Gebroeders De Witt

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Ooit zo boos geweest dat je je minister-president dood en hem vervolgens opeet? Oranjegezinden in 1672 wel! 

Gebroeders De Witt 

Gebroeders De Witt en het rampjaar 1672

KA

de bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van

de Nederlandse Republiek

Met de Vrede van Munster in 1648 was er een einde gekomen aan de oorlog met Spanje. 

In 1667 kwam er een oorlog tussen de Republiek en Engeland. De Engelse vloot werd onder leiding van Michiel de Ruyter verslagen. 

Zonder stadhouder verder

1650-1672

• De stadhouder (Prins van Oranje) is de hoogste militaire baas in de Republiek
• Als stadhouder Willem II in 1650 plotseling overlijdt is zijn zoon nog niet eens geboren (pas acht dagen later)
• Sommige regenten zijn van mening dat er geen nieuwe stadhouder hoeft te komen: ze kunnen het wel alleen! --> staatsgezinden 
• Stadhouderloos tijdperk

Strijd Oranje of Staatsgezind

• Er was in de Republiek een strijd gaande tussen mensen die de stadhouder terug wilden >oranjegezinden)
  
  
• en mensen die de raadspensionaris wilden behouden >staatsgezinden
  

Johan de Witt

• Raadspensionaris 
• Machtige man
• Zorgt dat de vloot wordt versterkt
• Broer Cornelis de Witt belangrijke raadgever 

Regenten en stadhouder

• Johan de Witt bezuinigde op het landleger, maar niet op de vloot. 
• Die moest de handelsschepen beschermen! 

Lodewijk XIV

• De Zonnekoning 
• 1643: Koning Frankrijk
• Frankrijk -> machtig land
• Voert oorlog met andere landen

Engeland - Nederland

• Concurrenten in handel
• Jaloerse landen -> republiek
  
• Handel over zee
  
• Republiek = rijk
  
• Engeland wil de macht
  
• Oorlog --> kost geld

In 1672 vielen de Engelsen opnieuw aan. Maar nu ook met een Frans en Duits landleger. 

Het rampjaar

• Er brak paniek uit in de Republiek.
• Raadpensionaris Johan de Witt kreeg de schuld dat het leger zwak zou zijn. 
• Het volk eiste dat er weer een Oranje aan de macht kwam. 

Rampjaar 1672

• 1672 aanval op De Republiek
  
• Ook Frankrijk en Duitse legers vallen aan -> land
• Landleger van de Republiek is zwak
• Michiel de Ruyter wint op zee
• Op land wint Frankrijk

Rampjaar 1672

Radeloos : de regenten wisten niet goed wat te doen.

Reddeloos : de Republiek leek verloren

Redeloos : het volk was (onterecht) woedend op Johan de Witt. De oranjegezinden wilden van Oranje terug als stadhouder

1672 - De Republiek aangevallen door
Engeland, Frankrijk en Munster/Keulen

Het Rampjaar

1672

• In 1672 vielen de Engelsen, Fransen en Duitsers tegelijkertijd Nederland aan.
• Op zee wist De Ruijter de Engelsen tegen te houden, maar het landleger is te zwak. 
• Sommigen gaven De Witt de schuld: hij had ook het leger moeten versterken
• Samen met zijn broer Cornelis werd hij afgeslacht en opgehangen
• Een politieke moord 

Aan het einde van de middag drongen opgehitste, dronken en woedende schutters de gevangenis binnen en sleurden de broers naar buiten. Cornelis bezweek onder de slagen van geweerkolven. Johan werd door notaris Van Soenen met een piek in zijn gezicht gestoken. Daarna schoot luitenant-ter-zee Maerten van Valen hem van achteren met een pistool in zijn hoofd.

De lijken werden geheel ontkleed, op het Groene Zoodje aan de wipgalg ondersteboven opgehangen, opengereten en gecastreerd. Tenen, vingers, oren, neuzen, lippen en tongen werden afgesneden. De ingewanden werden uit de lichamen gehaald en volgens de ooggetuige en dichter-industrieel Joachim Oudaan deels door de omstanders opgegeten of aan honden te eten gegeven. Hendrick Verhoeff ging er prat op dat hij de harten uit de lichamen had gesneden, iets dat hij de magistraat – de ochtend van de moord – beloofd had te doen. Ze zijn nog jaren tentoongesteld geweest.

Waarom was 1672 een rampjaar?

- Nederland wordt aangevallen aan alle kanten

- Dreigende burgeroorlog 

- Johan de Witt en Cornelis de Witt worden vermoord

- Door oorlogen is het geld en de welvaart van de Gouden Eeuw voorbij

Na 1672


Engeland en Frankrijk grootmachten