JvO3 2022- driedelige samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Tweeledige samenstelling

Boek + kast = ?

geboorte + stad = ? 

reus + leuk = ?

spin + wiel = ?

mini + jurk =? 

Welke regels gelden bij jouw antwoorden?

Driedelige samenstellingen

Drieledige samenstelling

Samengesteld woord waarin het eerste deel een woordgroep is van een bijvoeglijk naamwoord (of telwoord) en zelfstandig naamwoord. Basisregel: aaneenschrijven!

[sociale + media] + strategie = socialemediastrategie

[gelijke + kansen] + beleid = gelijkekansenbeleid

[vijftig + euro] + biljet = vijftigeurobiljet

Wanneer los?

Als het bijvoeglijk naamwoord iets zegt over allebei 

de zelfstandig naamwoorden

Bijvoorbeeld:

• zachte knuffelbeer > de knuffelbeer is zacht
• mooie paardenstal > de paardenstal is mooi

En niet: de afstandsloper is lang, maar de loper legt een lange afstand af. 

Let op!

De betekenis van het woord kan veranderen.

Bijvoorbeeld:

• oude kaaskroket --> de kaaskroket is oud
• oudekaaskroket   --> er zit oude kaas in de kroket
• droge hoestsiroop --> de hoestsiroop is droog
• drogehoestsiroop  --> de siroop is voor drogehoest

Let op!

• Bij klinkerbotsing gebruik je een koppelteken.

Voorbeeld: lage-energiewoning, vrije-uitloopeieren, gala-avond, bureau-inhoud

• Zonder klinkerbotsing schrijf je alles aan elkaar

Voorbeeld: koffieautomaat, cadeauabonnement, juryuitspraak

• 'co' krijgt alleen een koppelteken bij klinkerbotsing

Voorbeeld: coauteur, co-ouderschap

Check de uitzonderingen van klinkerbotsing in je syllabus (2.2)!

Samenkoppeling

Als een vaste woordgroep één begrip vormt, geven we dat aan  door koppeltekens te plaatsen:

• staakt-het-vuren
• kant-en-klaar 

Samenstellingen met een samenkoppeling schrijven we zo:

• een staakt-het-vurenbeleid
• een kant-en-klaarmaaltijd

Let op:

• Woorden die eindigen op een letter of cijfer

vitamine B12-kuur, jaren 80-muziek

• Een eigennaam met meerdere hoofletters:

Anne Frankhuis, Tweede Kamerleden, Middellandse Zeegebied

• Voorzetsels

daarboven, daarbovenop, ze zit achterop, ze zit achter op de fiets

hoog + risico + zwangerschap

1. hoogrisico zwangerschap
2. hoogrisicozwangerschap
3. hoogrisico-zwangerschap

vijf + dollar + biljet

1. vijf dollarbiljet
2. vijfdollarbiljet
3. vijf-dollarbiljet

schone + energie + gebouw

1. schone energiebouw
2. schoneenergiebouw
3. schone-energiebouw

open + lucht + zwembad

1. openlucht zwembad
2. openluchtzwembad
3. openlucht-zwembad
4. open luchtzwembad

eerste + elftal + speler

1. eerste elftalspeler
2. eersteelftalspeler
3. eerste-elftalspeler

bronzen + medaille + winnaar

1. bronzen medaillewinnaar
2. bronzenmedaillewinnaar
3. bronzen-medaillewinnaar

dunne + darm + ontsteking

1. dunnedarm ontsteking
2. dunnedarmontsteking
3. dunnedarm-ontsteking
4. dunne darmontsteking

hoge + druk + reiniger

1. hoge drukreiniger
2. hogedrukreiniger
3. hoge-drukreiniger

grote + steden + beleid

1. grote stedenbeleid
2. grotestedenbeleid
3. grote-stedenbeleid

rode + wijn + glazen

1. rode wijnglazen
2. rodewijnglazen
3. rode-wijnglazen

Hoe schrijf je: groene thee extract?

hoe schrijf je: 60 jarige man?

Hoe schrijf je: verse munt thee?

Hoe schrijf je: Tweede Kamer lid

Aan de slag

Maak vandaag oefening 1 en 2

Deze week: oefening 1 t/m 5 af en nakijken.

Zoek de theorie op als je iets niet weet.

Volgende week woensdag: online test