Spijsvertering les 1 en 2 MZVZ

• anatomie
• MBO
• Studiejaar 1

                                   Spijsverteringsorganen

Hoelang duurt het voordat wat je hebt gegeten als ontlasting je lichaam verlaat?

Na het gebouwd en ingeslikt te hebben, komt het voedsel ongeveer 5 seconde later in de maag terecht. Daar blijft het gedurende twee tot zes uur, waar het ondertussen gedeeltelijk wordt verteerd. Daarna wordt de voedselbrij naar de darm getransporteerd en vijf tot zes uur later zijn de vertering van het voedsel en de opname van voedingstoffen in het bloed voltooid. Uiteindelijk verlaten 12 tot 24 uur na het eten de onverteerde en onverteerbare delen van het voedsel als feces (ontlasting) het lichaam. 

Welke organen horen tot het spijsverteringstelsel?

Lesdoelen

Je weet na de les:

• Welke organen deel uitmaken van het spijsverteringskanaal
• Hoe de wand van het spijsverteringskanaal is opgebouwd
• Bouw en functie van de mond, de keelholte, de slokdarm, de maag, de dunne darm en de dikke darm 
• De functies van de alvleesklier, de lever en de galblaas.

Wand van spijverteringskanaal

4 lagen

1. Slijmvlies: (mucosa): de binnenste laag die in contact staat met het voedsel. Maakt water, slijm en ook verteringssappen aan.                                   - Het water zorgt dat voedseldeeltjes worden opgelost.                                     - Het slijm vormt een beschermende laag op het slijmvlies en heeft ook een glijfunctie bij het transport van de voedselbrij.                                                  - De verteringssappen breken de suikers, eiwitten en vetten af in kleinere stukjes die het lichaam uiteindelijk kan opnemen.

 

Submucosa en spierlaag

 De submucosa bestaat uit losmazig bindweefsel. Hierin liggen 

bloedvaten, lymfatisch weefsel en zenuwweefsel die de mucosa van zuurstof en voeding voorzien.

Spierlaag. De spierlaag bestaat uit gladde spiervezels die als een ring om het spijsverteringskanaal liggen (circulaire laag), en spiervezels die in de lengte liggen. Deze spierlagen zorgen voor het voortbewegen van de voedselbrij (=peristaltiek) vanaf je keelholte richting je anus.

Serosa 

De serosa is het buitenste bindweefselvlies dat alle onderdelen van het spijsverteringskanaal omhult. Tussen de serosa en de spierlaag lopen ook weer bloedvaten, lymfatisch weefsel en zenuwen die de spierlagen bedienen en van voeding voorzien.

Wat is spijsvertering?

• De weg die de voedingstoffen leggen om in het bloed terecht te komen
• Spijs = voedsel
•  Spijsvertering = voedsel vertering in het lichaam
•  Spijsverteringskanaal; Mond, keelholte, slokdarm, maag, dunne darm, alvleesklier, lever dikke darm

Wat zijn de functies van het spijsverteringsstelse?

Functies spijsvertering

• Voedsel opnemen (via de mond)
  
• Voedsel fijnmaken (kauwen)
  
• Voedsel vervoeren (door spierbewegingen)
  
• Voedsel afbreken en verteren (door verteringssappen en spierbewegingen)
  
• Voedingsstoffen voor de lichaamscellen afgeven aan het bloed ( via wand dunne darm)
  
• Onverteerbare voedselbestanddelen afvoeren (anus)
  

Wat is de goede volgorde van de spijsvertering?

1. slokdarm, maag, dikke darm, dunne darm
2. mondholte, slokdarm, dunne darm, maag
3. mondholte, slokdarm, maag, dunne darm
4. dikke darm, dunne darm, maag, mondholte

Spijsvertering

Gebit

1

Speekselklieren

2

Slokdarm

3

Lever

4

Galblaas

5

Maag

6

12-vingerige darm

7

Dunne darm

8

Dikke darm

9

Blinde darm

10

Endeldarm

11

Voedselbewerking in de mondholte

• Kauwspieren
  
• Gebit: kwadranten
• Speekselklieren: 3 grote klieren.                       1  oorspeekselklier (parotis): net voor ieder oor, aan de achterkant van de wangen            2 ondertongspeekselklier: onder de ton        3 de onderkaakspeekselklier: onder de onderkaak
• Tong

Keelholte-farynx

Slokdarm-oesagus

• Gespierde buis van 30 cm
• Wand beschermt tegen scherp en zuur voedsel
• Alleen uitscheiding van slijm
• Enige functie: Vervoer van voedsel van mond naar maag
  
• Door peristaltiek: lengte spieren en kring spieren 

Welk orgaan heeft nog meer peristaltiek?

Slokdarm, 12- vingerige darm, dunne darm, dikke darm, endeldarm

Is het mogelijk om op je kop te drinken? Ga dit proberen in groepjes! Voeg hier je antwoord en foto toe

www.biodesk.nl

Wat doet de maag met het voedsel

1. Tijdelijke opslag
2. Kneden en mengen met maagzuur
3. Vervoeren naar twaalfvingerigedarm
4. Alle drie de opties

Maag-gastro

• Elastische gespierde zak
• Kan uitzetten en krimpen
• Bewaren voedsel totdat het naar de darmen kan (3-4 uur)
• 1000ml inhoud
• +- 30 cm lang

Functies:

• Verder kneden en fijnmaken van voedsel
• Afbreken van eiwitten en vetten
• Doden van bacteriën door maagzuur
• Tijdelijke Opslag van voedsel

Maagsappen

2,5 tot 3 liter per dag, klieren maken dit

Maagsap bestaat uit:

• Pepsine: enzym dat eiwitten verteert
• Zoutzuur: zuur van een ph van 1,5, doden bacteriën


• Water: oplosmiddel en verdunning
• Slijm: bescherming tegen pepsine en zoutzuur, glijmiddel
• Intrinsieke factor: bindt aan Vitamine B12

Welk orgaan komt er na de twaalfvingerige darm?

1. 
2. 
3. 
4. 

Dunne darm

• Twaalfvingerige darm (duodenum)
  
• Nuchtere darm (jejunum)
  
• Kronkeldarm (ileum)
  
• 5-6 m lang

Dunne darm

Dunne darm:

• Kan tot wel 5 tot 6 meter lang zijn
  
• Bestaat uit darmvlokken aan de binnenzijde (geplooid slijmvlies)
  
• In elke darmvlok zit een bloedvat (haarvat) deze nemen de voedingsstoffen op
  
• De voedingsstoffen gaan via het bloed van de dunne darm -> poortader -> lever
  

Twaalfvingerige darm = Duodenum

+/- 25 centimeter lang

Hoefijzervorm

Uitmonding galbuis en alvleesklierbuis

Gal en alvleessap worden hier toegevoegd

Enzymen uit alvleesklier

De aanwezigheid van de voedselbrij in de twaalfvingerige darm stimuleert de alvleesklier om drie soorten enzymen af te scheiden:

Alvleesklier

• Hoort niet bij het spijsverteringskanaal!
  
• Scheidt alvleesklier sap af om eiwitten, vetten en zetmeel te verteren & schakelt zuur van de maag uit
  
• Scheidt hormonen insuline en glucagon af. Regelen bloedsuikerspiegel in lichaam.
  
• Naast 3 enzymen ook Bicarbonaat: productie: zure sappen uit maag neutraliseren!

Waarom heet het de Twaalfvingerige darm?

1. Omdat de darmvlokken op 12 vingers lijken
2. Omdat de lengte van de darm 12 (duim) vingers breed is
3. Omdat deze zo groot is al 2 handen en 2 vingers
4. Omdat duodenum 12 vingers betekent

Functies Dunne darm

• Peristaltiek
  
• Toevoegen gal en alvleessap
  
• Produceren van darmsappen in de darmwand
• Belangrijkste:
  

Transport van voedingsstoffen naar het bloed!!!

 Pancreas Enzymen en functie

Amylase: voor de vertering van het zetmeel;

Trypsine: om eiwitten af te breken splitsen);

Lipase: die de vetten verteert (splitsen in vetzuren en cholsesterol).

Nuchtere darm en kronkeldarm

Nuchtere darm: bij lijkschouwing vaak leeg, 2,5 meter lang

Kronkeldarm: vele kronkels, 3,5 meter lang

                             In rechteronderbuik ----> Dikke darm                    

Bouw dunne darm: 200M2

Grote opnamecapaciteit nodig om voedingstoffen aan bloed af te geven:

Darmplooien: dwars op de lengterichting, vergroten de oppervlakte en bevorderen ook de vermenging van de darminhoud - sappen.

Darmvlokken (villi): slijmvlies  met talloze uitstulpingen van een millimeter hoog en een tiende millimeter breed. Elke darmvlok heeft een eigen bloedvoorziening, een zenuwtakje en een lymfevaatje.  onschadelijk te maken: doden virussen en bacteriën!

Microvilli. celwand van elke cel is aan de kant van de darmholte gestulpt als borsteltje.

Schat eens: hoeveel liter verteringssappen in liters per dag in darm?

Dikke darm: opstijgend, dwars en dalend deel

• Ongeveer 1,5 meter lang
  
• Bestaat uit blinde darm en appendix (wormvormig aanhangsel), dikke darm,  S-vormig deel en endeldarm
• Veel bacteriën (Darmflora) -> belangrijk bij afbreekproces schadelijke bacteriën
• Allerlaatste voedingsstoffen worden opgenomen
• Er wordt veel vocht onttrokken, dus de voedselbrij wordt dikker
• Er wordt slijm toegevoegd

Overgebleven voedselbrij wordt naar de endeldarm (=rectum) vervoerd 

Einde is de Anus = dubbele sluitspier, sluit darm af van buitenwereld

 Het afdalende deel gaat over in een S-vormig deel (colon sigmoïd 

Binnenzijde Colon

Colon

Start rechtsonder, eindigt links

Waar in het spijsverteringskanaal treden peristaltische bewegingen op?

1. alleen in de slokdarm
2. alleen in de slokdarm en de dikke darm
3. alleen in de slokdarm, de dunne darm en de dikke darm
4. in het hele spijsverteringskanaal

Lever

Hoort ook niet bij het spijsverteringskanaal ! Wel langrijke rol bij de spijsvertering, dus hoort wel bij het spijsverteringsstelsel

Bestaat uit 1 rechterkwab en 1 linkerkwab, allemaal kleine leverkwabjes met daarin levercellen

Functioneert als een chemische fabriek

Neemt voedingsstoffen uit het bloed op, geven stoffen af

Opslagplaats voor energie, vitaminen, vetten, eiwitten en metalen.

Geeft suiker af aan het bloed als het lichaam het nodig heeft

Vormt gal. Galvloeistof helpt bij het oplossen van vetten. Gal wordt in de galblaas opgeslagen.

Zet eiwitten om in bruikbare eiwitten voor afweer van het lichaam en bloedstolling

Maakt giftige stoffen onschadelijk. Zet schadelijke stoffen om in minder schadelijke stoffen. (medicijnen, alcohol, drugs)

Spijsverteringstelsel - galblaas

Belangrijkste functie?

Functie gal

• Wordt gemaakt in de lever
  
• Wordt opgeslagen in de galblaas
  
• Emulgeert vet
  

 Hoe goed kennen jullie het spijsverteringsstelsel?

Sleep de woorden naar de juiste plek.

Slokdarm

Lever

Dikke darm

Galblaas

Maag

Alvleesklier

Dunne darm

Anus

Blinde darm