48-2,3: Leestekens, koppelteken en weglatingsstreepje

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

Neem blz. 250 alvast voor je.

Lesdoelen

Aan het eind van de les kun je:

leestekens op de juiste manier gebruiken,

koppeltekens en weglatingsstreepje op de juiste manier gebruiken.

Leestekens

• 5 leestekens

1.  Punt
2. Vraagteken
3. Uitroepteken
4. Komma (aanhalingstekens)
5. Dubbele punt

Hoofdletters en leestekens

- Begin van de zin hoofdletter

- Einde van een zin leesteken

Komma's

- Twee persoonsvormen

- Voegwoorden

- Opsomming in/van een zin, directe rede.

koppelteken en weglatingsstreepje

Waarom is het belangrijk dat je goed kunt spellen?

Het koppelteken

• Een samenkoppeling van meer dan drie woorden krijgt een streepje, zodat het overzichtelijk blijft: het staakt-het-vuren, laag-bij-de-gronds
• Ook als met deze samenkoppeling een nieuwe samenstelling wordt gemaakt, maar het tweede deel mag er dan aan vast: doe-het-zelfzaak, nek-aan-nekrace
• In samenstellingen waarbij er twee klinkers achter elkaar komen te staan die gaan botsen (klinkerbotsing): auto-ongeluk, oma-achtig, ski-jas
• Alleen bij een samenstelling van twee woorden: zo-even en niet in één woord: poëzie, vacuüm
• 
  

Het koppelteken

• Bij samenstellingen die beginnen met een letter, teken of afkorting: cd-speler, &-teken, 40-plusser
• Let op: alleen bij samenstelling, dus wel: cd'tje, dvd's
• Bij aardrijkskundige namen: Zuid-Holland, Noord-Amerika
• Bij woorden met Sint of St: sint-bernhardshond, Sint-Pietersberg
• Bij woorden met de voorvoegsels: niet-, non-, bijna-, oud-, ex-, adjunct-, kandidaat-, interim-, leerling-, assistent-, collega- 
  
• Bij samenstellingen uit twee gelijke delen: trainer-coach, minister-president

Weglatingsstreepje

Dinsdagavond en woensdagavond ga ik sporten.

Fietsvakanties, werkvakanties en taalvakanties zijn best populair. 

Samengestelde woorden. Soms kun je een deel vervangen door een weglatingsstreepje. 

Dan krijg je:

Dinsdag- en woensdagavond ga ik sporten

Fiets-, werk- en taalvakanties zijn best populair

Noteer het weglatingsstreepje op de juiste plek:

wielerwedstrijden en hardloopwedstrijden

Nog eens:
wiellengte of neuslengte

Kijk eens naar de volgende woorden:

radioomroep

autoongeluk

70jarige

%teken

NoordNederland

haatliefdeverhouding

Theorie (koppelteken)

Koppeltekens gebruiken we:

- om leesfouten te vermijden, klinkerbotsing
zo-even, stage-uren, radio-omroep, na-apen
- in aardrijkskundige namen met een extra toevoeging
Noord-Brabant, Zuid-Amerika, Midden-Nederland

- bij cijfers, letters en andere tekens
$-teken, vmbo-leerling, 70-jarige, tbs-kliniek

Vervolg theorie (koppelteken)

- bij dubbele achternamen
Ernst Jansen-Steur, Hannie Werters- van de Hoek
- bij een functie, rang of titel
assistent-bedrijfsleider, minister-president

- in de combinatie 'niet + een ZN'
niet-roker, niet-alledaags

- tussen gelijkwaardige delen in een samenstelling

woon-werkverkeer, haat-liefdeverhouding, hang-en-sluitwerk

Waar is het koppelteken juist gebruikt?

1. minijurk
2. mini-jurk

Waar is het koppelteken juist gebruikt?

1. BMIwaarden
2. BMI-waarden

Waar is het koppelteken juist gebruikt?

1. 14 jarigen
2. 14-jarigen

Wat is juist?

1. ex-roker
2. ex roker
3. exroker
4. ëxroker

Wat is juist?

1. mee-ëten
2. mee-eten
3. meeëten
4. meëeten

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. verzekeringsmaatschappij
2. verzekerings-maatschappij
3. verzekerings maatschappij
4. ik weet het niet

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. whiskycola
2. whisky cola
3. whisky-cola
4. ik weet het niet

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. adjunctdirecteur
2. adjunct directeur
3. adjunct-directeur
4. ik weet het niet

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. winkelcentrum
2. winkel centrum
3. winkel-centrum
4. ik weet het niet

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. Calvépindakaas
2. Calvé pindakaas
3. Calvé-pindakaas
4. A en C mogen allebei

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. kophalsrompboerderij
2. kop hals romp boerderij
3. kop-hals-romp-boerderij
4. kop-hals-rompboerderij

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. langetermijnplanning
2. lange termijn planning
3. lange-termijn-planning
4. lange-termijnplanning

Maken/huiswerk

Blz. 250: opdracht 1, 2, 4.

Blz. 254: opdracht 2, 3, 4.

Daarna verder met de discussie.