Les 2: literatuur

• WO
• Studiejaar 3

Literatuur - les 2

Algemene instructie:

Zorg dat leerlingen pen en schrift bij de hand houden. Ze kunnen hiervoor het werkboekje gebruiken of een eigen schrift. 

Deel voor de les de tekst uit van deel 1 van Charlie Mays' rap zodat leerlingen mee kunnen lezen. 

Programma deel 1

Terugblik - quizvragen

Doelwoorden en lesdoelen

Praten over Reinaert de Vos >  thema's 

Start samenwerkingsopdracht 

korte pauze

Programma deel 2

Nabespreken opdracht

Intertekstualiteit

Lezen De rebelse Reinaert

Doelenchecker

Terugblik: 1 min. je mindmap bekijken

Kenmerken middeleeuwse literatuur

theocentrisch

standen in de middeleeuwen

Latijn

orale literatuur

moraliserend

didactisch

geschreven in dichtvorm

mondeling overgeleverde verhalen

taal v/d wetenschap en kerk

adel, geestelijkheid en boeren

op God gericht

Makkelijk om te onthouden

om te leren

Geeft aan wat goed of slecht is

Wat is een dierenepos?

1. een episch gedicht met één of meer dieren als hoofdpersonen
2. een verhaal waar dieren een politiek vormen.
3. een gedicht waar dieren met elkaar grappen maken.
4. een verhaal waar dieren met elkaar een leefgroep vormen.

Doelwoorden

Thema's (in Reinaert de Vos)

Intertekstualiteit

Lesdoelen

-Je weet welke thema's voorkomen in Reinaert de Vos en je kunt deze koppelen aan actuele thema's

-Je weet wat intertekstualiteit betekent

Pas naar wens de timer aan. 

Praten over Reinaert de Vos. Leerlingen mogen de teksten met daarop hun aantekeningen erbij pakken. 

De bedoeling is om luchtig over het verhaal te praten. Het is prima als leerlingen een eigen betekenis invullen.

Doel: thema's ontdekken en die koppelen de huidige tijd om zo te ontdekken dat die onderwerpen nog steeds actueel zijn

Mogelijke startvragen: 

1. Wat vond je leuk, mooi of goed aan het verhaal (tot nu toe)?

2.Wat is je opgevallen?

3. Wat vond je niet leuk?

4. Wat was er moeilijk of onduidelijk?

5. Wat vond je vreemd?

6.• welke menselijke karaktereigenschappen hebben Reinart, Bruun, Isengrim.....?

7. Welke thema's herkende je? 

 (eventueel een suggestie: bedrog/liegen/menselijke verleiding/hebzucht)

Was Reinaert eigenlijk wel een schurk? Of was de koning misschien een nog grotere schurk? 

B. Welke van deze thema's spelen nu ook in ons dagelijks leven?  

Als je nu naar de oorlog in Oekraïne kijkt, wat voor dier zou Poetin zijn? En Selensky? En onze eigen koning?

Opdracht in tweetallen

Welke verhalen met dieren als personages ken je? Denk aan sprookjes, (kinder)boeken, series, films. Maak samen een overzicht van de verhalen en noteer de belangrijkste personages uit die verhalen. Zet achter de personages de karaktereigenschappen (werkblad)
Komen er vossen in voor?

Als leerlingen vastlopen, help ze dan op weg door de volgende slide in beeld te brengen. Daarop staan verschillende voorbeelden van verhalen. 

Nabespreken opdracht

Welke verhalen hebben jullie opgeschreven?

Welke dieren komen daarin voor en wat zijn hun karaktereigenschappen? 

Niets is fout!

Het gaat hier om herkenning. Dierenverhalen zijn door de eeuwen heen nog steeds populair. Oude verhalen worden in een nieuw jasje gestoken en maatschappelijke thema's blijven actueel. 

Bespreek het karakter van de vossen die voorkomen in de verhalen. Sluw, listig, leugenaars, schurken? En hoe zit het dan met Robin Hood? 

Oudste dierenepiek

Ecbasis captivi (ca. 1100) - Latijn

Ysengrimus (ca. 1140) - Latijn

Roman de Renart (ca. 1170) - Frans

Van den vos Reynaerde (ca. 1250) - Middelnederlands

Na de bespreking in de klas kunt u de eerste link leggen naar intertekstualiteit. Licht de oudste dierenverhalen kort toe en eindig met Van den Vos Reynaerde. Leg uit dat VDVR is gebaseerd op de eerdere verhalen.

Van daaruit kan de stap worden gemaakt naar het begrip intertekstualiteit.

Wat is intertekstualiteit?

Met de term intertekstualiteit bedoelen we dat teksten altijd verbonden zijn met andere bestaande teksten.

Dat kunnen teksten zijn uit de literatuur, maar ook uit de samenleving. Intertekstualiteit kan ook voorkomen bij televisieseries en films. 

Leg hier duidelijk uit wat intertekstualiteit is en geef voorbeelden. 

In de volgende slides staan enkele voorbeelden.

Maar noem ook voorbeelden die de leerlingen zelf hebben gegeven bij de gezamenlijke opdracht. 

Denk aan 

Voorbeelden

Motto voorin een boek

Don't break character. You've got so much heart. – The Killers, 'Be Still'.

overige voorbeelden 

Bijbelcitaten in boeken

boeken die in films worden gelezen

(namen van) personages in films en verhalen (Reintje de Vos uit Paulus de boskabouter, Zootopia)

muziek in films

----

Reintje de vos uit Paulus de boskabouter is een boosaardige vos, die vaak op andere dieren aast.

Zootopia: in deze film speelt ook een sluwe vos. Maar zoals het in Disneyfilms gaat, wordt de vos later goed. Ook zie je hierin dat de leeuw het hoofd van de politie speelt. Ook spelen er wolven en een ram mee. Laat eventueel de trailer zien. 

De rebelse Reinaert

Stripverhaal van Suske en Wiske, gebaseerd op Van den Vos Reynaerde.

De leerlingen gaan vandaag starten met lezen in De rebelse Reinaert. Ze maken hierbij aantekeningen: welke personages komen overeen. Waarin wijk het verhaal af. Komen er nog personages uit andere verhalen voor? (Merlijn)

Opdracht

Start met lezen van De rebelse Reinaert. 

Maak notities (werkblad). Welke personages herken je uit Reinaert de Vos. Hebben ze dezelfde karaktertrekken? Waar wijkt het verhaal af? Komen er personages uit andere verhalen voor? 

Leg in eigen woorden uit wat 'intertekstualiteit' betekent.

Thema's uit Reinaert de Vos die
nu nog steeds spelen

Wat vond je van deze les?

😒🙁😐🙂😃

Huiswerk

De rebelse Reinaert uitlezen 

(vergeet niet om notities te maken)

Volgende literatuurles

Praten over De rebelse Reinaert

intertekstualiteit

eindopdracht