H 4 - grammatica - zinsdelen - aantekening samengestelde zin

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

GRAMMATICA (H4)

Pak je schrift, we gaan een aantekening maken.

Aantekening: enkelvoudige en samengestelde zinnen; hoofd- en bijzinnen

• Tot nu toe: enkelvoudige zinnen ontleed (= zin met één PV).
  
• Op een gegeven moment: ook samengestelde zinnen (= zin met twee of meer PV’s).
  

• Onthoud: alléén het aantal PV’s bepaalt of een zin enkelvoudig of samengesteld is; dus niet het aantal onderwerpen en vooral niet het aantal komma’s.

• Vb. Piet houdt van brommers en Ria vindt fietsen leuk (twee PV's->samengestelde zin)

Aantekening: enkelvoudige en samengestelde zinnen; hoofd- en bijzinnen

Staan PV en O naast elkaar en kan er geen ander woord tussen gezet worden, dan heb je te maken met een hoofdzin. Staan PV en O niet naast elkaar of kan er gemakkelijk een woord tussen gezet worden, dan heb je te maken met een bijzin.

Vb. Piet houdt van brommers en Ria vindt fietsen leuk (twee hoofdzinnen)

Vb. Piet fietst, terwijl Ria in het gras zit (één hoofdzin, één bijzin)

Aantekening: enkelvoudige en samengestelde zinnen; hoofd- en bijzinnen

Vb. Henk ging weg.

Frank bleef nog even.

Henk ging weg, maar Frank bleef nog even.

De verbonden zinnen zijn volkomen gelijkwaardig; wanneer je het woord ‘maar’ weglaat, heb je twee aparte, zelfstandige zinnen. Dit noem je nevenschikking.

Nevenschikkende voegwoorden: en, maar, of, dus, want.

Aantekening: enkelvoudige en samengestelde zinnen; hoofd- en bijzinnen

Vb. Mijn moeder las de krant.

Mijn vader deed de afwas.

Mijn moeder las de krant, terwijl mijn vader de afwas deed.

De verbonden zinnen zijn nu niet gelijkwaardig; wanneer je het woord ‘terwijl’ weglaat, heb je GEEN twee aparte, zelfstandige zinnen. Dit noem je onderschikking.

Onderschikkende voegwoorden: doordat, dat, hoewel, mits, terwijl, toen ………

Maak nu opdracht 1 (p. 119)

Bepaal steeds bij elke zin wat de hoofd- en wat de bijzin is. Je hebt 10 minuten, daarna gaan we nakijken.

Kijk evt. dit filmpje:

https://www.youtube.com/watch?v=tMnF3jo_bEw

Antwoorden opdracht 1 (p. 119)

• 1 bijzin vooraan (Als hun diensttijd erop zit)
  
• 2 bijzin achteraan (dat fijnstof in de longen en in de hersenen terechtkomt)
  
• 3 bijzin achteraan (omdat ze aardig willen doen tegen anderen)
  
• 4 bijzin vooraan (Dat hij de journalistiek in wilde) 
• 5 bijzin vooraan (Hoewel hij wel ontworpen is)
  
• 6 bijzin achteraan (dat ze niet opvallen)

Samengestelde zinnen

Maak opdracht 2 en 3 (p. 119). Je hebt 15 minuten, daarna gaan we nakijken. 

Tip:

-Opdr.2 zijn zes meerkeuzevragen, noteer steeds A, B of C en vervolgens of er sprake is van nevenschikking (NS) of onderschikking (OS)

Antwoorden opdr. 2 (p.119)

• 1 A {hoofdzin} + {hoofdzin}, ns
  
• 2 A {hoofdzin} + {hoofdzin}, ns
• 3 B {(bijzin) + hoofdzin}, os
• 4 A {hoofdzin} + {hoofdzin} ns
• 5 B {(bijzin) + hoofdzin}, os
• 6 C {hoofdzin + (bijzin)}, os

Antwoorden opdr. 3 (p.119)

• 1 {hz} + {hz + (bz)}
  
• Rioolbuizen liggen vrij diep onder de grond, / want / ze moeten een beetje aflopen, / zodat het vieze rioolwater goed blijft stromen.
  

• 2 {(bz) + hz} + {hz}
  
• Terwijl een muis maar een jaar of vier wordt, / kan een kip wel vijftien jaar leven, / maar sommige andere vogels bereiken nog veel hogere leeftijden.
  

Antwoorden opdr. 3 (p.119)

• 3 {(bz) + hz + (bz)}
  
• Omdat ons stroomnetwerk met dat van andere landen verbonden is, / hebben we in Nederland ook elektriciteit / als onze centrales zouden uitvallen.
  

• 4 {hz + (bz) + (bz)}
  
• Wetenschappers denken / dat helium en waterstof uit de atmosfeer zijn verdwenen, / doordat deze gassen erg licht zijn

Einde les 2

Controlemoment: AL kiest drie "thuis"leerlingen die binnen 3 minuten een foto van hun gemaakte opdrachten sturen via teams (individuele chat) of magistermail.