10.6 Het hormoonstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3,4

10.6: Het hormoonstelsel

Planning deze les:

- Huiswerk 

- Herhalen vorige paragraven m.b.v. paar vragen.

- Leerdoelen

- Aantekeningen

- Uitleg

- Zelf aan de slag (?)

Sam is aan het voetballen. Hij ziet de bal op zich afkomen en kopt deze weg. Hoe reageert Sam op zijn omgeving?

Zet de volgende woorden in de juiste volgorde.

1

2

3

4

5

6

Hersenen

Impuls 1

Impuls 2

Prikkel

Spieren

Zintuig

Iemand legt een blokje ijs in je nek en jouw koudezintuig registreert dit.
Wat gebeurt er nu in dit zintuig?

1. Het zintuig ontvangt de prikkel en stuurt deze weg
2. Het zintuig ontvangt de prikkel en maakt een impuls
3. Het zintuig ontvangt een impuls en stuurt deze weg
4. Het zintuig ontvangt een impuls en maakt een prikkel

Wat is een reflexboog?

1. De snelheid van reflexen
2. Reageren op een prikkel
3. Een impuls die spieren of klieren aansturen
4. de weg die impulsen bij een reflex afleggen

Leerdoelen:

10.6.1 Je kunt de bouw en functie van het hormoonstelsel beschrijven en je kunt in een afbeelding de belangrijkste hormoonklieren benoemen.

 10.6.2 Je kunt de werking beschrijven van hormonen uit de hypofyse en uit de schildklier.

10.6.3 Je kunt de werking beschrijven van hormonen uit de eilandjes van Langerhans en uit de bijnieren.

Aantekening. Pak je schrift

Hormoonstelsel

Hormonen regelen langzame processen:

• groei, 
  
• ontwikkeling, 
  
• stofwisseling  
  
• voortplanting
  

Hormonen

• chemische stof 
• specifieke werking
• regulerende stoffen 
• hormoonklieren  maken hormonen

werking van hormonen 

hormonen beïnvloeden:

• groei, 
  
• ontwikkeling 
  
• stofwisseling
  

Hormonen zijn stoffen die de werking van bepaalde organen bepalen. 

Bijvoorbeeld; hormonen stimuleren de verbranding in cellen (stofwisseling)

Verschil hormoonklier/ andere klieren

andere klieren (bijv. speekselklier): 

maakt verteringssap

heeft een afvoerbuis om het verteringssap af te voeren

Hormoonklier:

maakt hormonen

Heeft geen afvoerbuis: geeft hormonen af aan het bloed

Hormoonklieren die je moet kennen:

2.  hypofyse

3. Schildklier

5. Bijnieren

6. Alvleesklier

7. Eierstokken

8. Teelballen

Hypofyse

1. De hypofyse is een hormoonklier in de hersenen.
   
2. Het maakt het groeihormoon
   
3. De hypofyse beïnvloedt andere hormoonklieren (zoals de geslachtsorganen)
   

Hypofyse: productie van hormonen voor regeling groei, beïnvloeden van andere hormoonklieren 

9.1 

Schildklier

• De schildklier maakt schildklierhormoon: 
  
• Schildklierhormoon regelt verbranding in de cellen
  
• Te weinig schildklierhormoon: Je bent koud en moe en wordt dikker.
  
• Te veel schildklierhormoon: Je hebt het warm, bent bewegelijk, valt af.
  

De bijnier

• De bijnier ligt boven de nier
  
• De bijnier maakt adrenaline
  
• Adrenaline = paniekhormoon
  

Zorgt voor:

=> snellere hartslag

=> snellere ademhaling

=> meer verbranding

Dus meer energie

geslachthormonen vrouw

(oestrogenen)

• worden aangestuurd door de hypofyse
  
• worden gemaakt in de eierstokken
  
• Zorgen voor de secundaire geslachtsorganen
  
• regelen menstruatie
  

geslachthormonen man (testosteron)

• worden aangestuurd door de hypofyse
  
• worden gemaakt in de teelballen
  
• Zorgen voor de secundaire geslachtsorganen (zoals zwaardere spieren)
  
• testosteron
  

De eilandjes van Langerhans produceren insuline en glucagon

voor constanthouding bloedsuikerspiegel

(zorgt ervoor dat er altijd ongeveer evenveel suiker 

in je bloed is)

insuline

• Als je teveel glucose in je bloed hebt wordt insuline afgegeven. 
• insuline zorgt ervoor dat glucose als glycogeen wordt opgeslagen in de spieren en lever. Dit wordt dan bewaard voor later.
  
• De hoeveelheid suiker in je bloed is nu lager!

             glucose => glycogeen

glucagon

• Als je te weinig glucose in je bloed hebt wordter glucagon afgegeven.
  
• Glucagon zorgt ervoor dat glycogeen wordt omgezet in glucose.
  
• De hoeveelheid suiker in je bloed wordt hoger.
  

          glycogeen => glucose

suiker gehalte in het bloed wordt lager

glucose gehalte in het bloed wordt hoger

Insuline. Maakt van glucose: glycogeen. Het suiker gehalte in het bloed wordt lager

eilandjes van Langerhans in de alvleesklier

glucagon

Maakt van g;ycogeen weer glucose => suiker gehalte wordt hoger

lever

glucose

glycogeen

Aan de slag!

Pak je boek er bij en ga naar 10.6

maak van 10.6 opdracht 1.2.3.5.6.7

Wat is de functie van hormonen?

1. Hormonen verwerken de impulsen die afkomstig zijn van spiercellen
2. Hormonen zorgen voor het voedsel van het hormoonstelsel
3. Hormonen zorgen voor snelle reacties op prikkels
4. Hormonen regelen de werking van weefsels en organen die er gevoelig voor zijn.

Hoe heet het mannelijk groeihormoon?

1. Testosteron
2. Insuline
3. Oestrogeen
4. Melatonine

Als de glucoseconcentratie in je bloed te laag is, wordt....

1. minder glucagon afgegeven
2. meer glucagon afgegeven
3. meer insuline afgegeven
4. minder insuline afgegeven

Welke stoffen worden gemaakt in de Eilandjes van Langerhans die de bloedsuikerspiegel regelen?

1. Glycogeen en glucagon
2. Insuline en glycogeen
3. Insuline en glucagon
4. Insuline en glucose

Welke invloed heeft insuline op het glucosegehalte van het bloed?

1. door insuline daalt het glucosegehalte in het bloed
2. door insuline stijgt het glucosegehalte in het bloed

Welk hormoon produceren de zaadballen?

1. oestrogeen
2. testosteron
3. adrenaline
4. insuline

Hoe heet het slaaphormoon dat bepaalt hoe laat je s' avonds slaap krijgt?

1. Neuronen
2. Melatonine
3. De hypofyse
4. Het groeihormoon

Adrenaline wordt gemaakt in

1. alvleesklier
2. schildklier
3. hypofyse
4. bijnieren

In welk van de aangegeven organen wordt adrenaline geproduceerd?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Als het glucosegehalte te laag wordt, gebruikt ons lichaam een reserve stof. hoe heet deze stof?

1. Glucose
2. Glucagon
3. Glycogeen
4. Adrenaline

Wat regelen de hormonen uit de alvleesklier?

1. adrenaline in je bloed
2. hoeveelheid suiker in je bloed
3. geven hormonen af
4. zorgen voor verbranding

Tijdens het spelen van spannende computergames ontstaat een hormoon. Dit hormoon zorgt ervoor dat je hartslag stijgt en dat je ademhaling versnelt. Ook worden je pupillen groter en krijgt je zweethanden. Het hormoon zet je op scherp: je bent klaar voor actie.

Hoe heet dit hormoon en waar wordt het geproduceerd?

1. glucagon
2. melatonine
3. schildklierhormoon
4. adrenaline

Welke hormoonklier is dit?

1. kleine hersenen
2. eilandjes van langerhands
3. hypofyse
4. schildklier

Nr. 2 (bij de keel)
Hormoonklier

1. hypofyse
2. eierstok
3. bijnier
4. schildklier

Nr. 3
Hormoonklier
Functie

1. hypofyse invloed op de groei
2. schildklier invloed op de stofwisseling
3. bijnier sneller kunnen reageren
4. alvleesklier invloed op hoeveelheid suiker in het bloed

Waar bevindt zich de schildklier?

1. boven op de nieren
2. in de voortplantingsorganen
3. in de hals tegen de luchtpijp aan
4. in de alvleesklier

In de afbeelding is de ligging van enkele hormoonklieren bij een vrouw getekend.
Hoe heet deel 1?

1. alvleesklier
2. schildklier
3. hypofyse
4. bijnieren

Alvleesklier

Glucose

Glycogeen

Insuline

Glucagon

Bloedsuikerpsiegel gaat omlaag

Bloedsuikerpsiegel gaat omhoog

Lever

Een leerling krijgt tijdens het houden van een presentatie voor de klas een rode kleur. Zijn hartslag en ademhaling zijn versneld. Bij meting zou blijken dat bovendien het glucosegehalte van het bloed is gestegen. Al deze effecten worden veroorzaakt door hetzelfde hormoon.
Welk hormoon veroorzaakt deze effecten.

1. adrenaline
2. schildklierhormoon
3. insuline
4. hypofyse hormoon

sleep de hormoonklieren naar de juiste plek

testikels

hypofyse

schildklier

alvleesklier

bijnieren

1. Het hormoonstelsel regelt processen in het lichaam door hormonen af te geven

2. Het zenuwstelsel regelt processen in het lichaam door impulsen

1. beide waar
2. beide nietwaar
3. 1 waar 2 nietwaar
4. 1 nietwaar 2 waar

https:

https: