Paragraaf 1.6 Het landschap in Laag Nederland

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

2 x Drie vragen

1. Waar zie je de stuwwallen nog terug?
   
2. Uit welk materiaal bestaan die stuwwallen? 
   
3. Waarom is het bij de pijl geen aaneengesloten stuwwal meer?
   

Drie vragen

1. Waar komt het dekzand vandaan in de hogere delen van Nederland? 

2. Waarom is dekzand geen vruchtbare grond? 

3. Hoe maakten ze vroeger de grond vruchtbaar? 

Het landschap in Laag-Nederland

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe het landschap in Laag-Nederland is ontstaan.
• Je kunt vertellen welke maatregelen de mens in Laag-Nederland heeft genomen om zich te beschermen tegen het water.
• Je begrijpt hoe Laag-Nederland is opgevuld met veen en klei.
• Je kunt het landschap herkennen en verklaren met behulp van de Bosatlas. 

Waddenzeen en moerassen

Uiteindelijk brak de strandwal op verschillende plekken door. Het achterliggende veengebied stroomde vol met zout water en de Waddenzee was geboren. Er ontstond een uitgebreid netwerk van kwelders en moerassen en allerlei grote en kleine eilanden.

Uiteindelijk brak de strandwal op verschillende plekken door. Het achterliggende veengebied stroomde vol met zout water en de Waddenzee was geboren. Er ontstond een uitgebreid netwerk van kwelders en moerassen en allerlei grote en kleine eilanden.

In de Atlas (krt 30) heet deze periode?

in rivierklei/ zeeklei-gebieden gingen de mensen wonen op ................./ of................?

Veenpolder

Een veenpolder was vroeger een veenmoerras. De boeren maakte deze geschikt voor landbouw door het gebied te ontwateren. (sloten graven) Door de ontwatering zakte het land in. Het veen is massaal afgegraven. 

Droogmakerij

Kaart droogmakerij

Ligging zeeklei-

landschap

Ontstaan landschap Laag-NL v.a. 10.000 jaar BP

• Deze periode heet Holoceen
• temperatuur steeg, zeespiegel ook.
• klei werd afgezet achter de duinen.
• veen ontstond in moerassen achter de duinen

Ontstaan van de kleibodem

• Voordat er dijken waren, had de zee vrij spel.
• Er ontstonden kleine duinen, waar de zee bij vloed soms doorheen stroomde. 
• In de plassen achter de duin werd klei afgezet. Zie de afbeelding hiernaast maar eens. 

Veen bovenop klei

• Klei laat maar moeilijk water door. Daardoor ontstonden plassen (kleine meertjes)
• In die plassen groeiden planten, die stierven en op de bodem zich opstapelden.
• Zonder zuurstof verrotten planten niet. Het pakket werd steeds dikker: Het vormde veen.

Invloed van de mens (bedijking)

Invloed mensen op landschap

• aanleggen woonheuvels of terpen (wierden)
• terpen verbinden met dijken.
• ontstaan polders (=gebied tussen dijken waar waterstand geregeld kan worden).

Soorten polders

• Zeepolders: stukken opgeslibt land werden bedijkt.
• Veenpolder: veen werd gewonnen --> meer --> water uit meer gepompt --> veenpolder
• droogmakerij: een voormalig meer wordt omdijkt en leeggepompt

Atlasopdrachten kaart 32 t/m 37

Het Duinlandschap: kaart 34 B.

1. Leg uit waarom hier veel duinen en bossen zijn.

2.Hoe hoog is de hoogste duin ongeveer?

3. Wat voor grondgebruik is er achter de duinen bij Bakkum? Probeer dat te verklaren m.b.v. blz 32 en 33.

4. Er ligt water in de duinen, terwijl er toch veel zand is, kun je daar een verklaring voor bedenken?

kaart 35 het stuwwallandschap

1. Hoe hoog ligt het dorp Holten ongeveer?

2. Ligt Holten in hoog of laag Nederland?

3. Waar ( op welke hoogte) vind je het grasland?

4. Waar ( op welke hoogte) vind je  de akkers?

5. Waarom zouden de bossen op de hoogste delen liggen?

36 A De Zeekleipolder

1. Wat valt op aan de plek waar de mensen wonen?

2. Geef 3 voorbeelden waaraan je kunt zien dat er sprake is/ was van landaanwinning!

3. Wat valt op aan het grondgebruik en probeer dat te verklaren?!

4. Hoe hoog ligt dit gebied ongeveer?

36C Droogmakerij (zie ook 32)

1. Wat is hier gebeurd met het veen?

2. Welke bodemsoort komt er aan de oppervlakte?

3. Hoe heet zo'n gebied en verklaar de naam ervan?!

4. Hoe houdt men dit gebied droog en geef in je antwoord aan, waaraan je dat kunt zien.

37 B Laagveenlandschap ( ook blz.33)

1. Wat valt op aan de bebouwing ( waar wonen de mensen)?

2. Wat valt op aan de hoogte?

3. Wat valt op aan de vorm van de percelen?

4. Wat valt op aan het grondgebruik?

Probeer je antwoorden op vragen 1 t/m 4 te verklaren.

37C

1. Hoe heet het afgebeelde landschap?

2. Hoe hoog ligt dit landschap?

3. Welke afzetting tref je aan onder het hoogveen?

4. Welk bodemgebruik vind hier plaats?

Soorten polders: zeekleipolder

Welke kenmerken zie je? Noteer!

soorten polders: veenpolder

Welke kenmerken zie je? Noteer!

soorten polders: droogmakerij

Welke kenmerken zie je? Noteer!

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe het landschap in Laag-Nederland is ontstaan.
• Je kunt vertellen welke maatregelen de mens in Laag-Nederland heeft genomen om zich te beschermen tegen het water.
• Je kunt een landschap in Laag-Nederland herkennen.