Paragraaf 4.2 Uitputbaar: fossiele brandstoffen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

4.2 Uitputbaar: fossiele brandstoffen

   Energie in Nederland

4.2 Uitputbaar: fossiele brandstoffen

   Energie in Nederland

H4: Energie in Nederland

§2: Uitputbaar: fossiele brandstoffen

Wat gaan we doen?

• Uitleg: hoe zijn steenkool, aardolie en aardgas eigenlijk ontstaan?
• Zelfstandig lezen §2
• Opdrachten maken

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe steenkool, aardolie en aardgas zijn ontstaan

Fossiele brandstoffen

Steenkool, aardolie en aardgas zijn gevormd uit resten van planten, bomen en dieren.

Fossiele brandstoffen: brandstof die in miljoenen jaren is gevormd uit planten-, bomen- en/of dierenresten (aardolie, aardgas, bruinkool of steenkool).

Hier zie je overblijfselen van een plant (varen) in steenkool.

Steenkool

Steenkool winnen wij uit gesteentelagen van 300 tot 350 miljoen jaar oud.

Vroeger warm en vochtig, tropisch klimaat.

Veel moerassen.

Planten en bomen die doodgingen werden veen.

Steenkool

Honderden meters veen stapelden zich op over de miljoenen jaren.

Veen werd samengeperst

1. Toename druk en temperatuur
2. Water en gassen uit het veen
   
3. Toename kool- en zuurstof
   
4. Inkoling
5. Bruinkool
6. Steenkool

Hoe ontstaat steenkool? Sleep de zinnen naar de blokken in juiste volgorde

1

2

3

4

Bruinkool verandert in steenkool

Planten komen onder water terecht

Onder druk verandert veen in bruinkool

Er ontstaat veen

Aardolie

Komt uit gesteenten van miljoenen jaren oud.

1. Plankton, bacteriën en algen stierven af.
   
2. Resten raakten op de zeebodem bedekt onder laagjes klei, zand of kalk.
   
3. Door toename druk en temperatuur:
   - veranderden zand, klei en kalk in zandsteen, schalie en kalksteen;
   - ontstond aardolie in die gesteentelagen.

Wat is het belangrijkste verschil tussen het ontstaan van steenkool en aardolie?

Aardgas

Aardgas ontstaat uit resten van planten en bomen, maar ook uit resten van algen, bacteriën en plankton.

Aardgas bevind zich in aardolie en steenkool

Door toenemende druk en temperatuur komt er aardgas vrij tussen steenkool en aardolie.

Aardgas kan bewegen in de aardkorst tot het een ondoorlatende laag tegen komt.

Er zijn twee provincies in Nederland die bekend staan om de fossiele brandstoffen:

Groningen heeft aardgas

Limburg heeft steenkool

Aardgas

Steenkool

Aardolie

Aan de slag...

Lezen theorie paragraaf 4.2, daarna opdrachten maken 1 t/m 5 

Individueel

Online 

Tot einde van de les 

Opdrachten van 4.1 verder afmaken

Wat?

Wie?

Hoe?

Tijd:

Klaar?

Herhaling 

Paragraaf 4.2

Uitputbaar: Fossiele brandstoffen 

Leg het begrip fossiele brandstoffen uit

Waarom zijn fossiele brandstoffen uitputbaar

Noem 3 fossiele brandstoffen

Wat is steenkool?

1. Samengeperste planten van miljoenen jaren oud
2. Samengeperste zeediertjes van miljoenen jaren oud
3. Een sponzige laag van dode planten
4. Steenkool is een veenlaag uit de Middeleeuwen

Aardolie is ontstaan uit:

1. Steenkool
2. Plankton
3. Bruinkool
4. Turf

Aardgas is ...

1. uitputbaar
2. hernieuwbaar

Leg de stelling uit:
Zonder ondoorlatende laag is er geen aardgas in de bodem te vinden.

Waar kun je welke energiebronnen vinden?

steenkool

aardolie

aardgas

Hoe ontstaat steenkool? Sleep de zinnen naar de blokken in juiste volgorde

1

2

3

4

Bruinkool verandert in steenkool

Planten komen onder water terecht

Onder druk verandert veen in bruinkool

Er ontstaat veen