AK - Systeem Aarde 6 - Exogene en Endogene processen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 1

   Systeem Aarde - 6

Endogene en exogene krachten/processen

Lesdoelen

Aan het einde van de les kan je:

- uitleggen wat exogene en endogene processen zijn

- voorbeelden noemen van endogene en exogene processen

- uitleggen wat de gevolgen zijn van endogene en exogene processen.

- uitleggen wat mondiale kringlopen zijn

krachten die de aarde veranderen

krachten die de aarde veranderen

Endogene krachten = van binnen uit

krachten die de aarde veranderen

Endogene krachten = van binnen uit

Exogene krachten = van buiten af

Vulkaanuitbarsting

1. Endogene kracht
2. Exogene kracht

Het weer

1. Endogene kracht
2. Exogene kracht

Aardbeving

1. Endogene kracht
2. Exogene kracht

Endogene krachten

Dit zijn krachten van binnenuit de aarde. Voorbeelden hiervan zijn vulkanisme en aardbevingen.

Verwering

• vorstverwering
  
• verwering door temperatuurverschillen
  
• biologische verwering
  

Erosie

• water
  
• wind

Exogene krachten

 Dit zijn krachten die van buitenaf het uiterlijk van de aarde veranderen. Voorbeelden hierbij zijn verwering en erosie

• Plaattektoniek
  
• Aardbevingen
  
• Vulkanisme
  
• Gebergtevorming

Schrijf de 4 redenen op waardoor stenen kapot gaan.

Erosie

Erosie is de schurende werking van water, wind en ijs, waardoor het landschap van de aarde gevormd wordt. Erosie is een kracht die speelt aan de buitenkant van de aarde. Je hebt ook krachten die van binnenuit de aarde veranderen. Door erosie, maar ook door krachten van binnenuit is het aardoppervlak altijd in verandering. Deze veranderingen kunnen wel duizenden jaren duren.

Verwering

Het landschap kan ook veranderen door het weer in plaats van door uitschuren. Dan noem je het verwering. Denk hierbij aan een rotsblok waar barsten in gekomen zijn omdat het soms heel warm is en soms heel erg vriest. In de barsten kan water komen. Door steeds weer smelten en bevriezen zal de rots uiteindelijk in stukjes breken. Niet alleen het landschap, maar ook gebouwen en beelden kunnen verweren.

EROSIE

Riviererosie ​

Gletsjererosie

Kusterosie

Winderosie 

Kan door water, wind, ijs

VERWERING

 Mechanische verwering 

1. water in spleten bevriest en zet uit (vorstverwering)
2. steen is overdag heet en zet uit, 's nachts koud en krimpt (temperatuurverwering)
3. wortels persen zich in spleten en drukken stenen uit elkaar  (biologische verwerging)

Scheikundige- of chemische verwering

Steen reageert met ander element. Bijvoorbeeld, water/zout/zuurstof

​

Kan door klimaat, weer, vegetatie

Gebergten veranderen

Een gebergte brokkelt langzaam af.
Verwering is hier de oorzaak van
Het afbrokkelen van gesteente onder invloed van het weer of planten en dieren
Twee soorten verwering:

• Mechanische verwering
• Chemische verwering

Oud gebergte -> vlakke top

Nieuw gebergte -> spitse top

Welke vorm van verwering
zie je op de foto?

1. Chemische verwering
2. Mechanische verwering
3. Biologische verwering

Welke vorm van verwering zie je op de foto?

1. Chemische verwering
2. Mechanische verwering
3. Biologische verwering

Wat is het verschil tussen verwering en erosie?

Wat is het verschil tussen exogene en endogene krachten?

Wat komt eerst: verwering of erosie?

Vervoer verweringsmateriaal

Sedimentatie

Verweringsmateriaal kan worden getransporteerd door rivieren, gletsjers, zeeën en wind. 

(verweringsmateriaal is het schuurmiddel)

Het neerleggen van verweringsmateriaal
heet ook wel

1. Erosie
2. Verwering
3. Sedimentatie
4. Gletsjer

Maak de opdracht en plak een screenshot op de volgende dia. 

https://www.educaplay.com/learning-resources/1335658-de_aarde_vergaat.html

Screen shot opdracht hier plakken....

Maak de opdracht en plak een screenshot op de volgende dia. 

https://www.educaplay.com/learning-resources/1335669-de_aardkorst_wordt_afgebroken.html

Screen shot opdracht hier plakken....