stappen naar de Hoge Raad. De Hoge Raad heeft als opdracht om te kijken of de rechters hun werk goed hebben gedaan! 

De Hoge Raad kijkt niet naar de inhoud van de zaak, maar alleen naar of er fouten zijn gemaakt in het proces. De Hoge Raad doet dus feitelijk niet aan strafoplegging

Stelling:
"We zouden rechters kunnen vervangen door robots die precies de wet volgen en het altijd met elkaar eens zijn."

Voor: er kunnen geen verschillende uitspraken zijn bij dezelfde zaak (onafhankelikheid wordt gedekt)

Tegen: het blijft mensen werk. Context waarin iets gebeurde kan invloed hebben op de strafmaat. Zo kunnen er verzachtende omstandigheden zijn waar een rechter rekening mee kan houden. Een Robot kan dit niet.

STRAFFEN

Als je als verdachte bent veroordeeld, krijg je een straf. Dit kan variëren van geldboetes, taakstraf of hechtenis. 

Voor elke overtreding geldt een maximale straf. 

Voor jongeren gelden speciale straffen. Hiervoor is Bureau Halt opgericht. Je krijgt hier ibjvoorbeeld een 'leerstraf'

Een overtreding leidt vrijwel altijd tot een geldboete, en niet tot hechtenis of een taakstraf. 

Een rechter mag nooit een hogere straf dan de maximale geven. Wél een lagere. De rechter heeft vrijheden in het bepalen van straffen.

Bureau Halt houdt zich bezig met lichte overtredingen of misdrijven bij jongeren tussen 12-18 jaar oud. Ze kunnen hun fouten rechtzetten.

Stelling:
"Er zou een speciaal programma - net zoals bureau Halt - voor volwassen moeten zijn."

Voorbeeld 'argumenten':

Voor: je hoeft niet voor iedere fout direct afgestraft te worden. Immers, een foutje of dommigheid zit soms in een klein hoekje. Taakstraf kan meteen teveel gevolgen hebben

Tegen: Dan had je moeten nadenken. Je bent zelf verantwoordelijk voor de keuzes die je maakt. Dus je moet ook zelf op de blaren zitten. 

DE GEVANGENIS

Mocht je het zo bond hebben gemaakt dat je de gevangenis in moet, dan krijg jij feitelijk een vrijheidsstraf opgelegd.

• gevangenisstraf
• hechtenis

Hechtenis is van korte duur, terwijl een gevangenisstraf tijdelijk of levenslang kan zijn.

Soms word je veroordeeld tot TBS. Dit gebeurt als een schuldige een psychische stoornis heeft én je langer dan 4 jaar naar de gevangenis moet. Je moet dan van de rechter behandeld worden. 

Na 2/3 van je straf kan je vervroeg vrijkomen op basis van goed gedrag. Gebeurt altijd voorwaardelijk: je moet je aan bepaalde regels en voorwaarden houden, anders moet je je straf afmaken.

Levenslang word je na 25 jaar beoordeeld op vervroegde vrijlating. Nederland is het enige land dat levenslang kent

tbs-straf wordt elke 2 jaar geëvalueerd. Lengte wordt niet bepaald. Kan telkens met één of twee jaar verlengd worden. Kan levenslang duren. 

Stelling:
"Ieder mens verdient een tweede kans. Dat je na 2/3e van je straf vervroegd vrij mag komen is logisch!"

Let erop dat deze discussie enorm 'uit de hand' kan lopen. Immers, afhankelijk van welke zaak kunnen de argumenten verschillen. 

Bij zedenzaken ligt de kwestie vaak gevoeliger, terwijl als je een 'dommigheid' hebt begaan mensen vaak welwillender zijn.

.. EN BIJ DE BUREN DAN?

Recht wordt in alle landen op een andere manier uitgesproken. 

In de VS wordt bijvoorbeeld gebruik gemaakt van een jury die bepaalt of een verdachte schuldig is of niet. De rechter bepaalt alsnog de straf! 

In niet-Westerse landen bestaan bijvoorbeeld hele ander straffen dan bij ons. Denk aan de doodstraf.

Stelling:
"Nederland zou, net als in de VS, moeten werken met juryleden die bepalen of iemand schuldig is."

Voor:
"Er komen mensen vanuit alle lagen van de samenleving. De onafhankelijkheid is groter. De lagen van de samenleving kunnen zich veel beter inleven. Ook kan het onvrede over een rechtzaak weghouden, omdat de 'burger' zich ermee mag bemoeien"

Tegen:
"De juryleden hebben geen verstand van rechtspraak. Deze taak moet dus ook weggelegd zijn bij de Rechter. Ook reageren mensen veel emotioneler, laten emoties de baas zijn m.b.t. het maken van beslissingen"

.. EN WERKEN MAAR!

Maak de volgende opdrachten van hoofdstuk:

• In de rechtzaal
  2, 3, 6, 7 & 8a
• Straffen
  1, 2, 3, 7a, 7b, 14

TOT VOLGENDE WEEK