Letterlijk en figuurlijk

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Letterlijk en figuurlijk

Programma

• Lesdoelen
• Theorie 
• Opdracht (in groepjes)

Lesdoelen

• Tijdens / na deze les:
• Kan je het verschil uitleggen tussen figuurlijk en letterlijk taalgebruik.
• Heb je enkele nieuwe gezegdes en spreekwoorden geleerd.
• Heb je zelf enkele spreekwoorden en gezegdes bedacht en kan je deze uitleggen aan anderen.

Beeldspraak

• Beeldspraak is figuurlijk taalgebruik. 
• Dat wil zeggen dat je niet letterlijk zegt wat je bedoelt, maar juist iets anders (bijv. een bepaald gevoel of kenmerkende eigenschap).

Letterlijk en figuurlijk 

• Letterlijk: het staat er precies zoals het is.
  "De hond staat voor een paal."
  
  
• Figuurlijk: er wordt iets anders bedoeld dan
  wat er staat, er wordt dan vaak een beeld gebruikt.
  "Hij staat voor paal." => Heeft zich belachelijk gemaakt.

Spreekwoorden, gezegden en uitdrukkingen

• Spreekwoorden en gezegden zijn korte uitspraken die een wijsheid, collectieve ervaring of een morele opvatting weergeven.

Spreekwoord

• Een spreekwoord heeft altijd de vorm van een mededelingszin.
  
• Vaak wordt in het eerste zinsgedeelte de oorzaak genoemd en in het tweede gedeelte het gevolg.
• De persoonsvorm in een spreekwoord is altijd in de tegenwoordige tijd.
  
  
• Als de kat van huis is (oorzaak), dansen de muizen op tafel (gevolg).
  => Betekenis: zonder toezicht doet men waar hij zin in heeft.
  
  

Gezegde

• Een gezegde is een vaste verbinding van woorden die een figuurlijke betekenis hebben. 
• Een gezegde heeft geen werkwoord en vormt dus nooit een zin op zichzelf. 
• Een voorbeeld van een gezegde is: ‘Het heeft mij bloed, zweet en tranen gekost om de applicatie op tijd op te leveren."

Uitdrukking

• Een uitdrukking lijkt veel op een gezegde en een spreekwoord. 
• Een gezegde is een vaste verbinding van woorden met een figuurlijke betekenis. 
• Een voorbeeld van een gezegde is "Liefde maakt blind."
  
  

Dit is ___ taalgebruik.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Wat is het spreekwoord?

Wat is het spreekwoord?

Wat is het spreekwoord?

Wat maakt dit tot vermaak?

Wat maakt dit tot vermaak?

Opdracht Spreekwoorden

• Zoek de betekenis van het spreekwoord op en verzin daarna een persiflage (iets nadoen op grappige wijze) op het origineel.
  
  
• Bijvoorbeeld: Een rib uit mijn lijf. - Iets wat heel duur is. - Een rib uit mijn spareribs. / Een velg van mijn Ferrari. “Dat kostte mij een velg van mijn Ferrari.”
  
  
  
• Klaar met de gegeven spreekwoorden? Vul de tabel nog verder aan met spreekwoorden, betekenissen en je eigen versies. Gebruik hiervoor het internet.
  
  
  
• Markeer daarna de 3 spreekwoorden waarvan jij denkt dat je die het vaakst zult gebruiken.