1.1: Herhaling van globalisering

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom in vwo 4

Guido Wiemer

GWR

Van 1987

Zelf VWO op Het Streek gedaan (1987-2005)

Sociale Geografie gestudeerd

Religiewetenschappen gestudeerd

10e jaar docent

Getrouwd met MJW

Wat is globalisering?

Wat veroorzaakt globalisering?

Welke rol spelen bedrijven in het ontstaan van globalisering?

Globalisering

Dit hoofdstuk:

- Huiswerk in de LessonUp "Globalisering H1 V4"

- Alleen groene dia's verplicht: blauw en rood extra stof, geel is herhaling. 

- Klassencode: cdvkn

Waar denk je aan bij globalisering?

Globalisering

Herhaling:

- Sneller en goedkoper transport & open grenzen --> tijd-ruimtecompressie

--> Meer handel (ieder gebied maakt wat hij/zij het beste kan)

WTO (Wereld Handels Organisatie); stimuleert open grenzen --> Vrijhandel

Bedrijven verplaatsen onderdelen van de productieketen (dus alleen het hoofdkantoor, productie, grondstofwinning, ontwerpafdeling, R&D)

Bedrijven met onderdelen in verschillende landen: Multinationals

Ik ga er van uit dat dit allemaal nog helder is. Vragen?

2.1: Internationale arbeidsverdeling

Geef aan wat het verschil is tussen centrumlanden, semi-perifere landen en centrumlanden

2.1: Internationale arbeidsverdeling

Vorige keer:

- Makkelijker reizen (kosten + tijd daalden) --> Tijd-Ruimte compressie

- Beleid van open grenzen

--> Meer handel

--> Bedrijven verplaatsen delen van het bedrijf: Multinationals

--> Triade blijft het belangrijkst

Vandaag:

- Internationale arbeidsverdeling

Bedrijven verplaatsen makkelijk

Betere infrastructuur, bereikbaarheid, ICT e.d.

--> Bedrijven verplaatsen onderdelen (let op; niet hele bedrijven verplaatsen!)

--> Bedrijven worden "Footloose" 

Welk vestigingsvoordeel hoort bij welke locatie?

Centrumlanden

Perifere landen

Semi-perifere landen

Lage lonen

Hoog opleidingsniveau

Goedkope vestiging

Hoge arbeidsproductiviteit

Weinig handelsbarieres t.o.v. andere landen

Minder controle op arbeidsvoorwaarden

Minder controle op milieu

Beste van beide kanten

Bedrijven verplaatsen makkelijk

Dat heeft gevolgen voor landen!

Welke gevolgen?

--> Ieder land doet waar hij goed in is:

Tussen landen wordt het werk verdeeld

= Internationale arbeidsverdeling: Centrum; diensten / periferie; grondstoffen (standaardvraag CE)

Gevolgen niet voor elk land hetzelfde!

Welke eigenschap hoort bij welke gebied?

Centrumlanden

Perifere landen

Semi-perifere landen

Afhankelijk

Werk wat meer geld oplevert

Interessante plek voor "moeilijkere" industrie

Hier worden beslissingen gemaakt

Hier gaat de winst van de onderneming heen

Vooral handel met 1 of enkele landen

Produceert veel grondstoffen

Opkomende economieën

Economische groei: hoge pieken, diepe dalen

Nemen soms bedrijven over uit de rijke delen van de wereld

Industrie trekt weg

Geef een voor- en nadeel van de verplaatsing van bedrijven voor:
- Perifere gebieden
- Centrumgebieden

Gevolgen voor regio's: Als bedrijven komen

Standaard vraag in CE: Waarom worden bedrijven uit het centrum gevraagd om te werken in de periferie?

+ Kennis / afzetnetwerk / machines / kunnen milieuvriendelijker produceren / legale werkgelegenheid / nieuwe werknemers geven de lokale economie een boost. 

- Winst gaat naar centrumgebied (buitenlands bedrijf)

- Minder werkgelegenheid voor lokale werknemers (buitenlandse bedrijven nemen eigen werknemers mee)

- Lokale bevolking kan deel van de grond kwijtraken (omdat buitenlandse bedrijven zich precies daar willen vestigen. 

- Productie gaat grootschaliger; negatieve gevolgen voor leefomgeving

Gevolgen voor regio's

Kortom:

- Winst en macht in het centrum (hoofdkantoor; ontwerpafdeling e.d.)

- Periferie: erg afhankelijk van keuzes centrum. Geen/weinig winst. (hoofdkantoor kan beslissen om bedrijfsonderdeel te verplaatsen)

Let op: 

Haal de belangen van een bedrijf en van een overheid niet door elkaar! Een Nederlands bedrijf en de Nederlandse overheid hebben niet dezelfde belangen!

Nadeel voor periferie: Verslechterende ruilvoet

Ruilvoet: de verhouding tussen het exportprijspeil en het importprijspeil

Waarde grondstoffen daalt

Waarde eindproducten stijgt (met nieuwe technologie)

Kortom: steeds meer bananen exporteren om dezelfde hoeveelheid computers te betalen.

Ruilvoet verbetert voor centrumlanden.

Gevolgen voor regio's: Als bedrijven weg gaan

In centrum: industrie trekt weg

Daardoor; werkloosheid onder laagopgeleiden 

(deze groep heeft minder kansen om nieuw werk te vinden)

Regio's waar het gemiddeld inkomen sterk is gedaald

Gevolgen voor beleid?

Europese landen zijn lange tijd de grootste investeerders in Afrika geweest. De laatste jaren investeert China steeds meer in Afrika. Geef twee redenen waarom China in Afrika investeert.

Gebruik de bron.
De meeste landen met een grote muziekmarkt hebben vergelijkbare kenmerken.
Geef van deze landen
- een gemeenschappelijk demografisch kenmerk;
- een gemeenschappelijk economisch kenmerk.

Gebruik de bron.
Leg uit dat de muziekindustrie de laatste twintig jaar
door tijd-ruimtecompressie sterk veranderd is.
Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

Gebruik de bronnen.
In de mondiaal georiënteerde muziekindustrie bestaat een centrum-periferiepatroon.
Geef
- vanuit de sociaal-culturele dimensie aan dat in de mondiaal
georiënteerde muziekindustrie een centrum-periferiepatroon bestaat;
- vanuit de politieke dimensie aan dat regeringen invloed kunnen
hebben op dit patroon.

Gebruik de bron. Streamingsdiensten kunnen bijdragen
aan globalisering, maar ze kunnen ook leiden tot
herwaardering van regionale en nationale identiteiten.
Geef aan op welke manier streamingsdiensten kunnen bijdragen aan:
- culturele globalisering;
- herwaardering van regionale en nationale identiteiten.

Stel: ik ben een bedrijf. Ik ben op zoek naar een land met:
lage loonkosten
laag % aan te betalen belasting en
een hoog % van de giftige stoffen die ik illegaal mag dumpen.
Doe een aanbod om mijn bedrijf naar jouw land te halen.

Landen willen bedrijven aantrekken

Volgens antiglobalisten / andersglobalisten:

Huiswerk:

Zie magister

Om over na te denken: 

- Welk wereldbeeld zou degene hebben die het wereldsysteem (C/SP/P) heeft bedacht? 

- Wat zijn voor- en nadelen om de wereld in te delen in C/SP/S?

Vaak wordt er van uit gegaan dat globalisering steeds voortgaat; er komt steeds meer verbinding. Kun je een reden geven waarom de mate van globalisering zal afnemen?

Redenen waarom globalisering zal afnemen:

- Olie kan duurder worden (en daardoor transport)

- Door automatisering verplaatst productie weer terug naar centrumlanden (garnalenpeller)

- Door stijging lonen verplaatst productie weer terug naar centrumlanden

- Snelle levering belangrijker dan lagere prijs, dus productie dichter bij centrumlanden: Zara laat veel produceren rond Mid. Zeegebied, daardoor minder vertraging tussen mode en tijd dat het product in de winkel ligt, wordt er minder kleding weggegooid/in de uitverkoop gedaan en dat compenseert hogere loonkosten)

- China produceert veel. Andere landen, met lagere loonkosten, kunnen hier nauwelijks mee concurreren. 

Let op: waarheidsgehalte gebruikte argumenten verschilt; soms meer anekdotes

Er zijn ook mensen die tegenstander zijn van globalisering. Zogenaamde "andersglobalisten". Kun je negatieve effecten geven van globalisering?

Negatieve effecten globalisering:

Uitbuiting aarde (grondstoffen, klimaatverandering, ontbossing e.d.)

Uitbuiting mensen (slechte arbeidsomstandigheden)

Uitbuiting landen (hoofdkantoor op plek waar men weinig belasting betaalt)

Grotere ongelijkheid (zie achtergrond)

Voor volgende les:

T/m dia 26 uit de LessonUp maken