Sporen van kolonialisme en slavernij in de stad

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Instructions

Handleiding Janslust en Rotterdam.pdf

Verdwenen gebouwen 

en omstreden namen

Sporen van kolonialisme en slavernij in de stad

Dit leer je nu

Dit weet je al

Doen

Terugkijken

Klik op de hotspot

Afbeelding vergroten

Navigeren door de les

Legenda

Kijken

Luisteren

Aan het eind van deze les weet je waarom veel sporen uit het koloniaal verleden van Rotterdam gewist zijn en om welke reden de nog zichtbare sporen vandaag omstreden zijn.

Leerdoelen

Deze sporen van het 

koloniaal verleden zijn 

te vinden in de stad ...

Toelichting

- Straatnamen (bijv. Indische buurt in Katendrecht of admiralen in Coolhaven)

- Namen van pakhuizen

- VOC gebouw (zee magazijn) in Delfshaven

- Stadhuis op de Coolsingel (beelden en gebrandschilderde ramen)

- Lloydkade (verbinding met Java/Sumatra)

- Pakhuismeesteren op de Wilhelminakade (Kop van Zuid)

Veel sporen in Rotterdam zijn uitgewist.
Weet jij de oorzaak?

Opdracht

Antwoord/toelichting

Met het bombardement op 14 mei 1940 is de stadsdriehoek grotendeels met de grond gelijk gemaakt. Veel koloniale gebouwen, en daarmee sporen uit dat verleden, zijn toen verwoest.

Op een andere manier

Toelichting

De afwezigheid van gebouwen, pleinen of straten uit het koloniale verleden betekent niet dat het koloniale verhaal ten einde is, niet meer verteld kan worden of volledig is uitgewist.

De afwezigheid van gebouwen, pleinen of straten betekent juist dat het verhaal op een andere manier via andere bronnen verteld moet worden.

De volgende plekken zijn verbonden aan het kolonialisme. 

Weet jij ze te koppelen aan deze kaart uit 1654?

De Boompjes

Delfshaven

Haringvliet 

Toelichting

Maak duidelijk aan de leerlingen dat de drie uitgelichte plekken slechts enkele plekken zijn die verbonden zijn met het koloniaal verleden van Rotterdam. Er zijn nog veel meer sporen te vinden in de stad. Echter houden we het voor de les bij deze drie plekken om de focus te bewaren.

VOC magazijn in Delfshaven

Toelichting

Delft was een VOC bolwerk en had een eigen haven: Delfshaven. Duizenden scheepslieden, havenarbeiders en handelaren hadden hier werk. Nu ligt Delfshaven in Rotterdam. De producten die hier werden aangevoerd kwamen vooral van de VOC uit Azië.

Ook de VOC deed aan slavenhandel en slavernij. Op de afbeelding zie je het VOC magazijn zoals dat in Delfshaven stond. Het torentje is er niet meer, maar het gebouw staat er nog steeds.

Discussievraag

Sinds 1870 staat er een standbeeld van zeevaarder Piet Hein in Delfshaven. 

Hij was in dienst van zowel de VOC als de WIC.

Vind jij het terecht dat er een standbeeld voor Piet Hein bestaat?

Ja

Nee

Ik weet het niet

Toelichting

Vraag de leerlingen hun antwoord toe te lichten. 

Leg uit bij het stellen van de vraag dat Piet Hein militaire expedities leidde op de Molukse eilanden en dat hij veel geld wist binnen te halen waarmee de WIC later haar koloniale praktijken kon betalen. 

Probeer ook de volgende vragen te behandelen:

- Hoe zouden we ons Piet Hein, en andere personen uit de VOC/WIC tijd moeten herinneren?

- Moet het standbeeld van Piet Hein weggehaald worden of moet er misschien een ander standbeeld, die de andere kant van het kolonialisme belicht, naast gezet worden?

- Moet er misschien een bordje met extra informatie over wie Piet Hein was onder gezet worden?

- Was Piet Hein goed of fout? En waar ligt dat aan? Vanuit welk perspectief bekijk je het?

De Boompjes

Toelichting

De Boompjes was het kloppend hart van het koloniale Rotterdam. Hier stonden de kantoren van de VOC en de WIC. Het was een ontmoetingsplek voor rijke Rotterdammers.

De panden van de VOC en de WIC werden gebruikt voor vergaderingen en de opslag van koloniale handelswaar en wapens. Zo ook het Oost-Indisch Huis, hét VOC gebouw in Rotterdam (ook gebombardeerd).

Veel koloniale gebouwen, zoals het Oost-Indisch Huis op de Boompjes zijn met het bombardement vernietigd. Maar de straten zoals ze waren bestaan nog wel. Hoe zouden we de weggevaagde sporen uit het koloniale verleden weer zichtbaarder kunnen maken volgens jou?

Opdracht

Toelichting

Laat de leerlingen zelf met ideeën komen of help ze een beetje.

Denk aan het plaatsen van plakketten met informatie bij historische plekken of het ontwikkelen van VR (virtual reality) routes door koloniaal Rotterdam.

Het Haringvliet

Toelichting

Op het Haringvliet stonden veel pakhuizen van investeerders van plantages in Suriname. Zo ook bijvoorbeeld die van meneer Hudig, verbonden aan plantage Janslust.

De investeerders waren rijk, kenden elkaar, en waren in veel gevallen zelfs familie van elkaar. Het Haringvliet is daarom heel nauw verbonden aan de koloniale geschiedenis van de stad. Op elf panden na zijn ook deze gebouwen verdwenen na het bombardement.

Een van de eerste bewoners op Haringvliet was VOC zeevaarder Witte de With. Na kritiek in 2017 besloot kunstinstelling Witte de With haar naam te veranderen: "Als kunstinstituut is het belangrijk dat we meebewegen". Vind jij de naamsverandering terecht? Waarom wel/niet?

Discussievraag

Toelichting

Probeer een discussie op gang te zetten. 

Moeten de namen van instellingen/gebouwen/straten verwijderd en veranderd worden? Of moeten er bordjes bij geplaatst worden met informatie over de betreffende "zeeheld" dat zijn goede/slechte daden uiteenzet?

Eerst zagen we een kaart uit 1654. Weet jij Delfshaven, de Boompjes en het Haringvliet te plaatsen in deze kaart van "nu" (1977)?

Het Haringvliet

De Boompjes

Delfshaven

Na deze les wil ik ...

Terugkijken

de uitleg nog 1 keer horen

meer voorbeelden krijgen

meer oefeningen maken

dit onderwerp thuis nog even bekijken

overgaan naar een nieuw onderwerp

nog meer te weten komen over dit onderwerp

niet meer te weten komen over dit onderwerp

nog iets anders (vul de vraag op de volgende slide in)

Terugkijken

Hoe vond je deze les?

😒🙁😐🙂😃

Terugkijken

Nog iets anders, namelijk...