6 regenten en vorsten - 1 Een wereldeconomie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

h2 les 1

Regenten en vorsten

6

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

1 - Een wereldeconomie

Reformatie

Verlichting

Democratische revoluties

Industrialisatie

Wetenschappelijke revolutie

Humanisme

Renaissance

Sociale kwestie

Door de tijd

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

h2 les 1

Leerdoelen

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

In deze presentatie leer je:

• hoe het handelskapitalisme opkwam
• hoe de VOC een handelsnetwerk opbouwde
• hoe een wereldeconomie ontstond

h2 les 1

Voorspel: groei steden noordelijke Nederlanden

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

1585 - Val van Antwerpen en de blokkade van de schelde.

Gevolg: Veel protestanten vluchtten naar de Noordelijke gewesten. Nemen kennis, kunde en geld mee.

Steden noordelijke Nederlanden groeien snel.

Hoe kwam het handelskapitalisme op?

h2 les 1

Voorspel: groei steden noordelijke Nederlanden

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

Groei bevolking vraagt om meer voedsel. Is mogelijk omdat productie landbouw in deze tijd toeneemt. Landbouw wordt steeds commerciëler. 

Dit zorgt dan weer voor een toename in ambacht en handel.

Hoe kwam het handelskapitalisme op?

h2 les 1

Voorspel: moedernegotie

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

Moedernegotie - graan handel met de Oostzee waardoor Nederland zich kon specialiseren ten behoeven van de handel. 

De handel in de Oostzee legt met name Amsterdam geen windeieren.

Hoe kwam het handelskapitalisme op?

h2 les 1

Voorspel: Amsterdam

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

Amsterdam stapelmarkt - graan en andere producten uit de Oostzee, werden naar Amsterdam gebracht en vandaar uit verspreid over omringende landen.

Amsterdam groeit hierdoor enorm.

• grachten
  
• pakhuizen
  

Regenten bevorderen handel verder

• wisselbank (1609) (introductie betrouwbare munt, de gulden)
  
• koopmansbeurs (1611)

Hoe kwam het handelskapitalisme op?

h2 les 1

Handelskapitalisme

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

De Nederlanders proberen hun handelsnetwerk te vergroten. Richtten hun pijlen op Indië en Amerika.

Aanvankelijk was de handel op Indië in handen van de Spanjaarden en Portugezen.

Door de opstand - oorlog met Spanje - was handel tussen de Republiek en Spanje onmogelijk. Door tussenhandel was het nog wel mogelijk om aan producten uit Indië te komen, tegen een hoge prijs.

Goedkoper en lucratiever was het om direct handel te drijven met Indië.

Maar Spanje en Portugal...

Hoe kwam het handelskapitalisme op?

Specerijen

• Erg interessant, meer smaak, langere houdbaarheid, medicijn.
• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.
• Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

h2 les 1

Handelskapitalisme

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

De handelaren die rijk zijn geworden van de moedernegotie investeren hun geld in handelscompagnieën.

Samen investeren in één schip dat naar Azië of Afrika vaart. Door dit te doen wordt het betaalbaar en zijn de verliezen minder groot als een schip nooit meer terugkeert. 

Deze vorm van kapitalisme waarbij kooplieden hun kapitaal opnieuw investeren binnen de handel en bedrijfstakken, noemen we handelskapitalisme. 

Daarmee verbeteren ze het productieproces en vergroten ze hun kapitaal.

Hoe kwam het handelskapitalisme op?

h2 les 1

Handelskapitalisme

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

Nederlanders speelden een hoofdrol in het handelskapitalisme tussen 1600 en 1700:

• kooplieden richtten in 1594 een compagnie op voor de handel in Azië,
  
• in 1602 werden acht compagnieën verenigd in de VOC die het monopolie van de Nederlandse overheid kreeg om te handelen in Azië.

De VOC verkocht aandelen. De aandeelhouders lieten hun geld in de onderneming zitten en hadden niet de leiding. Er waren aparte bestuurders die in Azië een gouverneur-generaal aanstelden.

Hoe kwam het handelskapitalisme op?

h2 les 1

Het handelsnetwerk van de VOC

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

De 'vaart op de oost' was een kostbare onderneming.

Nieuwe manier van financiering - aandelen, een stukje van het bedrijf.

Hierdoor nam het risico van een reis naar de oost af. De winst, maar dus ook het verlies werd gedeeld. Het idee van aandelen was een groot succes.

De VOC kreeg van de Staten- Generaal een aantal rechten:

• alleenrecht handel in de 'oost', monopolie
  
• oorlog voeren
  
• gebied veroveren, namens de Republiek
  
• verdragen sluiten met inheemse vorsten
  
• rechtspreken

Hoe bouwde de WIC een handelsnetwerk op?

h2 les 1

Het handelsnetwerk van de VOC

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

• De handel van de VOC was eerst gericht op specerijen als peper en kaneel
• veroverde met veel geweld een monopolie op de Molukken (kruidnagels, nootmuskaat)
  
• stelde op de Molukse Banda-eilanden slaven uit India te werk op plantages
  
• liet Jan Pieterszoon Coen een nieuwe stad bouwen, Batavia: hoofdkwartier van de VOC op Java
  

Hoe bouwde de WIC een handelsnetwerk op?

h2 les 1

Het handelsnetwerk van de VOC

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

• werd een multinational: een onderneming met vestigingen in meerdere landen
• bouwde een handelsnetwerk van factorijen langs de kusten van o.a. China, Japan, Perzië, India en Ceylon
• nam deel aan de bestaande handel in Azië
• stichtte in Zuid-Afrika een kolonie als verversingspost
• verdiende in Europa in de 17e eeuw het meest aan specerijen, in de 18e eeuw werden thee en koffie belangrijk

Hoe bouwde de WIC een handelsnetwerk op?

h2 les 1

Het begin van een wereldeconomie

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

De VOC was dus zeer succesvol -  toppunt handelskapitalisme!

WIC - Richt zich op West-Indië (de Amerika's)

Een van de hoofdoelen van de WIC was de kaapvaart. Het kapen van met name Spaanse Schepen.

De handel op Amerika verliep moeilijker

• veel concurrentie
• Ontbreken lokale infrastructuur (Europeanen moesten alles opbouwen)

Hoe ontstond er een wereldeconomie?

h2 les 1

Het begin van een wereldeconomie

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

De WIC sticht plantagekoloniën in Brazilië en Suriname.

Plantage - groot boerenbedrijf waar één product wordt verbouwd.

Inheemse bevolking ongeschikt voor zwaar werk op plantages.

Oplossing: Mensen uit Afrika (slaven)

Door de toenemende handel in Oost en West ontstond een wereldeconomie.

Hoe ontstond er een wereldeconomie?

h2 les 1

Leerdoelen

Tijd van regenten en vorsten 1600-1700

In deze presentatie leer je:

• hoe het handelskapitalisme opkwam
• hoe de VOC een handelsnetwerk opbouwde
• hoe een wereldeconomie ontstond