4.4 Nederland bezet

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

4.4 Nederland bezet

De tijd van wereldoorlog

Planning

Herhaling 4.3

Uitleg 4.4

Opdrachten

Leerdoelen 4.3

• Je kunt uitleggen wat antisemitisme is en wat de rassenleer inhield.
• Je kunt beschrijven hoe de vervolging van Joden door de nazi’s verliep.
• Je kunt beschrijven hoe de vervolging van Joden in Nederland verliep.

WAAR of NIET WAAR?

Het systematisch uitroeien van de Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog noem je de Holocaust. 

Kenmerk van de NSDAP was antisemitisme. Wat is antisemitisme?

1. Haat tegen de Joden
2. Haat tegen de communisten
3. Tegen een democratie
4. Tegen de Fransen

Wat is een getto?

1. Een soort Joods brood
2. Een afgesloten wijk
3. Jodenvervolging
4. Verspreiding van de Joden over de wereld

Leerdoelen 4.4

• Je kunt beschrijven hoe Nederland bezet werd en na vijf jaar bevrijd werd.
• Je kunt een gevolg van de Duitse bezetting noemen op het gebied van politiek, economie en cultuur.
• Je kunt uitleggen of iets een voorbeeld is van aanpassing, van verzet of van collaboratie.

§4.1 Hitler aan de macht

§4.2 De wereld in oorlog

§4.3 Massamoord

Toetsweek 2

§4.4 Nederland bezet

Herhaling en verdieping

• Nederland was neutraal
• Mei 1940 aangevallen door DU
• Waarom: Arisch ras, havens en strategie

Aantekening

§4.4

Nederland bezet

10 mei 1940: Duitsland valt NL binnen.

• NL was slecht voorbereid, maar kon wel de Duitsers vertragen
• 14 mei 1940 Rotterdam wordt gebombardeerd om NL tot overgave te dwingen
• 15 mei 1940: Capitulatie van NL. Nederland geeft zich over en de bezetting begint
• Koningin Wilhelmina en de regering zaten toen al veilig in Londen
  

§4.4

Nederland bezet

5 September 1944: Dolle Dinsdag

Eind september 1944: Zuid-Nederland bevrijd

Winter 1944-1945: Hongerwinter

§4.4

Nederland bezet

Politiek: 

• Democratie werd afgeschaft
• Alle politieke partijen werden verboden
• Alleen de NSB mocht blijven bestaan: Nationaal Socialistische Beweging van Anton Mussert. 
• Nederlandse ambtenaren bleven onder Duitse leiding gewoon aan het werk. 

Bezetting NL

• Politieke partijen verboden
• Behalve NSB - Anton Mussert
• Collaboreren - meewerken met DU bezetter
• Verzetten - niet meewerken of actief weerstand aan DU bezetter

Aantekening

§4.4

Nederland bezet

Economie:

• Nederlandse boeren en fabrieken moesten producten leveren aan de Duitsers
• Producten gingen in Nederland op de bon
• Nederlandse mannen moesten in Duitse fabrieken gaan werken
• Veel spoor, fabrieken, bruggen en wegen werden in het laatste oorlogsjaar vernield. Dit leverde veel economische schade op. 

§4.4

Nederland bezet

Cultuur:

• Vrijheid van meningsuiting werd afgeschaft
• Kranten en tijdschriften mochten alleen schrijven wat de Duitsers goed vonden (censuur)
• Radio moest ingeleverd worden

§4.4

Nederland bezet

Er waren drie manieren om te reageren op de bezetting:

• aanpassing
• De meeste Nederlanders pasten zich aan.
  
• Zij gingen leven volgens de nieuwe regels die er waren.
• verzet
• De bezetter tegenwerken.
• Bijvoorbeeld:                                                           Aanslagen of overvallen te plegen                     Onderduikers helpen                                               Verzetskranten uitbrengen (om de censuur te verbreken)   Te staken                                                                     Sabotage plegen (dingen expres kapot maken)             Radio Oranje luisteren                                                     Spotprentjes uitbrengen

• collaboratie
• Samenwerken met de Duitsers

Collaboratie en verzet

• De NSB werkte samen met de NSDAP 
• Samenwerken met de Duitsers heet collaboratie
• Andere Nederlanders zaten in het verzet

Vormen van verzet en collaboratie

Verzet	Collaboratie
Radio Oranje luisteren	Dienst in Duitse leger
Staken	Tekenen van loyaliteitsverklaring
Onderduikers helpen	Vrijwillige diensten voor Duitsers
Verzetskranten maken of verspreiden	Verklikken van onderduikers of verzetslieden
Weigeren voor de Duitsers te werken	Meewerken aan Duitse berichtgeving (krant en radio)
Teksten op straten en muren schilderen	Meewerken in invloedrijke beroepen (bijv. burgemeester)

Accommodatie (aanpassing)

De meeste Nederlanders probeerden zich zo goed mogelijk aan te passen aan de nieuwe situatie:

• Gewoon je werk doen, luisteren naar de bezetter om zo de bezetting door te komen...
• VB: Ambtenaren, leraren en politieagenten wilden hun baan niet   verliezen, dus accommodeerde ze zich aan de Duitse bezetting.

hoe word Nederland bezet?

1. Nederland geeft zich over omdat Duitser Rotterdam hadden gebombardeerd en om nog meer schade te verkomen gaven ze zich over
2. Duitsland is veel sterker dan de Nederlanders
3. Nederland stopte met vechten
4. Nederland was bezig met andere dingen en had niet door dat de Duitsers binnen kwamen

Op welke datum werd Nederland bezet door Duitsland

1. 10 mei 1940
2. 13 mei 1940
3. 15 mei 1940
4. 17 mei 1940

Wat is de NSB?

1. De Nederlandse verzetsorganisatie
2. Het bonnensysteem tijdens de Hongerwinter
3. Een organisatie die het eens was met de nazi's
4. Een organisatie die het eens was met communisten

Wat betekent collaboratie?

1. Dat je samenwerkt met de vijand
2. Dat je je verzet tegen de vijand
3. Dat je je aanpast aan de regels van de vijand
4. Dat je onderduikt

Wat is een voorbeeld van collaboratie?

1. In Duitse krijgsdienst gaan als vrijwilliger.
2. Als bedrijf producten maken voor de Duitse bezetter.
3. Als ondernemer producten leveren aan de Duitse bezetter.
4. Als (Nederlandse) politieagent meehelpen om Nederlandse Joden en verzetsstrijders op te sporen.

Aan de slag

Wat? maken 4.4 opdracht 1 t/m 6

Hoe?  Individueel

Hulp? Kom je er niet uit? Dan bij je docent. 

Tijd?  20 minuten. 

Klaar? Iets voor een ander vak