Les 2 en 3: Paragraaf 6.2 t/m 6.4

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Samen in de Wereld

Bevolkingsgroei en Welvaart

Oorzaken van Armoede

Handel in Grondstoffen

Paragraaf 6.2 t/m 6.4

Maken

6.1: 2 t/m 5 en 10 + 11

6.2: 1,   2,   6,   11,   12

6.3: 1 t/m 5,    8 t/m 12

6.4: 1 t/m 13

6.5: 1 t/m 8

6.6: 1 t/m 8

6.7: 1 t/m 6

Intro

Je bent welvarend als je in veel van je behoeften kunt voorzien. Dat geldt ook voor een land. Economen meten de welvaart van een land door de totale productie of het totale inkomen van een land te meten. In arme landen zijn de leefomstandigheden slecht. Dat heeft nare gevolgen. Veel mensen kunnen niet naar school en blijven arm. 

De productie en handel in grondstoffen hebben een grote invloed op de welvaart. 

berekening inkomen per hoofd v/d bevolking 

nationaal inkomen : aantal inwoners=  inkomen per hoofd van de bevolking 

Inkomen per hoofd van de bevolking

HOE KUN JE WELVAART TUSSEN LANDEN VERGELIJKEN?

Nationaal Inkomen per hoofd van de bevolking dit geeft niet altijd een goed beeld omdat:

• prijzen kunnen lager zijn (Big Mac Index)
• veel zelfvoorziening

Dus kijken we om te vergelijken ook naar:

• aantal artsen per 1000 inwoners
  
• scholen
• beschikbaarheid schoon drinkwater

Van een land is het volgende bekend:
- Nationaal inkomen: 356 miljard
- Aantal inwoners: 17,5 miljoen
- Aantal werkenden: 9,3 miljoen

Bereken het inkomen per hoofd van de bevolking!

Oorzaken armoede

• Een gebrek aan goed onderwijs.(technische kennis beperkt en lage arbeidsproductiviteit)
• Slechte infrastructuur.(vervoer en communicatie moeilijk) internet!
• De protectiemaatregelen die rijke westerse landen nemen.
• De (interne)conflicten tussen bevolkingsgroepen in sommige ontwikkelingslanden 
• Het feit dat sommige ontwikkelingslanden een corrupte regering hebben. 
• Klimaat, slechte of geen oogsten. ( monocultuur)

Oorzaken armoede

• Klimaat = Slechte of geen oogsten
• Monocultuur = Een land is afhankelijk van de verkoop van 1 product 
• Natuurrampen = Slechte of geen oogsten
• Oorlogen = Spreekt voor zich
• Slechte gezondheid v/d bevolking = Weinig werkende mensen
• Corrupte regeringen = Leiders van een land houden al het geld dat ze krijgen zelf

Oorzaken armoede

• Slecht opleidingsniveau (kinderarbeid) = Mensen doen simpel werk.
• Slechte infrastructuur = Slechte wegen/ havens/ vliegvelden, waardoor je niet kunt exporteren. 
• Bevolkingsgroei = meer mensen voor dezelfde banen.
• Lage wereldmarktprijzen = Met het verkopen van grondstoffen verdien je niet veel geld.
• Invoerrechten = Producten uit arme landen worden duurder
• Vicieuze cirkels = armoede veroorzaakt armoede (zie einde van de les)

Gevolgen onderontwikkeling

- veel armoede (vicieuze cirkel)

- veel werkloosheid (slecht of geen onderwijs)

- lage levensverwachting (slechte gezondheidszorg)

- internationale schulden (leningen met hoge rente) 

- slechte ruilvoet (Met het verkopen van grondstoffen verdien je niet veel geld.

-Protectiemaatregelen (invoerrechten = Producten uit arme landen worden duurder)

- slechte infrastructuur

Monocultuur

Veel ontwikkelingslanden hebben een monocultuur: 

• Ze zijn voor hun exportinkomsten vaak sterk afhankelijk van slechts één of enkele (landbouw) producten.
• De grondstoffen uit de landbouw zoals katoen, rijst, cacao en koffie leveren bij de export ook nog eens veel minder geld op dan industriële producten. 
• Koffie die klaar is voor consumptie, is bijvoorbeeld veel meer waard dan onbewerkte koffiebonen.

Monocultuur

Veel ontwikkelingslanden hebben een monocultuur:

  --> landen zijn afhankelijk van de opbrengst van 1 product

Risico's:

- vraag naar product daalt

- wanneer het product opraakt (oogst mislukt)

- wanneer de prijs van het product daalt (wereldmarkt)

Maken

6.1: opdracht 7, 8, 9 en 11

6.2: opdracht 6, 10 en 11

6.3: opdracht 8 t/m 12

Monocultuur is dat ontwikkelingslanden sterk afhankelijk zijn van één of enkele (landbouw) producten

1. Juist
2. Onjuist

Inkomen

Internationale handel

Ontwikkelingssamenwerking

Ontwikkelingslanden

Protectiemaatregelen

Mate waarin je in je behoeften kunt voorzien

Landen met een grote economische achterstand op rijke westerse landen

Samenwerking tussen rijke landen en ontwikkelingslanden om de welvaart in ontwikkelingslanden duurzaam te vergroten

Welvaart

Maatregelen om de productie en werkgelegenheid in eigen land te beschermen tegen concurrentie uit andere landen

Het geld dat je verdient of krijgt

Handel tussen twee of meer landen

Vraag & aanbod

• Vraag naar producten ↓       →      prijs ↓
• Vraag naar producten ↑      →      prijs ↑
• Aanbod van producten ↓   →       prijs ↑
• Aanbod van producten ↑   →       prijs ↓

Ontstaan prijs:

Vraag = Aanbod

Vraag > (groter dan) Aanbod --> prijs stijgt

Aanbod > (groter dan) Vraag --> prijs daalt

Prijsschommelingen

Als de prijzen dalen dan is dat goed voor het land dat de grondstof koopt, maar slecht voor het land dat de grondstof uit de natuur haalt.

Het land dat de grondstof uit de grond haalt heeft geen zekerheid over zijn inkomen als de prijzen continu schommelen.

Daarom zijn er voor sommige grondstoffen fondsen opgericht.

Voorbeeld: Markt voor Koffiebonen

Stel de prijs is erg laag, producerende landen hebben een probleem, want de opbrengsten zijn erg laag.

--> oplossing: overheden kopen koffiebonen op (via grondstoffenfonds), dus de vraag naar koffiebonen stijgt --> prijs stijgt. (er wordt minder aangeboden)

-->wanneer de prijs hoog genoeg is, verkopen zij de koffiebonen weer.

Ander woord hiervoor: buffervoorraden aanleggen.

Ruilvoet

Ruilvoet: prijs van de export ten opzichte van de prijs van de import

RUILVOETVERSLECHTERING

- landen krijgen minder geld voor de export (prijs daalt of stijgt nauwelijks)

- landen moeten meer gaan betalen voor de import (prijs stijgt)

--> importkosten stijgen, terwijl je exportopbrengst daalt of gelijk blijft

RUILVOETVERBETERING

- kosten import dalen

- opbrengsten export stijgen

--> je gaat er financieel op vooruit

Wat gebeurt er er met de prijs van Twix als het aanbod meer stijgt dan de vraag?

1. Prijs daalt
2. Prijs stijgt
3. Prijs blijft gelijk

Als een land goedkoop producten kan importeren en voor veel geld kan exporteren. Is de ruilvoet?

1. Goed
2. Slecht
3. Normaal

Bij stijgende exportprijzen verslechtert de concurrentiepositie van een land. Vooral bij landen met een monocultuur. Waarom?

De exportopbrengst van Botswana bestaat voor 70 tot 80% uit de verkoopopbrengst van diamant. In 2009 daalde de vraag naar diamant zeer sterk door de economische crisis, terwijl het aanbod gelijk bleef. De importprijzen veranderden niet in dat jaar.

Welke invloed had de economische crisis op de diamantprijs? En wat was de invloed op de ruilvoet van Botswana?

1. De diamantprijs daalde, de ruilvoet daalde.
2. De diamantprijs daalde, de ruilvoet steeg.
3. De diamantprijs steeg, de ruilvoet daalde.
4. De diamantprijs steeg, de ruilvoet steeg.

De ruilvoet van een land kan verbeteren of verslechteren. Dit gebeurt als de verhouding tussen de import en export verandert.

In welk geval verbetert de ruilvoet van een land?

1. De exporthoeveelheid daalt en de importhoeveelheid stijgt.
2. De exporthoeveelheid stijgt en de importhoeveelheid daalt.
3. De exportprijzen dalen en de importprijzen stijgen.
4. De exportprijzen stijgen en de importprijzen dalen.

De afhankelijkheid van 1 of enkele producten noem je:

1. monoproductie
2. productafhankelijkheid
3. enkelcultuur
4. monocultuur

Een grondstoffenfonds is een instelling die

1. grondstoffen koopt
2. grondstoffen verkoopt
3. de prijs van een grondstof controleert
4. de prijs van een grondstof stabiel maakt door de aan-en verkoop van een grondstof

Victor en Rolf hebben het over kleding uit Bangladesh.
Victor zegt: ‘De kleding uit Bangladesh zorgt voor een monocultuur. Het is hun belangrijkste exportproduct.’
Rolf zegt: ‘Als ze de kwaliteit van die kleding verhogen, kunnen ze hun ruilvoet verbeteren.
Wie heeft gelijk?

1. Victor heeft gelijk
2. Rolf heeft gelijk
3. Beiden hebben gelijk
4. Beiden hebben ongelijk

Een grondstoffenfonds komt in actie als
de prijs van een product zo ver afwijkt van
het normale prijsniveau dat de opbrengst
voor producenten in gevaar komt. Dat kan
bij een te lage of te hoge prijs.

In welk jaar koopt het grondstoffenfonds producten op?

1. 2003
2. 2006
3. 2010
4. 2014

Opdracht 1

Opdracht 2

Lomami heeft in totaal 1.200 inwoners. In een jaar
verdienen zij samen € 389.820.

Bereken het jaarinkomen per inwoner van Lomami.

Lomami heeft in totaal 1.200 inwoners. In een jaar
verdienen zij samen € 389.820.

Wat is het gemiddelde inkomen per inwoner per
dag in dat dorp? Stel een jaar op 365 dagen.

Het inwonertal van Lomami stijgt in een jaar van
1.200 naar 1.260 mensen.

Met hoeveel procent is in dat jaar de bevolking van
het dorp gegroeid?

Het totale jaarinkomen van de inwoners stijgt in
datzelfde jaar van € 389.820 naar € 395.687.

Met hoeveel procent is het totale jaarinkomen
gegroeid?

Wat betekent het voorgaande voor het gemiddelde inkomen van de inwoners van Lomami? Verklaar je antwoord.

Maken

6.1: 2 t/m 5 en 10 + 11

6.2: 1,   2,   6,   11,   12

6.3: 1 t/m 5,    8 t/m 12

6.4: 1 t/m 13

6.5: 1 t/m 8

6.6: 1 t/m 8

6.7: 1 t/m 6