Utopie en Dystopie

• Filosofie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Spoorboekje

• Wat is sociale filosofie?                                          
  
• Utopie en dystopie
• Voorbeelden van utopieen en dystopieen
  

Leerdoelen

1. De leerling kan uitleggen wat sociale filosofie is en waarom het belangrijk is
2.  De leerling kan uitleggen wat een utopie is en kan voorbeelden van utopieën (Thomas More, kapitalisme, communisme, ecotopie etc.) geven
3.  De leerling kan uitleggen wat een dystopie is

Geef 1 voorbeeld van sociaal gedrag uit je eigen leven

Geef 1 voorbeeld van asociaal gedrag in je eigen leven

Noem drie kenmerken
van sociaal gedrag

Noem drie kenmerken
van asociaal gedrag

Wat is sociale filosofie?

• Sociale filosofie gaat over de vraag: hoe leven we goed samen?
• Gaat dus over groepen, verbanden en instituties
• Waarom werken mensen samen of zijn ze in conflict met elkaar? 
• Verbonden met politieke filosofie: wat is de beste staatsvorm?
  

• Om na te denken over hoe we goed samenleven: utopieen bedenken
  

Wat is een utopie?
Wat zijn voorbeelden?

Thomas More

• Geboren: 1478 (Londen).
• Overleden: 1535 (Tower Hill).
• Jurist, humanist, filosoof en politicus (Lord Chancellor).
• Vriendschap met Erasmus: Lof der Zotheid
• Getrouwd met Jane Colt, daarna met Alice.   6 kinderen en 11 (!) kleinkinderen.
• Ter dood veroordeeld door Hendrik VIII: hoogverraad.

Utopia

• Utopia = ou (niet) + topia (plaats). Een plaats die niet bestaat.
• Utopia = eu (goed) + topia (plaats). Een goede plaats.

• Eerste boek: kritiek op de politieke situatie in Engeland. Corruptie en tirannie. Reden = misbruik van privébezit.
• Tweede boek: ideaal denkbeeldig eiland. Geen luxe en geen overheersing. Privébezit is afgeschaft.

 

• Invloed op socialisme en communisme.
• Niet toepasbaar, maar satire?

Francis Bacon

• 1561-1626 (Londen)
• Wetenschapper, jurist, filosoof, politicus.
• Voorvechter van de wetenschappelijke methode: inductie
  
• Overleden door een kip met sneeuw.

Het Nieuwe Atlantis

• Bensalem: ben (zoon) + shalem (heelheid). Zoon van de heelheid. 
• Salomon’s huis: door de staat betaald wetenschappelijk instituut. Gebruik van Bacons methode om zo de natuur te overheersen.
  
• Gaat om een technologische utopie: wetenschap en techniek zorgt ervoor dat iedereen een goed leven heeft.
  
  

Ecotopie

• Ernst Callenbach (1929 - 2012)
  
• Protest tegen het Amerikaanse consumentisme en materialisme.
  
• Gericht op sociale en ecologische stabiliteit. Nadruk op alternatieve gemeenschapsvormen, sociale normen en herbruikbare energiebronnen.
• Leven in en met de natuur. ‘Off the grid’. John Schaeffer en Ecotopia in Californie.    
  
  

Dystopie

• Dystopie: dus (slecht) + topia (plek) = slechte of nare plek

• 1984 van George Orwell: Big brother is watching you!
• De staat heeft de absolute macht en beslist hoe mensen moeten denken
  

Dystopie

Andere dystopische literatuur:

• Brave New World -  Aldous Huxley
• Das Prozess – Franz Kafka
• A Clockwork Orange - Anthony Burgess  
• Blokken – Ferdinand Bordewijk

Waar gaat sociale filosofie over?

1. Over wat de beste staatsvorm is
2. Over wie de mens is
3. Over hoe goed samen te leven
4. Over wat goed handelen is

Wat betekent het woord utopie?

1. Een goede plek
2. Een niet bestaande plek
3. Een nare plek
4. Een goede en niet bestaande plek

Wie heeft het boek Ecotopie geschreven?

1. Francis Bacon
2. Ernest Callenbach
3. George Orwell
4. Thomas More

Welke van de onderstaande boeken bevat geen dystopie?

1. Bint
2. A Clock Work Orange
3. Das Prozess
4. Brave New World

Big data gebruiken om corona-gevallen op de sporen. Utopie of dystopie? En waarom?