HFMM - Over de muur

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Invloedssferen

Ontstaan West- en Oostblok in Europa. Grens: IJzeren Gordijn.

• USSR heeft invloed op landen die zij veroverd heeft op Duitsland en bondgenoten, bepaald economie en politiek in Oostblok.

• Het Westblok kan niet ingrijpen in Oostblok uit angst voor WO III.
  

Vorming van Oostblok

Alle landen die veroverd waren door de USSR op Duitsland: satellietstaat

• Oost-Duitsland, Polen, Tsjechoslowakije, Hongarije, Roemenië en Bulgarije
  
  
• Communistische dictaturen, dus deelname aan het Oostblok is niet vrijwillig, opgelegd vanuit Moskou
• De Sovjet-Unie bepaald

Vorming van Westblok

• De VS helpt West-Europa middels het Marshallplan
  
  
• De VS heeft drie belangen om dit te doen:
  
  1. Tegengaan communisme (Trumandoctrine)
  
  2. Het aan zich binden van bondgenoten (vorming Westblok)
  
  3. Economisch terug op de been brengen van West-Europa (handelspartner)
  
  
• Stalin verbied Oostbloklanden Marshallhulp te ontvangen van de Verenigde Staten 

1948-1949: Blokkade van Berlijn

1. 1948: Invoering D-Mark (munt) in westelijke bezettingszones, tegen wens USSR
   
   
2. USSR sluit alle toegangswegen over land naar West-Berlijn af
   Doel: uithongeren West-Berlijners
   
   
3. De VS, GB en Frankrijk gaan een luchtbrug creëren, vliegtuigen droppen continu voedsel e.d.
   
   
4. 1949: Stalin ziet in dat blokkade zinloos is, USSR heft blokkade op

Conclusie: overwinning Westen, 

voortzetting toenemend wederzijds wantrouwen

1949: gevolg van
Blokkade van Berlijn 

• mei 1949: Oprichting West-Duitsland (BRD)
  
  
  
  
• oktober 1949: Oost-Duitsland (DDR)

1949: Oprichting NAVO 

• Oprichting Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (Engels: NATO)

• Militair samenwerkingsverband tussen Noord-Amerika en West-Europa tegen het communisme

1955: Oprichting Warschaupact

• Militaire bondgenootschap van de Sovjet-Unie en Oostbloklanden

• Opgericht als reactie op toetreding van BRD tot de NAVO

Leider: Verenigde Staten (VS): 

Democratie

Kapitalisme en vrijheid

Vrijemarkteconomie

Leider: Sovjet-Unie (USSR): 

Dictatuur

Communisme en gelijkheid

Planeconomie

Ideologische verschillen Westblok en Oostblok

0

Terreur onder Stalin

• Iedereen loopt in de USSR en het Oostblok het risico naar een Goelag: strafkamp gestuurd te worden
  
  
• Er vinden schijnprocessen plaats
  
  
• Nieuwe zuiveringen: Stalin laat iedereen doden of verdwijnen die hij beschouwd als een bedreiging, niemand is veilig in de USSR, zelfs trouwe medewerkers

1953: Stalin overlijdt, tot opluchting verschillende partijleden

• Zijn opvolger: Nikita Chroesjtsjov
  
  
• 1956: Chroesjtsjov beschuldigd Stalin van machtsmisbruik: begin van de destalinisatie in de USSR (verwijdering Stalin uit boeken, standbeelden, slachtoffers van Stalin worden hun naam gezuiverd)
   
• Hierdoor: Hoge verwachtingen voor beter toekomst, vooral in Oostblok

1956: Uitbreken van de
Hongaarse Opstand

• In Hongarije hoopt de bevolking meer vrijheid te kunnen krijgen
  
  
• Duizenden Hongaarse jongeren protesteren, nieuwe premier Nagy belooft een vrij, democratisch en onafhankelijk Hongarije
  
  
• Chroesjtsjov grijpt in, USSR slaan opstand hard neer door inzet leger, Nagy veroordeeld. Westen: doet niets

0

1961: De Berlijnse muur

• Veel Oost-Berlijners zien het rijke westen en willen weg. Vooral mensen met een hogere opleiding vluchten naar het westen.

• De Oost-Duitse regering ziet dit als een grote bedreiging voor de toekomst van hun land: Berlijn moet dicht.

1968: De Praagse lente

• 1968: Alexander Dubcek nieuwe leider van Tsjechoslowakije
   
• Dubceck wil verandering: "communisme met een menselijk gezicht", democratische hervormingen, persvrijheid"
  
  
• Breznjev (USSR) accepteert dit niet en grijpt militair in met tanks: Breznjevdoctrine

Het einde van de Koude Oorlog

tweede helft van de jaren '80

1985: Koerswijziging USSR onder Gorbatsjov

• Invoering Perestrojka 
  (economische hervormingen)
  
  
• Invoering Glasnost (kritiek mogen geven, openheid van de regering)
  
  
• Verandering buitenlands beleid, in harmonie VS: einde wapenwedloop
  
  
• Onbedoeld gevolg: einde van het communisme / Koude Oorlog

Val van de Berlijnse Muur

9 november 1989

Revolutiejaar 1989

De val van het communisme in Oost-Europa:

• 16 november 1989: communistische leider van Bulgarije wordt afgezet
  
• 28 november 1989: communistische partij van Tjechoslowakije staat macht af
  
• 25 december 1989: communistische leider Roemenië wordt terechtgesteld
  
• april 1990: vrije verkiezingen in delen van Joegoslavië

Duitsland wordt herenigd

3 oktober 1990

• Sommigen zien een herenigd Duitsland als een gevaar voor de vrede in Europa. 
• Dat blijkt erg mee te vallen: Duitsland is één van de grote voorvechters voor een sterk Europa.

Einde van de Sovjet-Unie

25 december 1991

• Veel verschillende volken willen niet meer bij de Sovjet-Unie horen. 
  
• In 1991 houdt de Sovjet-Unie dan ook op te bestaan: grote delen van de Sovjet- Unie worden onafhankelijke landen, zoals Oekraïne, Wit-Rusland en Armenië.
  
• Het deel dat nog overblijft gaat verder als Rusland o.l.v. Boris Jeltsin.
  

• 1951: Oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS)
  
  
• 1957: Oprichting van de Europese Economische Gemeenschap (EEG)
  
  
• 1992: Oprichting van de Europese Unie (EU)

Europese integratie