H4 - T2 - voortplanting les 4

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

thema 2 - voortplanting

basisstof 2

geslachtelijke voortplanting

Leerdoelen

Na deze les kun je:

• uitleggen hoe door meiose geslachtscellen ontstaan en de bevruchting verloopt.
• beschrijven hoe de geslachtelijke voortplanting bij bloemplanten plaatsvindt.
• de delen en werking van het voortplantingsstelsel van de mens beschrijven.

begrippen

geslachtelijke voortplanting

geslachtscellen 

lichaamscellen 

bevruchting

haploïde 

zygote

diploïde 

reductiedeling 

meiose I en meiose II 

meeldraden 

stampers

vruchtbeginsel 

zaadbeginsel

zaad

kiem

plantenveredeling

teelballen 

zaadcellen

eicel

eierstokken

follikel

ovulatie 

mitose vs. meiose 

mitose 

• gewone celdeling
  
• symmetrisch: 1 cel -> 2 kopie cellen
  
• diploïde cellen (2 sets = 2 n)  
  
• normaal 23 sets, 46 chromosomen 
  
• na S-fase 23 paren met 96 chromosmomen 
  

meiose 

• celdeling voor geslachtscellen 
  
• asymmetrisch: 1 cel -> 4 gameten
• haploïde cellen (1 set = n)
  
• geen synthese 
• meiose 1 -> 23 sets 46 chromosomen
• meiose 2 -> 23 chromosomen

Zet de fasen van de mitose in de juiste volgorde:

1

2

3

4

5

6

7

8

Celfusie

Geslachtelijke voortplanting wordt gekenmerkt door het versmelten van twee (geslachts)cellen en diens genetische informatie uit de kern.

De nieuwe cel bevat dus een dubbel aantal chromosomen.

Voortplanting plant 

Eicel en stuifmeelkorrel zijn beide haploïd (n).

Samen krijg je weer een diploïde cel (2n).

Zaden die hieruit ontstaan zijn genetisch dus niet gelijk aan de ''ouders''.

voortplantingsorganen van een zaadplant

- 1 bloem -> 2 geslachten (m+ v)

zet de termen op de juiste plek:

zelfbestuiving 

kruisbestuiving 

zelfbestuiving 

kruisbestuiving 

bij zaadplanten bevatten bloemen:

1. de mannelijke geslachtscellen
2. de vrouwelijke geslachtscellen
3. zowel mannelijke al vrouwelijke geslachtscellen
4. niets, deze zijn er voor de sier

voortplantingsorganen 

mens

de route van een zaadcel: 

teelballen

bijbal

prostaat

zaadblaasjes

zaadleider

urineleider

het vrouwelijke voortplantingsstelsel 

ei

baarmoederslijmvlies

baarmoederhals

eileider

vagina

eierstok

baarmoeder

eicel in follikel

nog vragen? 

thema 2 - voortplanting

basisstof 3

hormonen

Leerdoelen

Na deze les kun je:

• de werking van de hormonen bij de voortplanting van de mens herkennen.   

Begrippen: 

hormoonklieren

hormonen

geslachtshormonen

hypofyse

hypothalamus

follikelstimulerend hormoon (FSH)

luteïniserend hormoon (LH)

testosteron

oestrogenen

gele lichaam

progesteron

Wat zijn hormonen en wat doen ze?

Wat zijn hormonen? 

Wat zijn hormonen? 

• door hormoonklieren geproduceerde eiwitten die worden afgegeven aan het bloed en leiden tot een reactie ergens anders in het lichaam (stimulerend of remmend)
  

Waar? - hormoonklieren

hypofyse 

testis

eierstokken 

Wat doen ze? 

1 - hypothalamus 

    -> stuurt hypofyse aan

2- hypofyse 

     -> hormoon productie +       

     stimulering andere hormoonklieren
8  - testis 

     -> testosteron
7  - eierstokken

    -> oestrogeen + progesteron

Wat merk je ervan? 

• beïnvloeden je stemming 
  
• reguleren hormonen van de voortplanting 

regeling bij de mens 

hypothalamus = regelcentrum van hypofyse 

hypofyse = hormoon klier

• follikelstimulerend hormoon (FSH)
• luteïniserend hormoon (LH)

wat zouden deze doen? 

verschil tussen man en vrouw?

regeling bij de mens 

binas 89 C + A

hormonen regeling bij de man

pubertijd 

-> GnRH komt op gang in hypothalamus 

     (gonadotropine releasing hormoon) 

-> stimuleert aanmaak in hypofyse van 

• FSH -> vorming zaadcellen in de wand van zaadbuisjes
• LH = ICSH-> stimuleert teelbalcellen testosteron productie 

hormonen regeling bij de man

testosteron:

•  stimuleert secondaire geslachtskenmerken
  
• stimuleert aanmaak zaadcellen
• regelt concentratie GnRH, FSH en ICSH

Binas 89C

Zaadcellen worden gemaakt in de                        .

Spiertjes in de                   trekken samen en persen de zaadcellen de                         in.

De                           en de prostaat voegen                       toe aan de zaadcellen.

Bij de                  komt het                 in de                     . 

zaadballen

bijballen

zaadleiders

zaadblaasjes

zaadvocht

sperma

urinebuis

prostaat

hypothamamus

hypofyse

FSH

LH

testosteron

LH

FSH

cellen van Sertoli

cellen van Leydig

aanmaak van zaadcellen

LH

FSH

cellen van Sertoli

cellen van Leydig

aanmaak van zaadcellen

uiting van geslachtskenmerken

bevordert spierontwikkeling

stimulatie aanmaak testosteron

hormonen regeling bij de vrouw

hormonen regelen 

• de rijping van de eicellen: follikels
  
• baarmoeder: aanmaak slijmvlies + het loslaten ervan
• vorming van de borsten

hormonen regeling bij de vrouw

hypofyse

• gestimuleerd door GnRH uit  hypothalamus
• maakt FSH en LH aan

eierstokken 

• gestimuleerd door FSH en LH
• oestradiol = oestrogeen
  
• progesteron
  

hormonen regeling bij de vrouw

slijmvlies:

• opbouw en afbraak
  
• menstruatiecyclus
• +/- 28 dagen
• FSH, LH, oestrogeen en progesteron 
• dosering van de hormonen 

binas 86C

Bij de ovulatie

1. springt de eicel uit het follikel jasje
2. wordt het baarmoederslijmvlies afgebroken
3. verdwijnt het gele lichaam
4. nestelt het bevrucht eitje zich in

In de eerste periode voor de ovulatie neemt het hormoon oestrogeen:

1. af
2. toe

Progesteron is het hoogste voor/na ovulatie en laat het baarmoederslijmvlies dunner/dikker worden.

1. voor ovulatie dunner worden
2. na ovulatie dunner worden
3. voor ovulatie dikker worden
4. na ovulatie dikker worden

Het hormoon LH:

1. is hoog gedurende de hele menstruatie cyclus
2. heeft een piek rond de ovulatie
3. is niet aanwezig gedurende de hele menstruatie cyclus.
4. heeft een dal rond de ovulatie

Welk nummer hoort bij welk onderdeel van het vrouwelijke geslachtsorgaan?

eileider

eierstok

baarmoeder

schaamlip

vagina

baarmoedermond

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

In de                        zitten de onrijpe                 in de                 .

Wanneer de eicel rijp is vindt er een                   plaats.

De rijpe eicel komt na de ovulatie in de                .

De eileider vervoert de            naar de                           . 

Tijdens de                         wordt het baarmoederslijmvlies dikker.

eicelrijping

eicel

eisprong

eierstokken

baarmoeder

eileider

follikels

eicellen

Zet de woorden bij de juiste onderdelen.

zaadcel

celkern

kop

staart

eicel

Tijdens de menstruatiecyclus verandert de slijmlaag aan de binnenkant van de baarmoeder.

Hier zie je drie keer de doorsnede van een baarmoeder afgebeeld.

Bij welk moment van de menstruatiecyclus hoort de doorsnede?

Tijdens de menstruatie

Kort na de menstruatie

Tijdens de ovulatie

menstruatie

ovulatie

oestrogenen

progesteron

gele lichaam

eierstok

follikel

menstruatie

waar

niet waar

Meisjes worden geboren met al hun eicellen

Alle gezonde vrouwen hebben een menstruatiecyclus

Menstruatiebloed bevat een eicel 

Duur van menstruatiecyclus wisselt per persoon

Gemiddelde leeftijd voor 1e menstruatie is 11 jaar.

hebben jullie nog vragen? 

maak de opdrachten 21 t/m 25