1.1 Van jager-verzamelaars naar boeren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

1. Van jagers-verzamelaars naar boeren

1. Tijd van jagers en boeren

1. Van jager-verzamelaars naar boeren

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier de eerste mensen leefden.

Wie is dit?

Ötzi als ijsmummie

Reconstructie van Ötzi

Wat weten jullie nog van jagers-verzamelaars?

Bronnen

• Prehistorie: Periode van ongeschreven bronnen
  

• Historie: Periode waarin er ook geschreven bronnen zijn 

Drie kenmerkende aspecten

1. Levenswijze van Jagers en Verzamelaars
   
2. Ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen 
   
3. Ontstaan van de eerste steden en landbouwstedelijke samenlevingen 
   

Prehistorie

• Historie = geschreven geschiedenis

• Pre = voor

• Tijd vóór dat mensen konden schrijven 

Prehistorie

• De prehistorie eindigt niet overal ter wereld op hetzelfde moment!

• Als een volk een schrift ontwikkelt dan begint voor dat volk de historie en eindigt de prehistorie.

Archeologie

Een archeoloog zoekt overblijfselen van de menselijke samenleving, zoals gebruiksvoorwerpen. Oude voorwerpen kunnen je iets vertellen die over het leven van honderden dan wel duizenden jaren geleden.

Prehistorie

Prehistorie is voorgeschiedenis. Vroeger bestonden er geen letters en boeken. Om toch te weten hoe het leven er toen uitzag moeten we het opzoeken, Niet op het internet, maar in de grond! 

Wat je vindt...

...mag je houden? Nee, dat is eigendom van de degene van wie de grond is. Heel voorzichtig onderzoeken acheologen de grond, laagje voor laagje. Net als jij vroeger, in de zandbak...

Artefact

Een artefact is iets wat je vindt in de grond. Een bot, stukje gereedschap of een gebruiksvoorwerp. Zoals een kleibeker.

https://schooltv.nl/video/jagers-en-verzamelaars-mensen-in-de-steentijd/#q=jagers

Ontstaan mens

3 Opties/Ideeën:

- Scheppingsverhaal (creationist)
- Evolutie 

(Darwinist) 
- Beide 

De eerste mensen

• Homo betekent mens
• Homo habilis: 'handige mens' (2,1 - 1,5 miljoen jaar geleden)
• Homo erectus: 'rechtopgaande mens' (1,9 miljoen - 140.000 jaar geleden)
• Homo sapiens: 'wijze mens' (200.000 jaar geleden tot nu)
• 
  

• Homo neanderthalensis: 'Neanderthaler' (275.000 - 20.000 jaar geleden) 
  

Lucy

15.000 v. Chr.

• Laatste deel IJstijd

• Nederland:

- Toendra
- Mammoeten, wolven, paarden en rendieren
- 1000 bewoners

Groepen van 30-50 mensen

• Trekken achter hun eten aan
  

• Eenvoudige woningen: hutten/grotten

• Weinig bezittingen

Jager-verzamelaars

• Leven van de natuur

• Mannen: jagen (ook: vissen)

• Vrouwen: verzamelen van bessen, noten enz.

• Nomaden

12.000 jaar v. Chr. Doggerland

Prehistorie

• Steentijd
• Bronstijd
• IJzertijd

Waarom zouden er rotstekingen in grotten zijn gemaakt?

Sociale verschillen

• Aan grafgiften kunnen we zien welke sociale positie iemand had.
  

Klimaatverandering

• Rond 20.000 v. Chr

• De aarde wordt natter en warmer

• Rond 12.000 v. Chr.: Delen van Afrika en Midden-Oosten: droger 

De vruchtbare halve maan

• De eerste agrarische samenlevingen ontstonden tussen de rivier de Eufraat en de Tigris.
  
  
• Het gebied dat we nu Irak noemen. 

Landbouwrevolutie

• Jager-verzamelaars worden boer
  

• De landbouwrevolutie duurde meer dan 1000 jaar

• Landbouw bestaat uit: akkerbouw en veeteelt

Gevolgen Neolithische revolutie

• Voedselproductie steeg
• De bevolking groeit
• Mensen gaan sedentair leven (vaste woonplaats)
• Er komen verschillen tussen mensen

Maken 1.1

Opdracht: 1, 2a, 3, 4, 7 en 9a  en b