Dat, wat en verwijswoorden - 3F

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Dat, wat & verwijswoorden

Taalblokken

Dat, wat

Betrekkelijke voornaamwoorden

→ extra informatie over een woord of zinsdeel

Dat

• als je verwijst naar een onzijdig zelfstandig naamwoord: een het-woord.

Achter de kassa zat een meisje dat precies op jou leek

→ want: ‘het meisje’.

Wat (1)

• na onbepaalde voornaamwoorden als iets, niets, alles, enige.

Alles wat je hier ziet, is zelfgemaakt.

• als verwijzing naar een zin die ervoor staat.

Ik ben heel ziek, wat voor mijn werk niet goed uitkomt.

• na dat of datgene.

Dat wat je niet hebt, is altijd het aantrekkelijkst.

Wat (2)

• na de overtreffende trap (beste, grootste, lelijkste, duurste, laatste, …).

Het eerste wat ik doe als ik thuiskom, is de hond aaien.

• als datgene waarop wat slaat niet genoemd wordt.

Het is mij een raadsel wat hij bedoelt → want: je weet immers niet wat ‘wat’ inhoudt.

Verwijswoorden

Persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden

Als je een woord niet telkens wilt herhalen, kun je een verwijswoord gebruiken. Dat kan een persoonlijk of bezittelijk voornaamwoord zijn.

Persoonlijke voornaamwoorden

Verwijzen naar personen, dieren of dingen.

Als iemand onderwerp is in de zin gebruik je:

• ik - jij / je / u - hij / zij / ze / het (enkelvoud)
• wij / we - jullie / u - zij / ze (meervoud)

Persoonlijke voornaamwoorden

Als iemand geen onderwerp is of het persoonlijk voornaamwoord staat na een voorzetsel, dan gebruik je:

• mij / me - jou / je / u - hem / haar / het (ev)
• ons - jullie / u - hen / hun / ze (mv)

Bezittelijke voornaamwoorden

Geven aan dat een persoon, dier of ding de eigenaar of maker van iets is.

• mijn - jouw / je / uw - zijn / haar (ev)
• ons / onze - jullie / je / uw - hun (mv)

Bezittelijke voornaamwoorden

Een woord mannelijk, vrouwelijk of onzijdig? →  woordenboek

(v = vrouwelijk; m = mannelijk; o = onzijdig).

Bijvoorbeeld

trein (de; m; meervoud: treinen)

koe (de; v; meervoud: koeien)

kalf (het; o; meervoud: kalveren)

Betrekkelijk voornaamwoord

Je kunt met een betrekkelijk voornaamwoord naar een ander woord verwijzen.

Je geeft extra informatie over dat woord.

• De jongen die mijn fiets heeft geleend, loopt daar.

• Het meisje dat morgen jarig is, is blij.

Verwijzen met voorzetsel (1)

Verwijs je naar een persoon, dan komt het verwijswoord wie na het voorzetsel.

• Daar loopt de man over wie wij het gisteren hadden.
  
• Hij kwam het meisje tegen met wie hij vroeger elke dag naar school fietste.
  

Verwijzen met voorzetsel (2)

Verwijs je naar een dier of ding, dan gebruik je waar + het voorzetsel.

• We liepen naar de auto waarin we naar Frankrijk zouden rijden.
  
• De bloemen waarmee hij zijn excuses aanbood, waren erg mooi.

Aan de slag

Taalblokken → Leerroutes Spelling & grammatica

01 Grammatica

• Woordsoorten - Dat of wat → Opgave 1 en 2
• Woordsoorten - Verwijswoorden → Opgave 1 en 2