Tl-3: 5.2 - Sociaal gedrag (1 + 2)

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

5.2 Sociaal gedrag

Toets nakijken duurt wat langer

ivm coachwerkzaamheden

Les 1

1. Veelgemaakte fout in toets 

2. Theorie 5.2

• territorium gedrag 
• voortplantingsgedrag (volgende les)
• groepsgedrag (volgende les)
  

3. Gedrag raden 

Supranormale prikkels

• Supranormale prikkels: versterkte sleutelprikkel 
• Leidt tot een sterkere respons
  
  
• Overdreven eigenschappen = gebruik maken van supranormale prikkels

Sociaal gedrag

Omgaan met soortgenoten is Sociaal gedrag. Of het nou gaat om paren, vechten of elkaar voedsel brengen.

Er zijn grofweg 3 soorten sociaal gedrag:

• Territorium gedrag
• Voortplantingsgedrag
• Groepsgedrag

Een hond plast tegen een paaltje. Dit is 

A: Sociaal gedrag

B: Voortplantingsgedrag

C: Baltsgedrag

D: Territoriaal gedrag

Een hond plast tegen een paaltje. Dit is 

A: Sociaal gedrag

B: Voortplantingsgedrag

C: Baltsgedrag

D: Territoriaal gedrag

Territorium gedrag of territoriaal gedrag

• Aanvalsgedrag: Ter verdediging van eigen territorium
  
  
• Vluchtgedrag: uitdager of verliezer van gevecht vlucht
  
  
• Dreiggedrag: dat wordt laten zien bij de grens van een territorium

Territorium gedrag (of territoriaal gedrag)

Functie:  het afbakenen van een gebied (territorium) en het verdedigen ervan tegen soortgenoten

Kan met geurstoffen bijvoorbeeld

Territorium verdedigen

Als grenzen onduidelijk zijn, krijg je mogelijk indringers in je territorium. Dat wordt knokken.

Aan de slag

Maak 5.2: 3, 4, 5, 7, 8, 10 

Les 2

1. Theorie 5.2

• territorium gedrag 
• voortplantingsgedrag (volgende les)
• groepsgedrag (volgende les)
  

2. Quiz 5.1 en 5.2 Blooket

Ga naar www.vospiegel.nl

vul in: ZED-JVF-XLW

Vragen over mij, duurt ongeveer 10 min

3tbi3

Hoe heet dit ook alweer?

A: Superprikkel

B: Supranormale prikkel

C: Sleutelprikkel

D: Overprikkel

Hoe heet dit ook alweer?

A: Superprikkel

B: Supranormale prikkel

C: Sleutelprikkel

D: Overprikkel

Supranormale prikkels: versterkte sleutelprikkel 

Overspronggedrag

Gedrag wat eigenlijk niet bij de situatie past.

Voorbeeld: Een hond gaat zich krabben tijdens het dreigen.

Voortplantings-gedrag

Voortplantingsgedrag is gedrag dat te maken heeft met voortplanting.Bijvoorbeeld:

• baltsgedrag
• broedzorg
• de paring

Broedzorg

• Na de paringsdans (balts) komt het paren
  
  
• Na het paren, komen er jongen
  
  
• Het uitbroeden van of grootbrengen van de jongen, heet broedzorg.

Groepsgedrag

• Bij groepsdieren is veel sprake van sociaal gedrag. 
  
  
• Ze werken vaak samen en hebben een taakverdeling.

Uitwendige prikkels

Inwendige prikkels

Geur

licht

Geluid

kou

Warmte

honger

Dorst

Pijn

De rode kleur in de bek van het koekoeksjong is een ... voor de heggenmus om het koekoeksjong te voeren.

1. sleutelprikkel
2. impuls
3. prikkel
4. supranormale prikkel

Stel dat de kangeroes in de straat wonen. Wat is het gedrag dat ze laten zien?

1. Territoriaal gedrag
2. Paargedrag
3. Voedselgedrag
4. Sociaal gedrag

Wat voor gedrag is dit denk je?

1. dreiggedrag
2. overspronggedrag
3. baltsgedrag
4. sociaal gedrag

Wat is geen voorbeeld van sociaal gedrag?

1. vlooien bij apen
2. mens laat hond uit
3. katten vechten met elkaar
4. twee eenden baltsen

In de video zag je twee kangoeroes vechten. Is hier sprake van sociaal gedrag?

1. Ja, omgaan met soortgenoten is sociaal
2. nee, vechten is asociaal gedrag
3. Geen idee, maar wel leuk om naar te kijken
4. Maakt niet uit, dit is toch nep.

Wat is geen voorbeeld van gedrag?

1. een vleesetende plant vangt een vlieg
2. wolven janken in de dierentuin na een sirene
3. een leerling krijgt rode wangen
4. een baby ligt in de kinderwagen te slapen.

Twee katers die hevig naar elkaar dreigen, gaan plotseling beide hun vacht schoonlikken.

Hoe heet het gedrag dat de katten dan vertonen?

1. imponeergedrag
2. overspronggedrag
3. verzoeningsgedrag
4. sociaal gedrag

Wat is geen voorbeeld van sociaal gedrag?

1. vlooien bij apen
2. mens laat hond uit
3. katten vechten met elkaar
4. twee eenden baltsen

Aan de slag

Maak 5.2: 10, 14, 17, 24