12.1 - De aanmaak van hormonen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Startles

Th 1 Regeling

Wat heb je nodig in elke les?

- Leerboek BvJ

- BiNaS

- Aantekeningenschrift: noteer de begrippen en het verband met de andere begrippen

Staat de link naar BvJ al bij jouw Leermiddelen in Magister?

2024/25 V4.bio1 Klascode 093968

2024/25 V4.biol2 Klascode 210367

Welke orgaanstelsels "regelen" processen in jouw lichaam?

Paragraaf 1.1 - De aanmaak van hormonen

Teken een regelkring van de schildklier

    1 = ________________________________

    2 = ________________________________

    3 = ________________________________

    4 = ________________________________

    5 = ________________________________

    6 = + / -

    7 = + / -

    8 = + / -

Op welk organisatieniveau spelen 1, 2 en 3 zich af?_____________________

Van welk type hormoonklieren is hier sprake?___

Wat weet je na deze paragraaf?

- Je weet hoe hormonen worden geproduceerd en hoe hormonen effect hebben op hun doelwitorganen.

- Je weet hoe de hormoonaanmaak centraal geregeld wordt.

- Je weet het verschil tussen negatieve en positieve terugkoppeling op hormoonregulatie. 

Je kent ook Binas tabellen 89A, B en C. 

Wat zijn hormonen?

Hormonen zijn signaalmoleculen. Ze worden aangemaakt in klieren, die zonder afvoerbuis afgegeven wordt aan het interne milieu. Bij hun doelwitorgaan beïnvloeden ze processen om homeostase mogelijk te maken. 

Hoe beïnvloeden hormonen
alleen de doelwitorganen?

Doelwitorganen reageren omdat ze de juiste receptoren hebben voor het hormoon.

Endocriene klieren

Hormoonklieren zijn endocrien.  Het product van de kliercellen wordt hierdoor meteen aan het bloed wordt afgegeven.

(endo = binnen)
 

Voorbeelden van hormoonklieren zijn de bijnieren en de schildklier.

Exocriene klieren

Sommige andere klieren zijn exocrien. Dat betekent dat het product van de kliercellen aan het uitwendige milieu wordt afgegeven (afvoerbuis).

(Exo=buiten)

Voorbeelden van deze klieren zijn zweetklieren en traanklieren.

Zijn darmsapklieren een voorbeeld van endocriene of exocriene klieren?

1. Endocriene klier
2. Exocriene klier

Sommige organen hebben endo- en exocriene hormonen. Zoek, met je BiNaS, de endocriene en exocriene producten van je alvleesklier.

BiNaS 89A

BiNaS tabel 89 is je helper in nood tijdens dit hoofdstuk. Hou hem erbij als je het hoofdstuk leert!

Wat betekent resp.?

Centrale aansturing van hormonen

Hypothalamus

1) Directe afgave neurohormonen

Zenuwcellen in de hypothalamus geven neurohormonen af. Deze komen via de neurohypofyse / achterkwab in de bloedbaan.

Deze neurohormonen zijn ADH (nieren!) en oxytocine. 

Hypothalamus

2) Releasing en Inhibiting hormonen

Zenuwcellen kunnen ook

Releasing-Hormones (RH) en
Inhibiting-Hormonen (IH) afgeven.

Deze komen in de hypothalamus 
in de bloedbaan en komen daarna
in de adenohypofyse. 

Hypofyse

In de adenohypofyse (adeno = klier)
wordt de hormoonaanmaak van
hormonen gestimuleerd (RH)
of geremd (IH). Deze hormonen
gaan hier naar de rest van het lichaam via de bloedbaan.

In welke helft van de hypofyse worden zelf hormonen geproduceerd?

1. Adenohypofyse
2. Neurohypofyse
3. Beide helften produceren hormonen

Positieve en negatieve terugkoppeling

+

+

+

Wat heb je geleerd?

- Je weet hoe hormonen worden geproduceerd en hoe hormonen effect hebben op hun doelwitorganen.

- Je weet hoe de hormoonaanmaak centraal geregeld wordt.

- Je weet het verschil tussen negatieve en positieve terugkoppeling op hormoonregulatie. 

BINAS 89A Hormonen van de mens

BINAS 89B Werkingsmechanismen van hormonen in cellen

BINAS 89C Hormonen en hun terugkoppeling