BSR 04/03 2ha Spelling §12 t/m §14

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

Open je boek op blz. 264-265.
Log alvast in op LessonUp
(de code staat  linksonder in beeld).

§13 Werkwoordsvormen en werkwoordstijden.

§14 Homofone werkwoorden

Voordat we beginnen:

2HA

SPELLING

CURSUS 7:

• Je kunt werkwoorden in de gebiedende wijs spellen.
  
• Je kunt alle werkwoordsvormen herkennen en spellen.
• Je kunt alle werkwoordstijden herkennen en vormen,.

Lesdoelen

In deze les gaan we:

• Verder met Cursus 7: Spelling.
• Herhalen in LessonUp.
• De uitleg van §12 en §13 herhalen.
• Een aantal huiswerkvragen bespreken in LessonUp.
• Uitleg van paragraaf 14.
• Afronden.

De gebiedende wijs (gw)

blz. 264.

Gebiedende wijs

In een zin in de gebiedende wijs staat geen onderwerp. De gebiedende wijs is hetzelfde als de ik-vorm van het werkwoord en die staat op de eerste plaats in de zin.

Pas op voor die gevaarlijke wegen!

Slaap morgen maar even lekker uit.

je in deze situaties:

• Bevel: Zet je glas in de vaatwasser!
• Advies: Slaap morgen maar even lekker uit.
• Opdracht/instructie: Sla die bal over het tennisnet.
• Waarschuwing: Pas op voor het onweer!
• Verbod: Doe dat dat maar niet.

De gebiedende wijs gebruik 

Appeltaart maken

Er volgen nu wat herhalingsvragen

Wat is een samenstelling?

1. avon+tuur = avontuur
2. melk + pak = melkpak
3. honger+ig = hongerig

Wat is geen samenstelling?

1. jongensboek
2. stadsschouwburg
3. gewitte
4. apetrots

De gebiedende wijs heeft geen onderwerp.

1. Waar
2. Niet waar

Wat is geen gebiedende wijs?

1. Stop daarmee!
2. Ga weg!
3. Kom hier1
4. Laten we gaan!

Gebiedende wijs:

... daarmee op!

1. Hout
2. Houd
3. Hou
4. Houdt

Weglatingsstreepje

blz. 254-255.

Werkwoords-vormen en werkwoords-tijden

Werkwoordsvormen

Je hebt geleerd dat werkwoorden verschillende vormen kunnen hebben. Hier staan ze nog eens op een rijtje:

• infinitief (het hele werkwoord, de wij-vorm): werken, lopen
• persoonsvorm tegenwoordige tijd (pvtt): werk, loop,
• persoonsvorm verleden tijd (pvvt): werkte, liep
• gebiedende wijs (gw): werk, loop
• voltooid deelwoord (vd): gewerkt, gelopen
• onvoltooid deelwoord (ovd): werkend, lopend. 

Werkwoordstijden

Het Nederlands kent acht werkwoordstijden. 

• onvoltooid tegenwoordige tijd (ott): 
• onvoltooid verleden tijd (ovt): 
• voltooid tegenwoordige tijd (vtt): 
• voltooid verleden tijd (vvt): 
• onvoltooid tegenwoordig toekomende tijd (ottt): 
• onvoltooid verleden toekomende tijd (ovtt):
• voltooid tegenwoordig toekomende tijd (vttt):
• voltooid verleden toekomende tijd (vvtt);

Zo herken je de werkwoordstijden

1. Staat er een vorm van het hulpwerkwoord hebben of zijn in de zin? Ja? Dan is de zin voltooid. Schrijf een v op plaats 1 van de afkorting. Nee? Dan is de zin onvoltooid. Schrijf een o op de plaats van de afkorting.

2. Staat de persoonsvorm in de tegenwoordige of de verleden tijd? Schrijf een t of een v op de tweede plaats van de afkorting.

3. Staat er een vorm van zullen in de zin? Ja? Dan is de zin toekomend. Schrijf een t op de derde plaats van de afkorting. Nee? Dan is dat niet het geval. Laat de derde plaats van de afkorting open.

4. Schrijf op de laatste plaats de t van tijd. 

Uitlegfilmpje!

Dina gaat naar de bioscoop.

1. onvoltooid tegenwoordige tijd (ott)
2. onvoltooid verleden tijd (ovt)
3. voltooid tegenwoordige tijd (vtt)
4. voltooid verleden tijd (vvt)

Dina ging naar de bioscoop.

1. onvoltooid tegenwoordige tijd (ott)
2. onvoltooid verleden tijd (ovt)
3. voltooid tegenwoordige tijd (vtt)
4. voltooid verleden tijd (vvt)

Dina is naar de bioscoop gegaan.

1. onvoltooid tegenwoordige tijd (ott)
2. onvoltooid verleden tijd (ovt)
3. voltooid tegenwoordige tijd (vtt)
4. voltooid verleden tijd (vvt)

Het gebrek aan aan ingrediënten voor appeltaart zou een probleem kunnen worden.

1. onvoltooid tegenwoordige toekomende tijd (ottt)
2. onvoltooid verleden toekomende tijd (ovtt)
3. voltooid tegenwoordige toekomende tijd (vttt)
4. voltooid verleden toekomende tijd (vvtt)

Dina zal naar de bioscoop zijn gegaan.

1. onvoltooid tegenwoordige toekomende tijd (ottt)
2. onvoltooid verleden toekomende tijd (ovtt)
3. voltooid tegenwoordige toekomende tijd (vttt)
4. voltooid verleden toekomende tijd (vvtt)

Dina zou naar de bioscoop gaan.

1. onvoltooid tegenwoordige toekomende tijd (ottt)
2. onvoltooid verleden toekomende tijd (ovtt)
3. voltooid tegenwoordige toekomende tijd (vttt)
4. voltooid verleden toekomende tijd (vvtt)

§14 Homofone werkwoorden

Homofone werkwoorden

Homofoon = gelijk van klank

Homofone werkwoordsvormen = werkwoorden die hetzelfde klinken, maar verschillend geschreven worden. 

Een voorbeeld

betaalt - betaald

Hij betaalt de rekening.

Hij heeft de rekening betaald.

Je spreekt beide vormen hetzelfde uit, maar je schrijft ze anders. Dat kom omdat 'betaalt' een persoonsvorm tegenwoordige tijd is en 'betaald' een voltooid deelwoord. Je moet de soort werkwoord herkennen, voordat je homofone werkwoorden goed kunt spellen.

-d of -dt?

Bij de persoonsvorm tegenwoordige tijd enkelvoud is vaak de keuze tussen -d en -dt een probleem. Je hoort het verschil tussen -d en -dt niet, maar je schrijft het wel. Dit is alleen het geval bij werkwoorden met in de infinitief (wij-vorm) een -d voor de uitgang -en, zoals aanmelden, antwoorden en landen.

-d of -dt?

Bepaal eerst het onderwerp dat bij de persoonsvorm hoort.

Kies vervolgens voor -d als:

• Het onderwerp het woord ik is.

Ik laad mijn telefoon op.
Antwoord ik voor mijn beurt?

• Het onderwerp het woord jij of je is dat achter de persoonsvorm staat. 

Meld jij ons even aan?

-d of -dt?

Kies voor -dt:

• in alle andere gevallen in het enkelvoud.

Het vliegtuig landt om drie uur.
Je laadt mijn iPad toch wel op tijd op? 

Verbrandt jouwvader zijn tuinafval?
De docent raadt je (= jou) aan goed te leren voor de toets.
Welke minister beantwoordt de vraag?

Bij werkwoorden met in de infinitief geen -d voor de uitgang -en krijg je dus nooit -dt: vormen als *beroofdt of *verbouwdt bestaan niet, want in beroven en verbouwen zit geen d.

In de verleden tijd komt geen dt voor!

Welke vorm is juist?

1. Je raadt nooit hoeveel kilometers ik heb gelopen!
2. Je raad nooit hoeveel kilometers ik heb gelopen!

(redden, pvtt) ______________ je het wel om nog voor het eten weer thuis te zijn?

Hij ... (foppen, pvtt) zijn broertje regelmatig.

Jij ... (raden, pvtt) nooit wat ik vandaag heb gedaan!

Aan het werk

Optie A Zelfstandig maken	Optie B (Als optie A klaar is)	Optie C (Als optie A klaar is)
Maken: Cursus 7: Spelling §14 Homofone werkwoorden (blz. 268). Opdracht 1 en 2.	Oefenen met de trainer (online leeromgeving via Magister leermiddelen). Kies uit trainingsopdracht 1, 2 of 3.	Maak een samenvatting van spelling §4 t/m §6 en §12 t/m 14. Gebruik voorbeelden uit het boek en bedenk zelf voorbeelden.

• Je kunt werkwoorden in de gebiedende wijs spellen.
  
• Je kunt alle werkwoordsvormen herkennen en spellen.
• Je kunt alle werkwoordstijden herkennen en vormen,.

Lesdoelen

Welke vragen heb je nog?

'Ik kan werkwoorden in de gebiedende wijs correct spellen.'
0 = echt (nog) niet / 10 = absoluut wel

010

'Ik kan homofone werkwoorden correct spellen.'
0 = echt (nog) niet / 10 = absoluut wel

010

Kies het juiste werkwoord:

"Het vliegtuig ..."

1. land
2. landt
3. lant

Het gebeur... regelmatig dat men fouten maakt in werkwoordspelling.

1. gebeurd
2. gebeurt
3. gebeurdt
4. gebeurdde

(Worden) je broer ook zo gek van dat wachten?

1. Word
2. Wordt

Ik (vermoeden) dat jij dat ook niet echt grappig (vinden).

1. vermoet, vind
2. vermoedt, vindt
3. vermoed, vindt
4. vermoed, vind

Wie heeft nog een vraag over grammatica zinsdelen?