H1.4 Ravj

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Welkom

4 MAVO ||  2022-2023

Hoofdstuk 1 - Inkomen en Welvaart

Exameneenheid Consumptie en Verrijkingsstof

Programma

• Opdracht bespreken
• Lesdoelen
• Lesdoelen
• Theorie
• Aan de slag
• Evaluatie

Nakijken t/m h1.3

Paragraaf 1.3, opdracht 12

Lesdoelen

Aan het einde van de les

Kun je oorzaken van inflatie benoemen

Kun je het cpi en de inflatie berekenen

Kun je uitleggen wat de gevolgen van inflatie zijn

Kun je uitleggen hoe lonen prijzen elkaar beïnvloedden 

Waar houdt het CBS zich mee bezig?

Het CBS

Het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) houdt in Nederland de ontwikkeling bij van alle prijzen van goederen en diensten. Het CBS gebruikt daarbij indexcijfers.

nos.nl

Indexcijfer berekenen

Indexcijfer = nieuw getal ÷ getal in het basisjaar x 100

Voorbeeld

• In het basisjaar is de prijs van een spijkerbroek € 30. Vijf jaar later is de prijs € 34.
  
• Het nieuwe indexcijfer is € 34 ÷ € 30 x 100 = 113,3.
  

Indexcijfer berekenen

In het basisjaar is de prijs van een paar schoenen € 95.

Een jaar later is de prijs € 98.

Met hoeveel procent is de prijs van de schoenen gestegen ten opzichte van het basisjaar?

• Wat is het indexcijfer van het basisjaar?
  
• De prijs van de schoenen is een jaar later € 102.
  
• Bereken het nieuwe indexcijfer.
  

In het basisjaar is de prijs van een paar schoenen € 95.
Een jaar later is de prijs € 105.

Bereken het nieuwe indexcijfer. Afronden op 1 decimaal

Inflatie

Inflatie betekent een algemene prijsstijging van goederen en diensten.

Door inflatie wordt de koopkracht kleiner, als je inkomen niet net zoveel stijgt als de inflatie.

Deflatie

• Het omgekeerde van inflatie is deflatie. Bij deflatie is er een gemiddelde daling van alle prijzen bij elkaar.
  

• Het gevolg van deflatie is dat je voor hetzelfde bedrag meer kunt kopen. Het geld wordt dus meer waard.
  

• Als je inkomen gelijk blijft, stijgt door deflatie je koopkracht.
  

Koopkracht

Je koopkracht is de hoeveelheid goederen en diensten die je met je inkomen kunt kopen. 

Je koopkracht is dus afhankelijk van: 

• De prijzen 
• Je inkomen 

Als je inkomen in procenten meer stijgt dan de prijzen, neemt je koopkracht toe. 

Koopkracht

Consumentenprijsindexcijfer

Prijsontwikkeling van goederen en diensten.

Het CBS berekent iedere maand de inflatie, en maakt hierbij gebruik van het boodschappenmandje van de gemiddelde Nederlander. Hierin zitten verschillende artikelgroepen.

Elke artikelgroep telt voor een bepaald percentage mee.

Consumentenprijsindexcijfer

• Voor het berekenen van de inflatie onderzoekt het CBS maandelijks de prijzen van een groot aantal goederen en diensten die door consumenten worden gekocht.
•  Met al deze gegevens berekent het CBS maandelijks het cpi.
  
• Het cpi (consumentenprijsindexcijfer) is een indexcijfer dat de ontwikkeling van consumentenprijzen weergeeft.
  
• Aan de hand van het cpi stelt het CBS vast hoeveel inflatie of deflatie er is.
  

Geeft een huishouden aan iedere artikelgroep evenveel geld uit? Waarom wel/niet?

Een gemiddelde uitrekenen

Gemiddelde = het totaal ÷ het aantal

Voorbeeld

Je hebt de volgende cijfers behaald: 

 6,5 – 8,5 – 6 (2x) – 7. 

Wat is je gemiddelde cijfer?

Het totaal is 6,5 + 8,5 + 2 × 6 + 7 = 34.

Het aantal is 1 + 1 + 2 + 1 = 5.

Het gemiddelde cijfer is 34 ÷ 5 = 6,8.

Samengesteld ongewogen prijsindexcijfer

• Als iedere artikelgroep even zwaar meetelt heb je het samengesteld ongewogen prijsindexcijfer.
  
• Samengesteld omdat het gemiddelde prijsindexcijfer is samengesteld uit verschillende artikelgroepen.
  
• Ongewogen omdat iedere artikelgroep even zwaar meetelt.
  

Wegingsfactor

Omdat een huishouden niet aan iedere artikelgroep evenveel geld uitgeeft, werkt het CBS met een wegingsfactor.

Omdat huishoudens meer uitgeven aan wonen & energie, tellen die uitgaven zwaarder mee dan de uitgaven aan vervoer.

Samengesteld gewogen indexcijfer

• Omdat het CBS aan iedere artikelgroep een ander gewicht geeft, is het cpi een samengesteld gewogen indexcijfer.
  
• Samengesteld omdat het cpi is samengesteld uit verschillende artikelgroepen.
  
• Gewogen omdat iedere artikelgroep een andere weging heeft en daarom verschillend meetelt in de berekening van het cpi.
  

Stappenplan berekenen CPI

1. Vermenigvuldig het indexcijfer van iedere artikelgroep met de bijbehorende wegingsfactor.
   
2. Tel alle uitkomsten van stap 1 bij elkaar op.
   
3. Deel je uitkomst van stap 2 door het totaal van alle wegingen.
   
4. Je uitkomst is het consumentenprijsindexcijfer.
   

Aan de slag

Maken 1.4

Zachtjes overleggen! / Aan docent vragen

Klaar? Nakijken

Niet af? Huiswerk!

Tot 5 minuten voor tijd

Koopkracht

Geldontwaarding

Bij geldontwaarding verliest het geld dat je hebt zijn waarde doordat de prijzen van producten stijgen. 

Stel je voor dat je € 1.000 hebt. Als er inflatie is, wordt deze 

€ 1.000 steeds minder waard. Door de stijging van het prijspeil kun je steeds minder kopen van deze €1.000.

Als je steeds minder kan kopen van het geld dat je verdient, bij wie ga je dan aankloppen voor meer geld?

Prijscompensatie

• Als er inflatie plaatsvindt moet je inkomen net zoveel stijgen anders kun je minder kopen (→ koopkracht verlies).

• Inkomensverandering (%) - Inflatie (%)  verandering van koopkracht

• Postief getal = Koopkracht toename (meer dan prijscompensatie)
• 0 = Koopkracht behouden (precies prijscompensatie)
  
• Negatief getal = Koopkracht afname (minder dan prijscompensatie)
  

Koopkracht

Wat gebeurd er met de prijzen van producten als werknemers als maar prijscompensatie krijgen?

Loon-prijsspiraal

• Hogere lonen betekenen voor bedrijven hogere kosten. Die kosten berekenen zij door in de verkoopprijs van hun producten.
• Als de prijzen stijgen, willen werknemers weer loonsverhoging, enzovoort.
• Dit is de loon-prijsspiraal en die zorgt voor voortdurende inflatie.

Reëel inkomen

Als je rekening houdt met de gevolgen van inflatie voor je inkomen, spreek je van een reëel inkomen. 

Tip: niks anders dan de koopkracht van je inkomen.

Formule: nominale inkomensverandering (%)-inflatie (%)= reëel inkomensverandering

Jip en Janneke taal: je loon wijzigt - de prijsstijging/daling= je koopkracht verandering

De inflatie bedraagt 3%. Je loon is in hetzelfde jaar met 5% gestegen. Met hoeveel % is je reëel inkomen verander?

Aan de slag

Maken 1.4

Zachtjes overleggen! / Aan docent vragen

Klaar? Nakijken/ bladzijde 28 en 29 maken

Niet af? Huiswerk!

Tot 5 minuten voor tijd