§5.2 De vroegmiddeleeuwse landbouwsamenleving

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

De Middeleeuwen

de vroegmiddeleeuwse landbouwsamenleving

Tijd van monniken en ridders (500 - 1000)

In het wit zie je een helm, zoals ridders die droegen. Op de achtergrond zie je een deel van een klooster. Ridderschap en de christelijke kerk horen bij de Tijd van monniken en ridders.

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Leerdoel vorige les

1. Je weet hoe het rijk der Franken ontstond, groeide en uiteen viel.

2. Je kunt uitleggen wat het feodale stelsel inhield.

Maak de volgende tekst compleet.

Gebruik deze woorden:

Clovis - Noormannen - edelen - Frankische - Karel - 

feodale - leenmannen - leen - leenheer - trouw

Het (1) Rijk ontstond toen (2) de Frankische stammen verenigde. Onder (3) de Grote groeide het rijk en werd het bestuurd via (4) verhoudingen. (5) kregen een (6) (een stuk grond) van hun (7) en moesten hem (8) zweren. Na Karels dood viel het rijk uiteen door zwakke opvolgers en nieuwe invallen van o.a. de (9) en Arabieren. (10) namen steeds meer macht en regeerden als onafhankelijke heersers, waardoor het bestuur versplinterde.

Maak de volgende tekst compleet.

Gebruik deze woorden:

Clovis - Noormannen - edelen - Frankische - Karel - 

feodale - leenmannen - leen - leenheer - trouw

Het Frankische Rijk ontstond toen Clovis de Frankische stammen verenigde. Onder Karel de Grote groeide het rijk en werd het bestuurd via feodale verhoudingen. Leenmannen kregen een leen (een stuk grond) van hun leenheer en moesten hem trouw helpen. Na Karels dood viel het rijk uiteen door zwakke opvolgers en nieuwe invallen van de Noormannen en Arabieren. Edelen namen steeds meer macht en regeerden als onafhankelijke heersers, waardoor het bestuur versplinterde.

§5.2 De vroegmiddeleeuwse landbouwsamenleving

Leerdoel 

3. Je kunt uitleggen waardoor er in de vroege middeleeuwen een landbouwsamenleving ontstond en wat het hofstelsel inhield.

4. Je kunt met een voorbeeld uitleggen dat er nog steeds handel plaatsvond.

Verval van handel, nijverheid en steden

Door onveiligheid en economische achteruitgang in de laat-Romeinse tijd verdween de handel en veel

steden. 👎

Gevolg: er ontstond een landbouwsamenleving, waarin mensen op een domein leefden.

Video

Bekijk de video en beantwoordt de vragen.

1. Waarom werden dorpen in de Vroege Middeleeuwen autarkisch?
2. Wat is een agrarische samenleving?
3. Wat was het hofstelsel? Gebruik de volgende woorden:

       domein - vroonhof - horigen - cijns - herendiensten

Het hofstelsel

In het hofstelsel waren domeinen zelfvoorzienend en bewerkten horigen het land.👨‍🌾👩‍🌾 

Domein = landgoed van de heer.

Zelfvoorzienend = vrijwel alles nodig om te overleven kun je zelf verbouwen en is aanwezig op het landgoed.

Horigen

Horigen bewerkten het land👨‍🌾👩‍🌾 

• betaalden pacht (deel oogst) aan de heer.
• jaarlijks aantal dagen op akkers van de heer werken.
• herendiensten.

horigen waren geen slaven (geen eigendom heer).

Ze hoorden bij de grond.

Redenen : 1. afstammelingen romeinse slaven, 

                       2. bescherming: onveilig -> heer beloofde boeren te beschermen.

                       3. hongersnood: in ruil voor voedsel gaven boeren hun land aan de heer.

Voordeel heer: grond + arbeidskrachten.

Dorestad

Een belangrijke handelsstad in de vroege Middeleeuwen, gunstig gelegen + bloeiend onder Frankisch bestuur door tolheffingen op handel.

Opdracht Thuis/ workshop: 

Tekening van een domein🎨🏰

Maak een gedetailleerde tekening van een middeleeuws domein met:

• Het kasteel of de versterkte boerderij – Hier woont de heer.
• De akkers van de horigen – Hier werken de boeren.
• Weides, bossen en moerassen – Voor vee, hout en jacht.
• Werkplaatsen en gebouwen – Denk aan een molen, smederij, brouwerij en kerk.
• De horigen en hun huizen – Kleine huisjes van de boeren.
• Herendiensten – Bijvoorbeeld boeren die het kasteel repareren of werken op de akkers van de heer.

• Kasteel of versterkte boerderij – Hier woont de heer.
  
• Akkers van de horigen – Hier werken de boeren.
  
• Weides, bossen en moerassen – Voor vee, hout en jacht.
  
• Werkplaatsen en gebouwen – Denk aan een molen, smederij, brouwerij en kerk.
  
• Horigen en hun huizen – Kleine huisjes van de boeren.
  
• Herendiensten – Bijvoorbeeld boeren die het kasteel repareren of werken op de akkers van de heer.

3. Je kunt uitleggen waardoor er in de vroege middeleeuwen een landbouwsamenleving ontstond en wat het hofstelsel inhield

Je kunt met een voorbeeld uitleggen dat er nog steeds handel plaatsvond.

Begrippen uit deze les

• Domein
• Zelfvoorzienend/ autarkisch
• Horigen
• Herendiensten
• Noormannen

Personen uit deze les

• Karel de Grote
• Friezen
• Franken 

Jaartallen uit deze les

500- 1000 = De tijd van Monniken en Ridders

500-1500 = Middeleeuwen

Schrijf 3 dingen op die je
deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je
deze les nog niet zo goed hebt begrepen