(havo/vwo3) H3 Chili brandt paragraaf 2

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Planning:

• Herhaling
• Uitleg:  paragraaf 2 H3 Chili brandt  
• nabespreken paragraaf 2
  
• afsluiting

Aan het einde van de les kan/weet je:

• Beschrijven wat er gebeurt als de Nazcaplaat wegduikt onder de Zuid-Amerikaanse plaat
• Wat de eigenschappen zijn van explosief vulkanisme en stratovulkanen
• beschrijven en verklaren waarom Chili zo vaak wordt getroffen door aardbevingen
  beschrijven en verklaren wat er gebeurt bij subductie
  

Leg in je eigen woorden uit waarom Chili veel te maken heeft met natuurrampen

Leg in je eigen woorden wat subductie is

uitleg/aantekeningen

Klei

Schalie

Schist

Leisteen

Soorten gesteente

1. Stollingsgesteente: stollen van lava of magma
   (graniet en basalt)
2. Sedimentgesteente: sedimenten in lagen op elkaar (zandsteen en kleisteen)
3. Metamorfe gesteenten: stollings-of sedimentgesteente veranderen door hoge druk en veel tijd
   (kalksteen wordt marmer)

Ontstaan

Sedimentgesteente:

• Sediment wordt afgezet door de rivier
• Sediment plakt onder druk aan elkaar
• Druk van bovenliggende sedimentpakketen

Uiterlijke kenmerken

Stollingsgesteente:

• Geen gelaagdheid
• Geen fossielen
• Mineralen zijn zichtbaar als aparte kristallen

Voorbeeld: 

Ontstaan

Stollingsgesteente:

• Magma/lava stolt 
• Basalt buiten de vulkaan
• Graniet binnen in de aardkorst

Ontstaan

Metamorf gesteente:

• Onder hoge druk en/of hoge temperatuur verandert gesteente van samenstelling

Uiterlijke kenmerken

Metamorf gesteente:

• Helemaal gekristalliseerd
• Geen holtes of barsten
• Geen fossielen

Voorbeeld: 

pyroclastische stroom:

ook gloedwolk genoemd

bestaande uit vaste of half vloeibare lava, gas, rotsen en as.

Kan ruim 800 graden worden en met een snelheid van 725 km per uur naar beneden komen.

Endogene en Exogene krachten (B66)

Aardkorst verandert voortdurend van vorm, door natuurkrachten. Deze werken 2 kanten op. 

1. exogene krachten (exo = van buiten)
2. endogene krachten (endo = van binnen)

Welke soorten vulkanen heb je gezien in de video?

Stratovulkaan

• Ontstaat bij subductie (convergentie)
• Explosies zijn explosief
   - vulkanische bommen
   - pyroclastische stroom
• Magma: taai en stroperig
  (basalt en graniet)
• Steile helling

Schildvulkaan

• Bij divergentie
• Flauwe hellingen
• Dun, vloeibaar lava
• effusieve uitbarstingen

Hotspots - Kijkvragen

1. Beschrijf hoe hotspots ontstaan

2. Waar komen de Galapagos eilanden voor?

3. Wat maken hotspots anders dan de andere vulkanen?

Hotspots

• Schildvulkanen
• Ontstaan 'midden' op plaat door
  mantelpluimen
• Juan-Fernández-eilanden
  → 700 km voor kust Chili
  → archipel

Caldeira vulkaan

• Oude vulkaan
• Brede krater door ingestorte
  magmakamer
• Kratermeer en nieuwe vulkaan
  in de caldeira
  

Hotspot (B72)

yellow stone vulkaan

Explosief vulkanisme

Bij subductie ontstaan stratovulkanen

Kenmerken magma:

- taai en stroperig

- veel gas

- ontstaan uit graniet en basalt

- stolt makkelijk in kraterpijp 

Kenmerken explosieve uitbarsting:

- hoge druk

- hoge wolk vulkanische bommen en as 

- pyroclastische stroom

Effusieve vulkaan 

Mantelpluimen - hotspotvulkaan

Kenmerken hotspotvulkaan:

- erg vloeibaar magma
- flauwe hellingen/schildvulkaan

- effusieve uitbarstingen 

zelfstandig werken

lezen paragraaf 2 H3 Chili Brandt + B66, B70, B73 B109
maken opdracht 1,2,3,5,6,7,8,9 paragraaf 2 H3
gebruik hierbij:
tekstboek blz. 42/43
werkboek blz. 46/47/48
stoplicht: Rood = stil lezen en werken. Oranje = fluisteren als je wilt overleggen. Groen = normaal praat niveau met werken

herhalen/nabespreken

Waar of niet waar?
Graniet is een stollingsgesteente, maar basalt niet.

1. Waar
2. Niet waar

Het gesteente dat ontstaat als magma heel langzaam stolt heet ... ?

1. Basalt
2. Grafiet
3. Grawel
4. Graniet

Het stuk waar de lava vanuit de magmahaard naar buiten komt heet de ... ?

1. Schoorsteen
2. Krater
3. Kraterpijp
4. Pyroclastische pijp

Hoe snel kan een pyroclastische stroom gaan?

1. 100 kilometer per uur
2. 300 kilometer per uur
3. 500 kilometer per uur
4. 700 kilometer per uur