Mediawijsheid

• Mediawijsheid
• Basisschool
• Groep 7

Les over nepnieuws    

Januari 2024 

Deze les gaat over nepnieuws en is onderdeel van digitale geletterdheid. Tijdens deze les leren leerlingen wat nepnieuws is en hoe ze dit kunnen herkennen. Deze les is ontworpen voor leerlingen uit groep 7 van mijn stageschool. De les is klassikaal, neemt ongeveer 40 minuten in beslag en tijdens het invullen van de vragen mogen leerlingen met elkaar overleggen. 

Notities met extra didactische informatie zijn (indien aanwezig) onder iedere pagina ingevuld. 

Onderaan de les zijn de lesmatrix (DIM) en de literatuurlijst terug te vinden. 

Lesdoelen

Tijdens deze les:

- Leren jullie wat nepnieuws is 

- Oefenen jullie met het herkennen van nepnieuws

Op deze slide worden de lesdoelen van de les weergegeven. 

Dit filmpje wordt getoond om de voorkennis van leerlingen te activeren. 

Ik heb ervoor gekozen om het filmpje over nepnieuws voorafgaand aan het maken van het woordweb te laten zien, omdat dit beter bij mijn doelgroep past. 

Wanneer een doelgroep verbaal sterkere kinderen betreft, zou het woordweb ook eerst gemaakt kunnen worden. 

Een aantal vragen om mee te geven tijdens het kijken van het filmpje:

- Waarom zijn er zoveel nepnieuwtjes?

- Hoe kan je controleren of nieuws echt is?

- Wat doet Facebook tegen nepnieuws?

Wat is nepnieuws?

Ik geef leerlingen twee minuten de tijd om over deze vraag na te denken. Ze mogen hierbij overleggen met de leerling die naast ze zit. 

'De term ‘fake news’ of ‘nepnieuws’ wordt in de volksmond gebruikt voor elke vorm van valse informatie, bedoeld om mensen te misleiden om politieke (bv. stemmen winnen) of commerciële (bv. geld verdienen via nepadvertenties) redenen'  (Mediawijsheid.be, 2023).

Waarom is er nepnieuws?

Hoe kan je controleren of nieuws echt is?

Hoe herken je nepnieuws?

Kijk naar de titel 

Wat valt op?

Kijk naar de foto's

Leg leerlingen uit dat ze goed moeten kijken naar de foto's in een tekst. Wat zie je op de foto? Waar is de foto genomen?

Wat valt op aan de foto's?

Kijk naar de plek waar het nieuws staat 

Leg de leerlingen uit dat leerlingen moeten kijken naar wie de tekst geschreven is en waar de tekst geplaatst is. 

Wat heb je op de websites gezien?

Kijk naar de tekst

Vragen die gesteld kunnen worden aan de leerlingen:

- Klopt de informatie uit de tekst?

- Waarom is de tekst geschreven?

Wat staat in de tekst?

Zoek het op 

Wat heb je online gevonden?

Welk artikel was nep nieuws en welk artikel was echt?

Nep nieuws

Echt nieuws

De speld

NOS

Nu is het jullie beurt!

Toepassing

Vanaf dit begint de zelfstandige verwerking. Leerlingen gaan een artikel lezen en de vragen beantwoorden die in de les staan. Ze oefenen hierbij met het herkennen van nepnieuws. Ze mogen hierbij overleggen met de leerling die naast ze zit. 

De boomoctopus

In welk land leeft de boomoctopus?

1. Suriname
2. Brazilië
3. Frankrijk
4. Argentinië

In welke rivier leeft de boomoctopus?

1. De Amazone
2. De Waal
3. De Seine
4. De Themes

Wat doet de octopus wanneer hij boos is?

1. Dan kleurt hij rood.
2. Dan maakt hij zich heel groot.
3. Dan slaat hij met zijn lange armen.
4. Dan rent hij het water in.

Wat valt jullie op?

Bestaat de boomoctopus?

Ja

Misschien

Nee

Waarom is dit nepnieuws?

Nepnieuws herken je aan...

Waar

Niet waar

De tijd van publicatie 

De plek waar de tekst gepubliceerd is

De foto's in de tekst

De persoon die de tekst geschreven heeft

De titel

Het lettertype van de tekst

Als afsluiting van de les volgt een korte test. Leerlingen krijgen de opdracht om het antwoord naar de goede kolom te slepen. 

Op een schaal van een tot tien: in welke mate zou jij nepnieuws herkennen?

110

Bronvermelding

[Afbeelding van een boomoctopus]. (2014). Geraadpleegd op 3 januari 2024, van https://pacificnoordwestboomoctopus.weebly.com/

[Afbeelding mediawijsheid]. (2023). Geraadpleegd op 3 januari 2023, van https://deltadedraak.nl/mediawijsheid/ 

[Afbeelding laptop]. (2023) Geraadpleegd op 3 januari 2023, van https://nl.dreamstime.com/tekening-voor-e-mailaanmelding-laptop-tekenschetsstijlillustratie-van-een-laptopcomputer-met-mailsymbool-op-het-scherm-image161836712 

Schooltv. (2017). Wat is nepnieuws? Geraadpleegd op 3 januari 2023, van https://schooltv.nl/video/wat-is-nepnieuws-verzonnen-berichten-op-social-media/

Mediawijsheid.be (2023). De feiten over fake nieuws. Geraadpleegd op 3 januari 2024, van https://www.mediawijs.be/nl/nepnieuws 

NOS. (2024). IJzig koud in Noord-Zweden: -43,6 graden. Geraadpleegd op 4 januari 2024, van https://nos.nl/artikel/2503606-ijzig-koud-in-noord-zweden-43-6-graden 

De Speld. (2023). Let op: uw veterstrikdiploma verloopt binnenkort. Geraadopleegd op 4 januari 2024, van https://speld.nl/2023/12/10/let-op-uw-veterstrikdiploma-verloopt-binnenkort/