3M 2.8 Erfelijkheidsonderzoek

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Startopdracht 

Log in in LessonUp, je krijgt zo een aantal vragen. 

1. Loop rustig het lokaal binnen en praat zachtjes
2. Ga zitten op je stoel
3. Oortjes doe je uit
4. Je jas hang je over je stoel
5. Pak je chromebook, boek, schrift + pen

Daarna nakijken klassikaal

Wat is een SOA?

1. Seksueel overdraagbare actie
2. Een vorm van griep
3. Seksueel overdraagbare aandoening
4. Een voorbehoedsmiddel

Nuva-ring

Periodieke onthouding

Anticonceptiepil

Spiraaltje

Condoom

Prikpil

Hormoonpleister

Vrouwencondoom

Onbetrouwbare methoden

Beschermd tegen:

SOA's & Zwangerschap

Beschermd tegen:

Zwangerschap & NIET tegen SOA´s

Condoom

De pil

Een spiraaltje

Vrouwen condoom

Coïtus interruptus 

Periodieke onthouding

BARRIERE METHODE

HORMONALE METHODE

PERMANENTE METHODE

ONBETROUW-

BARE METHODE

CONDOOM

voorkomt ovulatie

STERILISATIE

voorkomt dat de zaadcel de eicel kan bereiken 

(PRIK)PIL

voorkomt dat de zaadcel de eicel kan bereiken 

NUVARING

SPIRAALTJE

COITUS INTERRUPTUS

PERIODIEKE ONTHOUDING

Thema 2 voortplanting

• 2.1 Voortplantingsstelsel man
• 2.2 Voortplantingsstelsel vrouw
• 2.3 Veranderingen in de puberteit (tot menstruatiecyclus)
• 2.3 Menstruatiecyclus en 2.4 bevruchting 
• 2.4 Zwangerschap en 2.5 geboorte 
• 2.6 Veilig vrijen
• 2.7 Seksualiteit
• 2.8 Erfelijkheidsonderzoek

Programma

• Leerdoelen
  
• Uitleg basisstof 8 --> Erfelijkheidsonderzoek
• Video DNA en prenataal onderzoek --> 3 minuten
• Opdrachten maken
• Afsluiting --> Wat heb je geleerd?
                         Wat wil je nog meer weten?
                         Wat heb je nog niet helemaal goed begrepen?

Leerdoelen 

• Je kunt situaties noemen waarin het verstandig is genetisch advies in te winnen.
• Je kunt methoden van prenataal onderzoek beschrijven. 

Chromosomen

• Bevinden zich in de celkern
• Ze bestaan o.a uit DNA  = informatie erfelijke eigenschappen
• Ze komen in paren voor (23 paren bij een mens)

Chromosomenkaart

• Alle paren hebben een nummer
• Paar 23: de geslachtschromosomen
  
• XX = meisje
• XY = jongen

Man XY                  vrouw   XX

• Opgerold DNA
• Komen voor in chromosomenparen (twee dezelfde chromosomen)
• Mensen hebben 23 chromosomenparen (46 chromosomen)

Erfelijkheidsonderzoek

Bij erfelijke ziekten in de familie --> 

Het DNA (chromosomen) wordt onderzocht op erfelijke ziekte. 

Drager = als iemand met de informatie voor een ziekte op één chromosoom heeft, maar zelf niet ziek is.

Genetisch advies = Advies na onderzoek erfelijke afwijkingen.

Prenataal onderzoek

Prenataal = voor de geboorte.

Soorten onderzoeken:

• Echoscopie 
• NIPT (niet-invasieve prenatale test)
• Vlokkentest 
• Vruchtwaterpunctie  

Echoscopie (echo)

De baby wordt zichtbaar doormiddel van geluidsgolven.

• Ontwikkeling controleren
• Controleren op afwijkingen
• Geslacht bepalen 

     (indien mogelijk)

Beeld bij echoscopie

NIPT

NIPT = Niet-invasieve prenatale test

• Bloedtest (van de moeder)
  
• Bevat DNA van de placenta, deze bevat DNA van de baby
• Onderzoekt chromosomen op afwijkingen

Vanaf week 10 van de zwangerschap (2024) In het boek staat week 11. 

Vlokkentest

• Arts haalt weefsel uit de placenta.
• Cellen worden onderzocht op afwijkingen van chromosomen. 
• Geslacht kan worden vastgesteld.
• Mogelijk vanaf de 8e week v/d zwangerschap.
• Vergroot kans op een miskraam

Een vlokkentest kan 

via de vagina of via 

de buik uitgevoerd

worden.

Vruchtwaterpunctie 

• Vruchtwater wordt opgezogen met een naald. 
• In vruchtwater zitten cellen van de foetus --> onderzocht op afwijkingen van chromosomen.
• Geslacht kan worden vastgesteld.
• Vanaf 16 weken zwangerschap.
• Vergroot kans op een miskraam.

Vlokkentest en vruchtwaterpunctie

Deze onderzoeken vergroten de kans op een miskraam en worden daarom alleen uitgevoerd als daar een reden voor is. 

Bijvoorbeeld:

• Na NIPT test, bij uitslag met verhoogde kans op ziekte
• Als een vrouw al meerdere miskramen heeft gehad
• Bij erfelijke ziekte in de familie

Huiswerk

Lezen 2.8

Maken opdracht 1 t/m 4 

en 6

Herhalen en/of extra oefenen

Verschillende oefeningen

Playlist uitlegvideo's 

Video samenvatting

Effectief leren video's

Sleep de woorden op de goede plek!

Echo

Vruchtwaterpunctie

Vlokkentest

Schrijf 2 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 1 ding op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen. (Dit mag over het hele thema zijn)

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.