1.3 Beslissen we zelf?

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Referenda

Een referendum is een volksstemming:

• Correctief (bindend). Bijvoorbeeld in Zwitserland
• Raadgevend (advies). Bijvoorbeeld voorheen in NL
  

Democratie

Democratie = Het volk regeert!

• Directe (het volk beslist direct zoals Grieken in het oude Athene)
• Indirect (via een volksvertegenwoordiging)
  

Leg aan de hand van drie kenmerken uit wat het verschil is tussen een democratie en dictatuur

De Nederlandse democratie is een parlementaire democratie. Leg dat uit

Nederland kent geen directe democratie. Leg dit uit!

Probeer eens een nadeel te noemen van een bindend referendum voor een land als Nederland

Waarom hoeft een directe democratie niet altijd de beste democratie te zijn? Denk daarbij aan de definitie van democratie

4 formele kenmerken van een democratie

• De bevolking kiest haar eigen bestuur
• Verkiezingen zijn vrij (iedereen) en geheim (niemand mag weten wat je stemt
• Grondrechten zijn in een grondwet vastgelegd en de overheid beschermd deze
• Er is een onafhankelijke rechterlijke macht
  

Informele kenmerken van een democratie:

• Sociale rechtvaardigheid (niet teveel ongelijkheid)
• Sterke civil society (burgers sterk georganiseerd)
• Democratische cultuur/houding bij burgers en overheid

Zoek op internet eens een artikel dat verband houdt met de formele of informele kenmerken van democratie. Maak een screenshot en upload het bestand!

Volksvertegenwoordiging / Parlement / Staten-Generaal

• Tweede Kamer, direct gekozen door het volk, 150 leden
• Eerste Kamer (ook wel: Senaat), gekozen door Provinciale Staten, 75 leden
• De Kamers worden in principe 1 keer in de 4 jaar gekozen

De regering

• Formeel koning en ministers
• Kabinet: ministers en staatssecretarissen (bestuurders)
• Vertrouwensregel: het kabinet/regering moet vertrouwen hebben van het Parlement (essentie parl. democratie)

Provincie

12 provincies die het werk doen waar de landelijke overheid te groot, en de gemeente te klein voor is zoals:

• ruimtelijke ordening (aanleg recreatie, wegen terreinen, kanalen etc.)
• Toezicht op naleving milieuwetten
  

Gemeente

Gemeente vormt de bestuurslaag die het dichtst bij de burger staat, met taken als:

• verlenen subsidies aan verenigingen en instanties
• infrastructuur (rotondes, fietspaden etc.)
• uitgifte reisdocumenten, identiteitsbewijzen etc.

Begrippen

• Kabinet: bestuur van het land, bestaande uit ministers en staatssecretarissen
• Vertrouwensregel: belangrijke regel die inhoudt dat een regering het vertrouwen van het parlement moet hebben en anders moet aftreden
• Gedecentraliseerde eenheidsstaat: staat waarbinnen de landelijke overheid bepaalde bevoegdheden aan lagere organen heeft overgedragen (provincie/gemeente)

• Referendum: Volksstemming
• Democratie: Letterlijk 'het volk regeert'. Stelsel waarin het volk beslist, al dan niet via door het volk gekozen vertegenwoordigers
• Dictatuur: Staat waarbinnen geen scheiding is tussen wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht en waar de overheid geweld tegen de oppositie gebruikt
• Indirecte democratie: Het volk zelf beslist niet over zaken, maar laat dit over aan een volksvertegenwoordiging
• Parlement: volksvertegenwoordiging. In NL is dit de 1e en 2e kamer.

De provincies hebben invloed op de samenstelling van het parlement. Leg uit op welke wijze zij die invloed uitoefenen.

Leg uit waarom de vertrouwensregel essentieel is voor de parlementaire democratie

DILEMMA

Voor verdere oefening en verdieping maak of bekijk je de leertekst/begrippen en vragen uit je schoolboek-methode!