MEMO 2.1 Het communisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 2: Sovjet-Unie en de Verenigde-Staten

Welkom klas 3

2.1 Rusland wordt communistisch
-10-2024

Tsaar (keizer) Nicolaas II met zijn zoontje (de troonopvolger)

Communisten noemden dit huis; 

'Het huis met het speciale doel'.

Wat laat de foto op slide 2 zien denk je?

Programma -10-2024:

Welkom klas :)

1. Wat weet je nog?
2. Wat ga je leren?
3. Lezen en  uitleg 2.1

4. Werken aan:.....

5. Netflix: The Last Czars??

6. HW voor volgende week

Tsaar Nicolaas II met zijn vrouw en kinderen.

Wat weet je van Rusland voor 1917?

In welk jaar trok Rusland zich terug uit de Eerste Wereldoorlog?

1. 1914
2. 1917
3. 1900
4. 1918

Waarom neemt Rusland vanaf 1917 niet langer deel aan de Eerste Wereldoorlog?

1. Onbeperkte duikbotenoorlog
2. Onderschept telegram
3. Ruzie met Duitsland
4. Russische Revolutie

In 1917 werd Rusland.....

1. Kapitalistisch
2. Democratisch
3. Communistisch
4. Socialistisch

Welke Tsaar werd afgezet en later ook door
de communisten omgebracht?

1. Tsaar Nicolaas II
2. Tsaar Vladimir III
3. Prinses Sisi
4. Tsaar Ferdinand I

Intro 2.1

De Eerste Wereldoorlog veroorzaakte in Europa een grote schok.
Velen vonden dat de samenleving moest veranderen. Ze hoopten op een betere wereld – zonder oorlog bijvoorbeeld en zonder economische ongelijkheid. Het socialisme, dat in de 19e eeuw was ontstaan, beloofde zo’n betere wereld. Maar hoe die er precies uit zou zien, was niet helemaal duidelijk. Socialisten waren het onderling oneens en een socialistische staat bestond nog nergens. Tot in 1917 in Rusland een socialistische revolutie uitbrak. Het bestuur werd overgenomen door communisten (radicale socialisten).
Zij stichtten een communistisch land: de Sovjet-Unie.

Waarom brak er in Rusland een communistische revolutie uit?

Het communisme streeft naar een wereld waarin iedereen ongeveer even welvarend (rijk) is.

Vind jij economische gelijkheid belangrijk?
Leg je antwoord uit.

Lesdoelen 2.1:

Je kan aan het einde van de les uitleggen:

1. Je kunt de belangrijkste ideeën van Karl Marx uitleggen.

2. Je kunt enkele indirecte oorzaken noemen van de Russische Revolutie.

3. Je kunt een beschrijving geven van het verloop van de Russische Revolutie.

 

Schrif op in je schift!

Lezen en uitleg 

Zorg dat je een markeerstift bij de hand hebt.

1917 - 1922

Russische Revolutie en burgeroorlog

Karl Marx

• Het socialisme wilde betere woon- en arbeidsomstandigheden voor fabrieksarbeiders

• Karl Marx bedacht het socialisme, hij wilde dat de maatschappij geen klassen en standen meer had: meer gelijkheid tussen rijk en arm. 

Wat is communisme? (1)

• Arbeiders aan de macht

• Alle rijkdommen (ook de fabrieken en de machines) naar de arbeiders

• Omdat 'rijken' en fabrikanten dit niet zomaar zullen laten gebeuren zal er een revolutie van arbeiders komen, mét geweld.

Wat is communisme? (2)

• Einde aan de klassenmaatschappij (indeling van de maatschappij naar economische positie)

• Mensen hebben evenveel bezit.
  

• Tegen kapitalisme (ergens geld in stoppen met als doel meer geld te verdienen: winst maken). 

Marxisme / communisme

1 Concentratie- en cumulatiefase: het aantal rijke ondernemers zou kleiner worden, maar deze groep zou steeds rijker worden.

2 Verelendung: de leef- en werkomstandigheden van de arbeiders zouden steeds ellendiger worden.

3 Revolutie: arbeiders zouden in opstand komen en de macht overnemen

4 Dictatuur van het proletariaat: de arbeiders nemen de productiemiddelen van de bourgeoisie over. In deze fase mag er geweld gebruikt worden. 

5 Communistische heilstaat: een ideale samenleving, zonder klassen en zonder onderdrukking 

Marxistisch socialisme (belangrijk)

Marxistisch socialisme = Socialisme met gemeenschappelijk eigendom van fabrieken invoeren met behulp van revolutie door de arbeidersklasse.

Aanhangers: o.a. Vladimir Lenin, Josef Stalin in Rusland. 

Richten Russische Sociaaldemocratische Arbeiderspartij op.

De visie van Marx past niet echt bij Rusland (landbouwstaat), toch overtuigt Lenin in
1903 tijdens partijvergadering in Londen dat de revolutie moet beginnen!

Nicolaas II wordt Tsaar 

1894
Autoritair! 'Ik bepaal alles alleen!'

Géén veranderingen in bestuur.
Extreem rijk!!
Hij maakt veel verkeerde keuzes die hem niet populair maken. 
Die keuzes zijn allemaal indirecte oorzaken voor de revolutie.

Lenin = marxist

Vladmir Lenin en Leon Trotski (marxisten):

 

1. Hadden de revolutie (nog) niet verwacht (zitten nog in het buitenland)
   
2. Aanhangers (marxisten) proberen de macht te grijpen.
3. Krijgen hulp van Duitsland.
   Lenin wordt door de Duitsers naar Rusland  gebracht.                  WAAROM!?
   
   
4. Aprilstellingen: vrede, land en brood.

"Arbeiders EN boeren aan de macht, revolutie NU, weg met de Tsaar!"

De Russische piramide (neem over in schrift!)

De Tsaar (absolute macht)

1. Orthodoxe geestelijken

2. Bojaren (= adel)

3. Bourgeoisie, middenstanders

     boeren.

De 1e en 2e stand betalen géén belastingen.

1904 - 1905

• Japans-Russische oorlog.
  
  
• Tegen alle verwachtingen in wint Japan!
  
  
• Rusland vernederd, volk is boos!!

• Japan = nieuwe imperialistische grootmacht.

Oeiii...en nu?

Tsaar Nicolaas II:

• 1905: staat na verlies in Russisch-Japanse oorlog toe de Doema (= parlement) op te richten.
  
  
• Liberalen hopen daarmee op democratisering. Daarvan blijkt echter geen sprake: de Doema heeft nauwelijks tot géén invloed op het bestuur.

De Eerste Wereldoorlog

De Eerste Wereldoorlog verliep slecht voor Rusland:  

1: weinig (moderne) wapens, 

2: slecht getraind leger (boeren)

Al in 1915: 4.000.000 manschappen dood.

Nicolaas II neemt opperbevel op zich, maar
het gaat niet beter. Wordt de tsaar persoonlijk aangerekend.  zie SERIE op Netflix

Winter 1916-1917: hongersnood!!!

Februarirevolutie 1917

Oorlog verloopt dramatisch!

Véél mensen ontevreden.

Vrouwen starten een demonstratie omdat er een voedsel te kort is.

Anderen sluiten zich er bij aan.

MASSAOPSTAND! 

TSAAR TREEDT AF!

Februarirevolutie is een massaopstand!

Voorlopige Regering nadat de Tsaar is afgetreden.....

Premier Alexandr Kerenski:

1. wil Eerste Wereldoorlog voortzetten.
2. schrijft verkiezingen uit voor een Doema met meer macht.
3. lijdt grote nederlagen in de Eerste Wereldoorlog, waardoor veel soldaten deserteerden (= het leger verlieten).

Oktoberrevolutie

• Onrust in Rusland neemt verder toe, leidt tot de Oktoberrevolutie
  (= staatgreep marxisten)

• Communisten (= marxisten) onder leiding van Lenin grijpen met geweld de macht en de Voorlopige Regering wordt afgezet.

• De tsaar en zijn familie worden vermoord (juli 1918).
  

1917 - 1922

De Russische burgeroorlog

• Rode leger (communisten onder leiding van de communist Trotski)
  
  
• Witte leger:
    - tsaargezinden, willen de Tsaar terug! 
    - liberalen, mensen die zijn voor vrijheid ABSOLUUT GEEN COMMUNISTEN
    - VS, Groot-Brittannië en Frankrijk.

1918: Moord op Tsaar en zijn gezin

Oorzaken Russische Revolutie

1. De ongelijke behandeling van de 3e stand (privileges 1e en 2e stand),
   
2. Het absolutistisch bestuur van de tsaar,
   
3. Het verlies in de Russisch-Japanse Oorlog (nooit eerder verloor een
     Europees land van een Aziatisch 'minderwaardig' land),
   
4. De mislukking van de Doema wordt de tsaar zeer zwaar aangerekend onder
   de groeiende oppositie. Het is wachten op een laatste (grote) misstap van de tsaar....,
   
   De druppel oftewel de directe aanleiding!
5. De Eerste Wereldoorlog verloopt dramatisch..........wie krijgt de schuld..........?       

Noem een oorzaak van de Russische Revolutie.

1. De ongelijke behandeling van de 3e stand
2. Afschaffing van de lijfeigenschap
3. Het privéleven van Lenin
4. Het moeten leven in de mir

Welke oorzaken van de Russische Revolutie heb je geleerd?

1. Absolutistisch bestuur
2. Onvrede derde stand
3. Doema geen macht
4. Onvrede bojaren (adel)

Wat is het verschil tussen de februarirevolutie (F) en de oktoberrevolutie (O) ?

1. F: staatsgreep en O: massa-opstand
2. F. muiterij en O opstand
3. F: massa-opstand, en O staatsgreep
4. F. Opstand en O muiterij.

The Last Czars

Netflix serie over Rusland vóór 1917 en Rusland in de Eerste Wereldoorlog.

Alle oorzaken voor de revolutie en de revolutie zelf zie je terug in de serie!

Lesdoel 1:

Je kunt de belangrijkste ideeën van Karl Marx uitleggen.

Lesdoel 2:

Je kunt enkele indirecte oorzaken noemen van de Russische Revolutie.

Lesdoel 3:

Je kunt een beschrijving geven van het verloop van de Russische Revolutie.

Schrijf drie dingen op die je deze les hebt geleerd.

Stel één vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen.

Begrippen uit deze les

• tsaar
• lijfeigene (lijfeigenschap)
• Socialisme
• Doema
• Koelakken
• Ideologie
• Marxistisch socialisme
• Russische Sociaaldemocratische Arbeiderspartij
• Bolsjewieken
• De witten
• De Roden

Personen uit deze les

• Tsaar Nicolaas II
• Karl Marx
• Vladimir Lenin
• Trotski

"Vanaf dat ik in 1894 aan de macht kwam heb ik keer op keer op keer de verkeerde beslingen gemaakt....."

Jaartallen uit deze les

• 1905 Rusland verliest oorlog van Japan.
  
  
• 1914 Rusland vecht mee tegen Duitsland.
  
  
• 1917 Februarirevolutie: Tsaar treedt af.
  
  
• 1917 Oktoberrevolutie: Lenin grijpt de macht.
  
  
• 1918 Romanovs vermoord.
  
  
• 1917 - 1922: Burgeroorlog
  
  
• 1922 Rusland wordt officieel de Sovjet-Unie. Eerste communistische land op de wereld.