H4, §4.4 Uitbreiding en inperking van de verzorgingsstaat door ENDA

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H4, §4.4 Uitbreiding & inperking van de verzorgingsstaat 'Nederland : verzuild en verzorgd'

Hoofdstuk 4 'Nederland, "verzuild" en "verzorgd"

Herinnering

Pak je schrift

Wat hebben we vorige les besproken?

Wie, Wat, Waarom, Wanneer

Lesdoelen

Je kunt uitleggen:

• Wat de verzorgingsstaat is
• Waarom de verzorgings-staat in de problemen komt
• Hoe de problemen worden "opgelost"

www.zorgwijzer.nl

Wat is 'sociale zekerheid' ?

Stelling: In Nederland is sociale zekerheid geregeld

010

Rol van de overheid verandert

De crisis is van 1929 niet vanzelf overgegaan

Mensen hadden vóór de oorlog vertrouwen verloren in democratie en voor niet-democratische stromingen gekozen
Er was erg veel ellende in de oorlog geweest

De verzorgingsstaat

Ná de Tweede Wereldoorlog wordt een verzorgingsstaat opgebouwd. Hierin garandeert de overheid veiligheid, welvaart en welzijn. Het doel was om ook voor zwakkeren te zorgen. Dit kost veel belastinggeld en zorgt vandaag voor controverses.

Verzorgingsstaat in opbouw

Werkloosheidswet (WW, 1949)
Wet Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen (WAO, 1967)
Algemene Ouderdomswet (AOW, 1957)
Algemene Bijstandswet (ABW, 1965)

Bejaarden vieren de invoering van de AOW. Applaus voor minister Drees. (Foto uit: 1956)

Filmpje

Bijstandswet

Tijdens jaren 1970 en '80 ontstaan problemen

• Economische crisis (o.a. door oliecrisis): veel werklozen met een uitkering
• Oneigenlijk gebruik en fraude van uitkeringen
• Vergrijzing: meer gebruik van AOW
• Meer scheidingen: meer gebruik van Bijstandswet
• Mensen zien de uitkering als een recht
• Werken was niet aantrekkelijk door hoge uitkeringen

Filmpje

'Vergrijzing'

Wat vinden politieke stromingen ervan?

• Sociaal-democraten: afblijven van de verzorgingsstaat. De sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. (PvdA)
• Confessionelen: rol van de overheid kan worden beperkt: 'goede christenen helpen elkaar'. (CDA)
• Liberalen: verzorgingsstaat kan blijven bestaan, maar er moet wel op bezuinigd worden. (VVD)

Sleep de partijen naar de juiste mening

Weg met de verzorgingsstaat, mensen moeten voor zichzelf zorgen

De verzorgingsstaat moet blijven, de economie moet juist beter

Verzorgingsstaat moet blijven, maar een uitkering moet onaantrekkelijk zijn

We moeten de verzorgingsstaat uitbreiden met goede organisaties die mensen helpen

Overheidsmaatregelen

• Vanaf jaren ’80: forse bezuinigingen op uitkeringen en verlaging van de uitkeringen
• Strengere controle op uitkeringen door het UWV


• Aantrekkelijker maken van werk: deeltijd, thuiswerk en loon hoger dan een uitkering
• Strengere (her)keuring van arbeidsongeschikten

Hoewel de aanpassingen aan de verzorgingsstaat nodig zijn, zorgden de plannen van de overheid regelmatig voor onrust en protesten.

In 2002 gingen veel Nederlanders demonstreren tegen de plannen van toenmalig minister-president Jan Peter Balkenende. 

Sociale zekerheid

Sociale verzekeringen

Sociale voorzieningen

Werknemersverzekeringen

• WIA
  
• WW
• ZW

Volksverzekeringen

• AOW
• AWBZ
• ANW
• AKW

• WWB
  
• Wajong
  
• TW
  

De Nederlandse verzorgingsstaat

Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen

Werkloosheidswet

Ziektewet

Algemene Ouderdomswet

Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten

Algemene nabestaandenwet

Algemene Kinderbijslagwet

Voor iedereen die werkt

Voor iedereen

Wet werk en bijstand

Wet arbeidongeschiktheidsverzekering Jonggehandicapten

Toeslagenwet

Voor iedereen die niet zelf voor een eigen inkomen kan zorgen.

Zijn de problemen in de 21e eeuw opgelost?

Door de vergrijzing is de pensioenleeftijd verhoogd naar 67 jaar, anders is de AOW onbetaalbaar
Aantal niet-werkende mensen wordt groter dan aantal werkende mensen
Armoede blijft (ook in Nederland) bestaan!
Crisis aan het begin van de 21e eeuw zorgt voor grote werkloosheid

Waarom moet de AOW leeftijd worden verhoogd? [Denk aan vergrijzing* en toenemende levensverwachting]

Hoe nu verder ?

De mening van de politiek over de verzorgingsstaat in de 21e eeuw

Rechts-liberalen zeggen :

• VVD (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie)
• De overheid moet zich zo min mogelijk bemoeien met de levens van mensen
• Lage uitkeringen, zodat werklozen eerder bereid zijn om werk te zoeken

Confessionelen zeggen :

• O.a. het CDA (Christen Democratisch Appèl)
• Er moet bezuinigd worden op de verzorgingsstaat
• Niet alleen de overheid moet mensen helpen, ook moeten mensen vrienden en familie helpen als dat kan.

'Sociaal-democraten' zeggen :

• O.a. de Pvda (Partij van de Arbeid)
• De verzorgingsstaat moet worden aangepast
• Maatregelen zijn nodig zodat iedereen ook in de toekomst in welvaart kan leven.
• De belasting van de rijken kan omhoog kan om de verzorgingsstaat te kunnen blijven betalen

Links-liberalen zeggen :

• O.a. D66 (Democraten '66) en GroenLinks
• De verzorgingsstaat moet worden aangepast aan de moderne samenleving


• D66 wil voorkomen dat mensen afhankelijk worden van een uitkering en wil dat mensen een goede opleiding krijgen 
• GroenLinks wil mensen met tijdelijke arbeidscontracten beschermen

'Populistische' partijen zeggen: 

• O.a. SP (Socialistische Partij) en PVV (Partij voor de Vrijheid)
• De verzorgingsstaat zoveel mogelijk in stand houden
• De overheid moet maar ergens anders op bezuinigen, zoals de bureaucratie
• Hogere belastingen voor de allerrijksten 

Resumé

Pak je schrift

Schrijf voor jezelf op (of bedenk 4 vragen over) wat we deze les besproken hebben

Wie, Wat, Waarom, Wanneer

Thuis en/of op school doen:

Aan de slag met het maken van samenvattingen, vragen maken, "Kennen, kunnen. willen" leren  en de leerstof met iemand thuis bespreken.