T2 H1: Hoe onderscheiden verschillende organismen zich van elkaar?

• Biologie
• Secundair onderwijs

Thema 2, Hoofdstuk 1: 

Hoe onderscheiden verschillende organismen zich van elkaar?

Mevr. C. De Bremaecker

1.1 Wat is een soort?

Canus lupus familiaris

1.1 Wat is een soort?

Equus  asinus

Equus caballus

Equus asinus × Equus caballus

soort VS geslacht?

Pan troglodytes

Homo sapiens

VAKTERMEN

GESLACHT: groep van meerdere soorten die op elkaar lijken

SOORT (species): samen voortplanten EN vruchtbare nakomelingen

 

RAS: onderscheid maken binnen éénzelde soort want VARIATIE

POPULATIE: groep die samenwoont (kudde, kolonie, roedel,…)

Wetenschappelijke naam/ binominale naamgeving: 

Geslachtsnaam + typisch kenmerk

Welke dieren zijn verwant?

Zijn deze mensen van dezelfde soort?

Zijn deze schelpdieren van dezelfde soort?

Zijn deze mensen van hetzelfde ras?

OUT OF AFRICA-model

Het Out of Africa-model verklaart elegant waarom de genetische diversiteit in Afrika het grootst is en sommige Afrikaanse groepen meer overeenkomsten hebben met Euraziatische groepen dan met andere Afrikaanse populaties. Uiterlijke eigenschappen kunnen daarbij zeer misleidend zijn. Het delen van een zwarte huid bijvoorbeeld duidt niet op een nauwe verwantschap aangezien de eerste mensen vermoedelijk al zwaar gepigmenteerd waren: het is een symplesiomorfie.

1.4 Waar komt biodiversiteit vandaan? 

Variatie binnen de soort dankzij ERFELIJKHEID

Variatie binnen de soort dankzij

  MILIEU

"Survival of the fittest"

1.4 Waar komt biodiversiteit vandaan? 

! continu nieuwe levende of afgestorven 

soorten ontdekt

🡪 Classificatie aanpassen / in vraag stellen

Wie is van hetzelfde geslacht?

Zijn ze van dezelfde soort?

1.3 Hoe kun je organismen overzichtelijk classificeren? 

1.3 Hoe kun je organismen overzichtelijk classificeren? 

Oplossing: volgens 5 criteria:

Celkern aanwezig?

Één- of meercellig

Pigment aanwezig?

Autotroof of heterotroof?

Celwand aanwezig? Samenstelling?

Vijfrijkensysteem

Het vijfrijkensysteem van Whittaker

In 1969: verschillen tussen de eukaryoten. Dit op basis van hun ecologische functie:

• Meercellige producenten= plantenrijk
• Meercellige consumenten = dierenrijk
• Meercellige reducenten = schimmels 
• Eencellige eukaryoten = protisten
• Prokaryoten = moneren

BYEBYE 5RIJKENSYSTEEM

WELCOME TREE OF LIFE !

MONEREN

MONEREN

PROKARYOTEN: Bacteriën  & Archaea

Protisten horen nu in het domein EUKARYOTEN

1.5 Wat is de tree of life?

= evolutionaire tijdschaal van 

alle leven op aarde

3 DOMEINEN

EUKARYOTEN

• Celkern
• Celcompartimentering
• Ééncellige OF MEERCELLIGE organismen
• Autotroof OF heterotroof
• SOMS celwand 
• Groot (15- 500 µm)

PROTISTEN

= containerbegrip voor ééncellige eukaryoten met een celkern

Verschillen te veel onderling om een 4de rijk te vormen 

binnen het domein eukoryoten

PROTISTEN

PLANTENRIJK

DIERENRIJK

RIJK VAN DE FUNGI

BACTERIËN

• Prokaryoot
• Geen celkern
• Geen celcompartimentering
• Ééncellige organismen
• Autotroof OF heterotroof
• Celwand
• Klein (1-10µm)

ARCHAEA

• Prokaryoot
• Geen celkern
• Geen celcompartimentering
• Ééncellige organismen
• Autotroof OF heterotroof
• Celwand MAAR ≠BACTERIËN
• KleinER (0,1- enkele µm)
• Geen ziekteverwerkende bekend
• Extreme omstandigheden= pH &T° 

Oceanen, heetwaterbronnen, vulkanen, moerassen maar ook …. ??

PROKARYOTEN

EUKARYOTEN

1.3 Hoe kun je organismen overzichtelijk classificeren? 

Verwantschap en erfelijk materiaal

Wie is het meest verwant met de oercel: groenwier of kiezelwier?

Wie is het meest verwant met de oercel: zeester of kwal?

Wie is het meest verwant met de oercel: bacterie of archaea?

VIRUSSEN

?????

VIRUSSEN

! NIET LEVEND ! 

VOLDOET NIET AAN DE 3 KENMERKEN

1. kunnen NIET zelfstandig voortbestaan
2. zijn NIET opgebouwd uit één of meerdere cellen
3. bevatten WEL erfelijk materiaal MAAR NIET (zelfstandig) evolutionair  aangepast