Les 09 Poëzie (deel 1) -2023

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

Hoe zou jij poëzie omschrijven in één woord?

Wat doet het ideale gedicht volgens jou vooral?

1. het ontroert
2. het troost
3. het stemt tot nadenken
4. het zet aan tot actie

Wat primeert voor jou in een gedicht?

1. vorm
2. inhoud

Wat is volgens jou het belangrijkste thema voor het ideale gedicht?

1. liefde, vriendschap
2. verdriet, afscheid
3. technologie en onze maatschappij
4. het raadsel van ons bestaan

Stijn De Paepe

Stijn De Paepe

1. Wat is poëzie?

1.1 Opbouw van een gedicht

Vul volgende woorden in op de juiste plaats: lyriek - verzen - strofes - dichter - emoties

Gedichten (poëzie, _______________) verschillen alleen al door de bladschikking van toneel en verhalen. Zinnen lopen niet door zoals in een roman, maar staan verspreid over korte _______________ die opgedeeld worden in _______________. Gedichten zijn meestal korte teksten waarin de _______________ iets wil uitdrukken of oproepen. Hij gebruikt daarvoor beeldspraak, rijm, associaties en allerlei soorten stijlfiguren en vormelementen. Poëzie is het genre bij uitstek om _______________ uit te drukken of los te maken. Nog niet helemaal mee met alle nieuwe termen? Geen paniek! In de tweede en derde graad word je bedolven onder de poëzietermen, nog even geduld dus! 

1. Wat is poëzie?

1.1 Opbouw van een gedicht

Gedichten (poëzie, lyriek) verschillen alleen al door de bladschikking van toneel en verhalen. Zinnen lopen niet door zoals in een roman, maar staan verspreid over korte strofen die opgedeeld worden in verzen. Gedichten zijn meestal korte teksten waarin de dichter iets wil uitdrukken of oproepen. Hij gebruikt daarvoor beeldspraak, rijm, associaties en allerlei soorten stijlfiguren en vormelementen. Poëzie is het genre bij uitstek om emoties uit te drukken of los te maken. Nog niet helemaal mee met alle nieuwe termen? Geen paniek! In de tweede en derde graad word je bedolven onder de poëzietermen, nog even geduld dus! 

Even oefenen!

Enkele woorden zijn verdwenen in het gedicht. Kun jij een suggestie bedenken? Vul de ontbrekende woorden in in het gedicht. 

Vergelijk met je buur. Is er een verschil?  

Bekijk de vragen in je bundel! 

1.2 Onderwerpen en thema 

Het thema van een gedicht is het antwoord op de vraag waarover het gedicht gaat. Een thema is zo goed als altijd een abstract woord (bv. verliefdheid, verlies, winter). 

1.3 Verschillende dichtvormen

Een dichtvorm is een vaste opzet van een gedicht, waarmee het rijmschema, het ritme, de klank of de inhoud van het gedicht kan worden voorgeschreven. 

→ Lees de gedichten en verbind ze met de passende dichtvorm. Werk in groepjes.

1.3 Verschillende dichtvormen

Verbetersleutel oefening:

1 D

2 C

3 A

4 G

5 F

6 H

7 B

8 E

2. Ook dit is poëzie

  

‘Poëzie is saai!’ ‘Poëzie is moeilijk!’ ‘Poëzie is niets voor mij.’ Ja, poëzie heeft nog flink te kampen met vooroordelen. Zelf heb ik dat nooit erg gevonden, want ze dagen mij als dichter uit om er speels tegenin te gaan. Poëzie is een underdog, die ik maar al te graag laat kwispelen.

- Maud Vanhauwaert -

2. Ook dit is poëzie

2.1 Beeldende poëzie — 2.2.1 Een typografisch gedicht  

a) Wat valt je op aan deze typografische gedichten?

b) Hoe moet je het gedicht lezen? Vind je dat makkelijk?

e) Is dit volgens jou poëzie?

2. Ook dit is poëzie

2.1 Beeldende poëzie — 2.2.2 Een beeldsonnet

2. Ook dit is poëzie

2.1 Beeldende poëzie — 2.2.3 Stiftgedicht

2. Ook dit is poëzie

2.1 Beeldende poëzie — 2.2.4 Stapelgedicht

2. Ook dit is poëzie 

2.2 Muzikale poëzie — 2.2.1 Slam Poetry

Naast visuele poëzie is er ook muzikale poëzie. Het is een vorm van poëzie die al eeuwen bestaat; gedichten voordragen waarbij ritme en klank minstens even belangrijk zijn als de vorm.

Dichters nemen het tegen elkaar op,  zoals in een boksmatch, maar dan met woorden.  Vaak leunt het genre dicht aan tegen hiphop. 

Warmste Week 2022 - Slam Poetry

Kate Adjai (23), die zelf in kansarmoede opgroeide, 

maakt de totale opbrengst van De Warmste Week bekend met een pakkend gedicht:

www.vrt.be

a) Vond je het leuk om naar te kijken/luisteren?

b) Wat vond je hier mooi/niet mooi aan?

Er is meer ... 

2. Ook dit is poëzie 

2.3 Creatief schrijven — 2.3.1 Raadgedicht 

2. Ook dit is poëzie 

2.3 Creatief schrijven — 2.3.2 Flarfgedicht 

2. Ook dit is poëzie 

2.3 Creatief schrijven — 2.3.2 Flarfgedicht 

2. Ook dit is poëzie 

2.3 Creatief schrijven — 2.3.3 Whatsapp-gedicht 

2. Ook dit is poëzie 

2.3 Creatief schrijven — 2.3.4 Poem generator (ipv Poetweet) 

-  Via deze site (engelstalig) kun je aan de hand van kernwoorden je eigen 

     gedicht samenstellen (bv. sonnet, achrosticon, limerick ...)

- Give it a go! 

2. Ook dit is poëzie 

2.3 Creatief schrijven — 2.3.3 Poetweet

Via de website Poetweet kon je tot even geleden een gedicht laten maken van tweets. Je hoeft gewoon de naam van het Twitteraccount in te geven van je gekozen Twitteraar. Daarna kan je kiezen tussen drie soorten van gedichten: een sonnet, een rondeel of een achtregelig gedicht. 

Helaas is de website in maart 2022 offline gehaald.

2. Ook dit is poëzie 

2.3 Creatief schrijven — 2.3.34Poetweet

— 2.3.34Poetw

2. Ook dit is poëzie 

2.3 Creatief schrijven — 2.3.3 Instapoëzie

2. Ook dit is poëzie 

2.3 Creatief schrijven — 2.3.3 En nog veel meer

3. Poetry Reading Session

Het brengen van poëzie vraagt natuurlijk wel wat oefening. Je mimiek, stemgebruik, tempo ... bepalen hoe jouw publiek het gedicht ervaart. Om wat inspiratie op te doen, kun je alvast even kijken naar het volgende filmpje waarin Maud Vanhauwaert aan het dichten slaat in de Brugse binnenstad. 

Klaar voor wat uitdaging?!

Op de volgende slides vind je heel wat poëziechallenges terug. Klaar om de poëet in je even uit te laten? 

Maak je eigen stapelgedicht! 

Je krijgt vijf minuten om  op zoek te gaan naar krakende titels, pronkende auteurs, klassieke sprookjesboeken etc. Elk exemplaar met een titel kan gebruikt worden om je eigen boekgedicht te maken.

Neem een foto van jouw boekgedicht/stapelgedicht en plaats die op de Padlet. Kan de klas raden welk gedicht van jou is? 

Maak met je klasbuur een Whatsappgedicht! 

Hoe begin je hier nu ook alweer aan? 

Enkele tips: 

• Stuur niet gewoon 'hallo' naar elkaar, maar begin onmiddellijk met een mysterieuze zin. Bijvoorbeeld: Die ochtend / Kom terug / Ik spring over / ... 
• Blijf niet eindeloos sturen, korte gedichten hebben soms meer pit. 
• Zorg dat je gedicht op 1 scherm kan, op die manier kun je een mooie printscreen nemen als bewijs van je gedicht.

Plaats een foto van je gedicht op Padlet. 

Een kleine klasuitdaging?

Probeer in de chat van de Google Meet met de hele klas een gedicht te maken. De leerkracht begint met een vers, daarna is het aan jullie. Wacht af tot je voelt dat jouw moment aangekomen is: haal de meest kronkelende, krinkelende, weelderige woorden uit je hersenpan en laat de creativiteit de vrije loop. Zorg dat het gedicht waarde en inhoud heeft, máár uiteraard kan een vleugje dichterlijke vrijheid nooit kwaad. Benieuwd wat jullie hier van zullen bakken!

E-heum, e-heum, e-heum, 't is met een speechke! 

Ga op zoek naar een rijmend gedicht, een kinderlijke vers of een liederlijke leuze op het internet. Je kunt een gedicht nemen van een bekende dichter, maar ook gedichten van het pulpgenre zijn toegelaten. Probeer een gedicht te kiezen waar de emoties als het ware uitspringen. Kun jij die emoties overbrengen tijdens het voordragen van een gedicht? Oefen 5 minuten in, misschien vragen we straks wel aan jou om de les op een poëtische wijze af te sluiten.