De pest

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

De Pest

Lesson up: inleiding

Tijdens deze les ga je aan de hand van de Lesson up zelfstandig aan de slag met het onderwerp "de pest." Je hebt nodig: een pc of een smartphone met toegang tot het internet. Bij vragen mag je me steeds een bericht sturen via smartschool!

VEEL SUCCES!

Waar denken jullie aan bij het onderwerp "de pest ?"

Vul op de volgende slide aan in het woordweb !

De pest

Tijdens het vervolg van deze les gaan we op zoek naar een antwoord op onze twee probleemstellingen: je ontdekt ze op de volgende slide!

Bekijk daarna het filmfragment op slide 7 , zo kom je te weten of je bij het invullen van het woordweb in de juiste richting hebt gezocht !

Probleemstellingen

1.  Hoe kon de pest zich tijdens de middeleeuwen zo snel onder de bevolking verspreiden ?

2.  Welke maatschappelijke gevolgen had de uitbraak van de pestepidemie ?

Wat is de pest ?

Hoe verspreidt het zich ?

In welke tijdsperiode ondervond men vooral veel last van de pest ?

Welke oorzaken had dit denk je ?

Situering in tijd en ruimte

De grote pestepidemie situeert zich in de middeleeuwen tussen 1346 en 1351 wanneer de ziekte zich over de grootste delen van Europa en Azië verspreidde.

Vormen

Onder welke vormen kan de pest voorkomen ?

Longpest

De pestbacil tast de longen aan waardoor de zieke schuimend en helderrood bloed ophoest. Ademen gaat ook moeilijk. Zonder behandeling sterf je binnen twee dagen aan de ziekte.

Builenpest

De pestbacil tast de Lymfeklieren aan en er vormen zich "pestbuilen" op het lichaam. Dat gaat gepaard met pijn en koorts. Als de pestbuilen doorbreken en etteren kunnen er inwendige bloedingen ontstaan. 70% van de slachtoffers van deze vorm sterft zonder behandeling binnen een week.

Bloedpest

De pestbacil verspreidt zich in de bloedbaan. De zieke krijgt onderhuidse bloedingen waardoor er zich donkere bijna zwarte vlekken vormen op het lichaam. Om die reden krijgt deze vorm ook wel eens "zwarte pest" als benaming.  Zonder behandeling sterf je aan deze vorm binnen de twee uur.

Verspreiding

 Hoe verspreidde de pest zich over Europa ?

Opdracht

Bestudeer de kaart op de volgende slide en beantwoord daarna de vragen.

In welk jaar duikt de ziekte voor het eerst in Europa op ?

1. 1348
2. 1347
3. 1351
4. 1345

In welk jaar wordt de ziekte voor het eerst in onze streken opgemerkt ?

1. 1349
2. 1347
3. 1351
4. 1350

Verspreiding

De ziekte verspreidt zich via vlooien naar ratten en tot slot de mens. Tijdens de middeleeuwen kende men nog niet de leefomstandigheden van vandaag. Ratten konden daardoor dichter bij de mensen komen. Het handelsverkeer (vooral scheepvaart) hielp ook mee aan de verspreiding van de ratten (en dus de pest).

Dodentol

De grote pestepidemie van 1346-1351 eiste naar schatting 25 miljoen mensenlevens. Dat was toen ruim 1/3de van de Europse bevolking !

Behandeling

Hoe werd de ziekte behandeld tijdens de middeleeuwen ?

Pestdokter

De "pestdokters" waren vrijwilligers die door de stad betaald werden om zieken af te zonderen. Onder de snavel van het masker stak men geurige kruiden om besmetting tegen te gaan.

Aderlating

Aderlating (bloedafname) werd tijdens de middeleeuwen (en nog zeker tot in de 18de eeuw) toegepast als methode om het evenwicht tussen de 4 lichaamssappen te herstellen en zo ziektes te bestrijden. De astrologische kalender bepaalde het meest geschikte moment voor de aderlating.

Wat leid je af uit de twee vorige bronnen in fuctie van de behandeling van de zieken ?

Gevolgen voor de samenleving

Welke  gevolgen had de uitbraak van de pestepidemie op de middeleeuwse samenleving ?

Flagellanten

De flagellanten of "geselbroeders" was een fenomeen dat zijn opgang kende tijdens de grote pestepidemie. Deze mensen dachten dat de pest een soort "straf van God" was. Daarom trokken ze als boetedoening door de straten terwijl ze zichzelf sloegen met een zweep.

Opdracht

Op de volgende slide krijg je een sleepoefening om aan te tonen hoezeer de pest van invloed was op het maatschappelijk leven. Zet de oorzaken en de gevolgen bij elkaar.

Oorzaken

Gevolgen

De Joden hadden reeds een betere hygiëne. De pest trof hun minder hard.

Doden werden gedumpt in massagraven. Priesters weigeren uit schrik zieken te bezoeken.

De Joden vluchten naar Oost europa om aan vervolging te ontsnappen.

Sommige mensen beginnen te twijfelen aan de katholieke kerk

Door het grote sterftecijfer ontstaat er een tekort aan werkrachten op de akkers.

De grootgrondbezitters zijn verplicht om de boeren beter te betalen.

Actualisatie

Komt de pest vandaag nog voor ?

Kunnen we de grote pestepidemie vergelijken met het coronavirus in 2020?

Ontdek het in dit deel !

Opdracht

Surf door op de volgende slide te klikken naar het artikel dat je nodig hebt om de vragen te kunnen beantwoorden. Lees het artikel grondig door !

https:

Waar en wanneer maakte de pest nog recente slachtoffers ?

In het artikel is er sprake van nog drie andere landen waar pestslachtoffers zijn gevallen, welke ?

Waarom zouden er net in die landen recent nog pestslachtoffers zijn gevallen?

De pest VS Corona 2020

Hoewel de pest sterk doet denken aan wat we vandaag de dag ervaren met het coronavirus (Covid-19) zijn er toch enkele  verschillen.

De pestbacil is een bacterie.

De pest zorgde op 4 jaar tijd voor 25 miljoen doden enkel in Europa.

Tijdens de middeleeuwen was er geen remedie voor de pest.

Covid-19 is een virus.

Covid-19 heeft op 23-05-2020 wereldwijd 338 000 doden gemaakt.

Voor Covid-19 is ook nog geen remedie gevonden. Maar met de huidige medische kennis is er wel goede hoop dat dit zal lukken in de toekomst.

Bacteriën en virussen verschillen van elkaar in bouw en in de wijze waarop ze zich vermeerderen.

Extra oefening

Als je de les sneller hebt doorlopen of je vindt het onderwerp extra boeiend dan mag je deze oefening nog oplossen. De uitleg vind je op volgende slide.  Indien je de extra oefening niet maakt ga dan meteen naar slide 46 !

De pest heeft invloed op onze taal

Je hebt er misschien nog niet bij stilgestaan maar ons woord "pest" verwijst wel degelijk naar de ziekte. Op volgende slides krijg je vier uitdrukkingen. Ken jij de betekenis ?

Stinken als de pest

De pest aan iets/iemand hebben

Iets/iemand kunnen missen als de pest

Het is een pest

Oplossen probleemstellingen

Kan je na het doorlopen van deze les de probleemstellingen beantwoorden ?

Wees volledig in je antwoord!

Hoe kon de pest zich tijdens de middeleeuwen zo snel onder de bevolking verspreiden ?

Welke maatschappelijke gevolgen had de uitbraak van de pestepidemie ?

Zelfevaluatie

In jullie inbox op smartschool vinden jullie een document ter zelfevaluatie. Gelieve dit in te vullen en ten laatste 2 dagen na afronding van deze les naar mij te verzenden.

Proficiat , je hebt de les succesvol afgerond!

nog vragen ? --> stuur me een bericht via smartschool !