Les 3. Samengestelde zinnen

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Samengestelde zinnen

Lesdoelen

• Je weet hoe je de persoonsvorm kunt vinden.
• Je weet bij welke voegwoorden het onderwerp en de persoonsvorm naast elkaar in de zin staan.

De persoonsvorm

Kenmerken van de persoonsvorm:

• Het is altijd een werkwoord.
• Aan de persoonsvorm kun je zien in welke tijd de zin staat en je kunt zien of het om één of meer personen/dingen gaat.

Hoe vind je de persoonsvorm (pv) dan?

• De tijdproef; de pv verandert mee als de tijd van de zin verandert.
  
• De vraagproef; de pv komt vooraan de vraagzin te staan.

Meer persoonsvormen in één zin

In één zin kunnen meerdere persoonsvormen staan. Dit heet een samengestelde zin.

Bijv.: "Ik kwam kletsnat op school, want het regende keihard."

Er zijn twee persoonsvormen, namelijk kwam en regende.

Samengestelde zinnen

Zinnen met twee of meer persoonsvormen noem je dus samengestelde zinnen.

 Samengestelde zinnen zijn enkelvoudige zinnen die samengevoegd zijn met behulp van een voegwoord.

Hij is gevallen en hij moet naar het ziekenhuis.

Schrijf de twee persoonsvormen van de zin op,
onder elkaar in kleine letters.

Sem had zijn huiswerk voor Duits niet gemaakt, omdat hij het afgelopen weekend moest werken.

Wat zijn de twee persoonsvormen?
Ik ben lid van een boekenclub en ik lees elke dag.

Wat zijn de twee persoonsvormen?

Ik voel dat hij mij daarbij bestudeert.

1. Ik + voel
2. voel + daarbij
3. voel + bestudeert
4. hij + bestudeert

Een samengestelde zin heeft minimaal twee persoonsvormen.

1. waar
2. niet waar

Tussen twee persoonsvormen, plaats je een komma

1. juist
2. onjuist

Wat zijn de twee persoonsvormen?
Doordat het gestormd had, was de weg bezaaid met takken.

Schrijf de twee persoonsvormen van de zin op.

Als je te hard op de snelweg rijdt, word je soms geflitst.

Woordvolgorde in samengestelde zinnen

Situatie 1: de zinsvolgorde blijft hetzelfde, onderwerp en persoonsvorm staan naast elkaar

Dat is zo bij de voegwoorden: en - maar - want - dus
(en soms of)

Voorbeeld: Ik zit op school. Ik heb geen zin.

Ik zit op school, maar ik heb geen zin. 

Ik zit op school en ik heb geen zin

Situatie 2: de zinsvolgorde verandert, onderwerp en persoonsvorm staan niet altijd naast elkaar

Dat is zo bij andere voegwoorden: omdat, doordat, hoewel, totdat, terwijl, enz.

Voorbeeld: Ik zit op school. Ik heb geen zin

Ik zit op school, terwijl ik geen zin heb.

Ik zit op school, hoewel ik geen zin heb.

Is de woordvolgorde juist of onjuist?

Morgen kom ik wat later op school, want moet ik eerst naar de tandarts.

1. juist
2. onjuist

Bij welke zin klopt de woordvolgorde?

1. Toen ons elftal won, wij begonnen allemaal te juichen.
2. Meneer Jansen trakteert vandaag, want is hij jarig.
3. Nadat ik me gedoucht heb, ga ik ontbijten.
4. Lynn speelt gitaar, terwijl Lisa speelt de bas.

Bij welke voegwoorden staan persoonsvorm en onderwerp naast elkaar?

Is de woordvolgorde juist of onjuist?

Daans ouders gaan dit jaar niet op vakantie, omdat ze hun huis gaan verbouwen.

1. juist
2. onjuist

Is de woordvolgorde juist of onjuist?

Als Pasen en Pinksteren op één dag vallen, winnen wij de lotto.

1. juist
2. onjuist

Bij welke voegwoord staan onderwerp en persoonsvorm NIET naast elkaar?

1. maar
2. want
3. doordat
4. en

- samengestelde zinnen herkennen
- meerdere persoonsvormen uit de zin halen
- voegwoorden herkennen
- samengestelde zinnen maken

Ik kan dit goed.

Ik kan dit redelijk.

Ik vind dit lastig.

Ik heb hier hulp bij nodig.

Opdrachten maken:

 Grammatica 2F § 4.5

Grammatica 3F § 4.5