4 Pluriforme samenleving

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H4 pluriforme samenleving

In dit hoofdstuk:

- Op welke manieren heeft mijn omgeving invloed op wie ik ben?

- Waarom willen mensen graag bij een groep horen?

- Hoe verschillen culturen van elkaar?

- Waarom zorgt samenleven met verschillende culturen voor spanning?

Wat is een pluriforme samenleving?

Samenleving waarin verschillen bestaan in levensstijl, godsdienst, en ander cultuurkenmerken

Cultuur = Alle waarden, normen, gewoonten en andere kenmerken die mensen binnen een groep met elkaar delen

Cultuur

Dominante cultuur: Overheersende cultuur/meerderheid van de bevolking

Subcultuur: Sommige waarden, normen en gewoonten wijken af van de dominante cultuur

Typisch voor de
Nederlandse (dominante) cultuur?

Bij welke subculturen hoor jij?

Culturele verschillen: 

6 factoren

1. Woonomgeving (stad/platteland)

2. Generatiekloof

3. Maatschappelijke positie

4. Gender (man/vrouw en rolpatronen)

5. Godsdienst

6. Etniciteit (afkomst)

Cultuur in beweging

Cultuur is voortdurend in ontwikkeling  en verschilt in de tijd en per plaats en per groep

4.2 Worden wie je bent

Nature: Vooral aangeboren eigenschappen bepalen ons gedrag

Nurture: Gedrag is vooral aangeleerd en je omgeving is bepalend

Cultuuroverdracht

Socialisatie: Het proces waarbij mensen de waarden, normen en andere cultuurkenmerken leren van de groep/samenleving waarbij ze horen

Socialisatie vindt plaats binnen sociale instituties bv gezin, school, vereniging, kerk, media, overheid, etc.

Socialisatie

• Imitatie
• Informatie
• Sociale controle

Socialisatie leidt tot internalisatie: Mensen gaan zich automatisch zo gedragen als hun omgeving van hen verwacht

Identiteit

Door socialisatie ontwikkel je je persoonlijke identiteit - Het beeld dat iemand van zichzelf heeft 

Onderdeel hiervan is sociale identiteit: het deel van je zelfbeeld dat is afgeleid van de groepen waarmee je je verbonden voelt

Of je de ruimte krijgt om een persoonlijke identiteit te ontwikkelen hangt af van de cultuur waar je in leeft: Individualistisch of collectivistisch?

Masculien en feminien

In masculine culturen zijn de rollen van mannen en vrouwen duidelijk gescheiden, mannen zijn dominant

In feminiene culturen zijn man/vrouw rollen niet gescheiden, maar lopen in elkaar over 

4.3 Hokjesdenken

Hoe werkt hokjesdenken?

Categoriseren: Mensen plaatsen automatisch andere mensen, dingen, situaties etc. in hokjes

Stereotype: Overdreven vaststaand beeld van een groep mensen 

Vooroordeel: Een oordeel over iemand zonder dat je die persoon kent

Maatschappelijke gevolgen

Vooroordelen leiden tot discriminatie: Het ongelijk behandelen van mensen op basis van o.a. geslacht, uiterlijk, leeftijd, afkomst, seksuele geaardheid, etc.

Het leidt tot sociale ongelijkheid op de arbeidsmarkt, in het onderwijs, op social media, etc.

Sociale cohesie

Onderlinge verbondenheid binnen een samenleving

Discriminatie en polarisatie zijn slecht voor sociale cohesie omdat ze de samenleving in groepen opsplitsen 

4.4 Migratie naar Nederland 

Motieven voor migratie

1.  Economisch - Op zoek naar werk, armoede ontvluchten

2. Politiek - vanwege oorlog of om vervolging

3. Sociaal - gezinshereniging, partner in buitenland (volgmigranten)

Migratie in het verleden 

na 1945 - Voormalig Nederlands-Indië

Na 1970 - Suriname en de Antillen

Na 1960 - Gastarbeiders uit Spanje, Italië, Marokko, Turkije

Na 1990 - Arbeidsmigranten Oost-Europa na Schengen verdrag

Vluchtelingen

1951 - VN-vluchtelingenverdrag

Verplichting om hulp en onderdak aan vluchtelingen te bieden

Wanneer is iemand een vluchteling? Als asiel is aangevraagd en goedgekeurd en een verblijfsvergunning wordt verleend 

(ook wel: statushouder)

Wie mogen blijven?

Alleen politieke vluchtelingen die aantoonbaar gevaar lopen in land van herkomst en mensen die in aanmerking komen voor gezinshereniging

4.5 Integratie gaat niet vanzelf

Wat is integratie en waarom zijn er vaak felle discussies over? 

4.5 Integratie gaat niet vanzelf

Verschillende manieren om samen te leven met verschillende culturen

- Assimilatie: Mensen geven hun eigen culturele identiteit op en passen zich helemaal aan aan de dominante cultuur

- Segregatie: Groepen leven gescheiden van elkaar

Integratie

Samenvoegen van cultuurgroepen door wederzijdse aanpassing

• Nieuwkomers leren taal en hebben respect voor gebruiken dominante cultuur
• Nederlandse samenleving biedt ruimte voor eigen gewoonten,  tradities, denkbeelden

Integratie

Nederlandse overheid stimuleert integratie voor een open samenleving met veel vrijheid om te leven naar eigen waarden en normen

Spanningen rond integratie

Nieuwkomers: Mensen die niet in Nederland geboren zijn maar hier later zijn komen wonen

(kennismigranten, vluchtelingen)

• Ervaren vaak gevoel van verlies taal en cultuur
• Na 5 jaar Nederlands staatsburger (mits ingeburgerd)

Nederlanders met migratieachtergrond: In Nederland geboren, ouders waren nieuwkomer

• Groeien op in 2 culturen 
• Steeds minder achterstand in onderwijs/arbeidsmarkt
• Ervaren vaak discriminatie
• 'Dit is ook míjn land'

Spanningen rond integratie

Radicalisering: Groep die zich afkeert van de dominante cultuur / democratische rechtsstaat

(Bv. jihadisten of extreemrechts)

• Vaak bereid tot gebruik geweld
• Jongeren vatbaarder voor radicalisering bij 'wij tegen zij'-gevoel

4.6 Nederland verandert

4.6 Nederland verandert

Nederlandse samenleving sterk veranderd door: 

• Individualisering (leidt tot meer vrijheid/minder sociale verbinding)
• Globalisering (verrijking en bedreiging)
• Emancipatie (vrouwen, LHBTI, etnische minderheden)

4.7 Allemaal burgers

Burgerschap

Juridisch/wettelijk burgerschap: Brengt rechten en plichten met zich mee (aan de wet houden)

Maatschappelijk burgerschap: Deelname aan pluriforme, democratische samenleving (kennis over maatschappij hebben, basisafspraken respecteren en participeren (meedoen)

Maatschappelijk burgerschap

Kennis van de maatschappij: Vrijheids- en gelijkheidsrechten 

uit de Grondwet

Basisafspraken respecteren: Tolerant zijn (accepteren dat mensen soms anders zijn dan jij) en respect tonen (anderen in hun waarde laten)

Participeren: Betrokken voelen en bijdragen - deels verplicht (bv. leerplicht, burgerschapsonderwijs) deels vrijwillig (bv. stemmen, demonstreren)