2.4 Het einde van de oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 4

Het einde van de oorlog

De Eerste Wereldoorlog

...twee oorzaken en drie gevolgen van de
Russische Revolutie noemen.

...uitleggen hoe Duitsland uiteindelijk werd verslagen.

...uitleggen welke gevolgen de vredesverdragen hadden
voor de centralen.

Aan het einde van de les kan je...

De industriële revolutie had gevolgen zoals bevolkingsgroei,
economische groei en de sociale kwestie

Langzaam kwamen er sociale wetten om het leven van arbeiders te verbeteren

Feministen kwamen op voor hun rechten: de eerste feministische golf wilde toegang tot hoger onderwijs en vrouwenkiesrecht

HERHALING

In 1917 kwam er een nieuwe grondwet waarin de socialisten (algemeen mannenkiesrecht) en de confessionelen (financiële gelijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs) hun zin kregen. Dat noemen we de pacificatie van 1917.

In de grondwet kregen we ook een kiesstelsel
van evenredige vertegenwoordiging
(dus geen districtenstelsel meer)

Vrouwen kregen in 1917 passief kiesrecht en in 1919 actief kiesrecht.

HERHALING

Rond 1900 waren er spanningen in Europa:

• nationalisme
• modern imperialisme
• militarisme
• wapenwedloop
• bondgenootschappen: centralen en geallieerden

Dit zijn de vijf oorzaken van de Eerste Wereldoorlog

Duitsland lag tussen twee vijanden in. Zij wilden een tweefrontenoorlog voorkomen.
Generaal Von Schlieffen bedacht hier een plan voor: het Von Schlieffenplan.

HERHALING

De aanleiding van de Eerste Wereldoorlog was de moord op Frans Ferdinand. 

Door de bondgenootschappen gaan steeds meer landen elkaar de oorlog verklaren.
Duitsland komt zo in een tweefrontenoorlog.

De Duitse opmars liep stil in België. De legers groeven zich in in loopgraven.

HERHALING

De Eerste Wereldoorlog kent ten minste 15 miljoen slachtoffers.

Oorzaken zijn de massale inzet van soldaten, nieuwe wapens

 en het feit dat er veel landen bij betrokken waren.

Alle middelen in het land worden ingezet voor de winst: een totale oorlog.

Propaganda en censuur wordt gebruikt om de bevolking positief te houden over de oorlog en het aanwakkeren van een vijandbeeld. 

HERHALING

In 1914 werd België bezet, Nederland bleef neutraal

In België ontstond grote schaarste door de bezetting

Nederland profiteert in het begin van de oorlog, maar later kreeg Nederland ook te maken met grote schaarste. Onder andere door handelsbelemmeringen.

Er worden maatregelen genomen door de overheid, zoals een distributiesysteem (bonnen).

Veel Belgische vluchtelingen worden in Nederland opgevangen in vluchtelingenkampen.

Veel Belgen gaan in 1915 terug, maar een aantal blijft in NL

De Duitsers leggen een dodendraad aan langs de grens, waardoor het aantal vluchtelingen en de smokkel afneemt

HERHALING

§2.4

Het einde van de oorlog

A

De Russische Revolutie

Leerdoel:

Je kan twee oorzaken en drie gevolgen van de Russische Revolutie noemen.

Begrippen:

communisme

Russische Revolutie

B

Duitsland wordt verslagen

Leerdoel:

Je kan uitleggen hoe Duitsland uiteindelijk werd verslagen.

Begrippen:

onbeperkte duikbotenoorlog

wapenstilstand

C

Vredesverdragen

Leerdoel:

Je kan uitleggen welke gevolgen de vredesverdragen hadden voor de centralen.

Begrippen:

Verdrag van Versailles

Volkenbond

Al voor de oorlog was er veel onvrede in Rusland:

• Het grootste deel van de bevolking bestond uit arme boeren
• Arbeiders moesten keihard werken voor een laag loon
• De Tsaar (Russische keizer) en de adel hadden alle macht en rijkdom in handen. 

Soldaten waren slecht getraind, kregen weinig/slecht eten en hadden geen goede uitrusting. 

Leerdoel:

Je kan twee oorzaken en drie gevolgen van de Russische Revolutie noemen.

Begrippen:

communisme

Russische Revolutie

§2.4

Het einde van de oorlog

A

DeBoze burgers

De Russische Revolutie

In februari 1917 was de situatie onhoudbaar geworden.

Er was een enorm voedseltekort omdat veel boeren aan het front moesten vechten.

Er braken rellen uit in de hoofdstad Sint-Petersburg. Het leger wilde niet op de bevolking schieten.

De Tsaar moest aftreden.

Het was het begin van de Russische Revolutie

§2.4

Het einde van de oorlog

A

DeBoze burgers

De Russische Revolutie

Nadat de Tsaar was afgetreden, besloot de nieuwe, tijdelijke regering om de oorlog tegen Duitsland voort te zetten.

Veel Russen wilden dat niet.

Dit was de kans voor Vladimir Lenin, de leider van de communisten, om de macht te grijpen. 

Dit leidde tot de volgende veranderingen:

• Rusland werd een communistisch land, met Lenin als leider
• Lenin sloot vrede met de Duitsers: Rusland stapte dus uit de oorlog.

§2.4

Het einde van de oorlog

A

DeBoze burgers

De Russische Revolutie

Het communisme wil een samenleving waarin iedereen gelijk is. De productiefactoren (grond, grondstoffen, fabrieken) zijn in handen van de staat. 

§2.4

Het einde van de oorlog

A

DeBoze burgers

De Russische Revolutie

De hamer en de sikkel werden het symbool van het communisme. 

Het zijn de symbolen van de arbeiders: de sikkel van de boeren en de hamer van de fabrieksarbeiders. 

Het communisme is een extreme vorm van het socialisme

Communisten geloofden dat overal op de wereld de 'revolutie' van de arbeiders tegen de rijke machthebbers zou plaatsvinden. 

Ook in Nederland geloofde Pieter Jelles Troelstra (leider van de socialisten) in de revolutie: hij riep de revolutie uit.

Het was een grote mislukking en staat bekend als de 'Vergissing van Troelstra'.

§2.4

Het einde van de oorlog

A

DeBoze burgers

De Russische Revolutie

De Eerste Wereldoorlog was ook een oorlog op zee:

• Britse oorlogsschepen blokkeerde Duitse havens
• Duitsers probeerden toevoer van goederen naar GB te blokkeren: onbeperkte duikbotenoorlog
• Steeds meer Nederlandse en Amerikaanse koopvaardijschepen werden tot zinken gebracht. 
• Hierdoor besloot de VS om in 1917 deel te nemen aan de oorlog.

Leerdoel:

Je kan uitleggen hoe Duitsland uiteindelijk werd verslagen.

Begrippen:

onbeperkte duikbotenoorlog

wapenstilstand

§2.4

Het einde van de oorlog

B

DeBoze burgers

Duitsland wordt verslagen

Eind 1918 kwam in Duitsland het besef dat ze zouden verliezen. 

Het volk kwam in opstand tegen de keizer, deze moest aftreden. Hij vluchtte naar Nederland en kreeg hier asiel.

De nieuwe Duitse regering besloot om te stoppen met de oorlog.

Op 11 november 1918 werd de wapenstilstand getekend door Duitsland. Het Turkse Rijk en Oostenrijk-Hongarije hadden dit vlak daarvoor gedaan.

Frankrijk, Engeland en de VS waren de grote winnaars. Duitsland was de verliezer. 

§2.4

Het einde van de oorlog

B

DeBoze burgers

Duitsland wordt verslagen

In Duitsland bleef het onrustig na de wapenstilstand. De oorlog had voor armoede en ellende gezorgd.

Veel Duitsers waren ontevreden en teleurgesteld, vooral soldaten die terugkeerden van het front.

De onrustig werd nog groter toen Duitsland werd gedwongen het Verdrag van Versailles te tekenen. 

Leerdoel:

Je kan uitleggen welke gevolgen de vredesverdragen hadden voor de centralen.

Begrippen:

Verdrag van Versailles

Volkenbond

§2.4

Het einde van de oorlog

C

DeBoze burgers

Vredesverdragen

In het Verdrag van Versailles bepaalden de overwinnaars wat er in kwam te staan.

De belangrijkste bepalingen:

• Duitsland moest herstelbetalingen doen van meer dan 100 miljard marken om de oorlogsschade van de overwinnaars te herstellen.
• Duitsland moest gebieden in Europa afstaan. 
• Duitsland moest koloniën afstaan.
• Het Duitse leger mocht niet groter zijn dan 100.000 man
• Duitsland mocht geen vloot hebben
• In het Duitse Rijnland, mochten geen Duitse soldaten komen.

Doel van Frankrijk en Groot-Brittannië: Duitsland verzwakken zodat het geen grootmacht meer is. 

§2.4

Het einde van de oorlog

C

DeBoze burgers

Vredesverdragen

Een apart onderdeel van het Verdrag van Versailles was de oprichting van de Volkenbond: een internationale organisatie die een nieuwe oorlog moest voorkomen. 

Het idee van de Volkenbond kwam van de Amerikaanse president Wilson.

§2.4

Het einde van de oorlog

C

DeBoze burgers

Vredesverdragen

De Volkenbond had weinig invloed:

• Amerika zelf werd geen lid
• Duitsland en Rusland mochten geen lid worden. (traden toe als lid in 1926 en 1934)

Doordat deze grote landen geen lid waren, had de Volkenbond weinig te zeggen. 

In 1946 (na WO2) werd de Volkenbond opgeheven. 

§2.4

Het einde van de oorlog

C

DeBoze burgers

Vredesverdragen

Na de Eerste Wereldoorlog ontstonden er nieuwe landen en nieuwe grenzen:

Het Turkse Rijk viel uit elkaar. Grote stukken van het Midden-Oosten werden verdeeld over GB en FR.

Oostenrijk-Hongarije viel uit elkaar. Er ontstonden nieuwe landen, zoals Oostenrijk, Hongarije, Joegoslavië,
Tsjecho-Slowakije. 

§2.4

Het einde van de oorlog

C

DeBoze burgers

Vredesverdragen

§2.4

Het einde van de oorlog

C

DeBoze burgers

Vredesverdragen

Aan de slag!

Memo §2.1

Memo §2.2

Memo §2.3

Memo §2.4

Klaar? Oefenen op eindexamensite.nl!!!